początek

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *počętъkъ. First attested in the end of the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pɔt͡ʃʲɑ̃tɛk/
• IPA^(key): (15^th CE) /pɔt͡ʃʲɑ̃tɛk/

Noun

początek m ?

1. beginning (first moment of something; first of a series; initial area)
   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXXIII, page 122:

     Nagotowane wam od poczøtka swyata (possidete paratum vobis regnum a constitutione mundi Mat 25, 34)

     [Nagotowane wam od początka świata (possidete paratum vobis regnum a constitutione mundi Mat 25, 34)]

2. cause, reason
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[2], page 611:

     Sva volya boga gnyeva, ... a vschemv grzechovy yest poczathek

     [Swawola Boga gniewa, ... a wszemu grzechowi jest początek]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 27:

     Kv poczanthką (war. lub.: kv *podnyedze) in fomitem (ita facietis per singulos dies septem dierum in fomitem ignis Num 28, 24)

     [Ku początku (war. lub.: ku podniecie) in fomitem (ita facietis per singulos dies septem dierum in fomitem ignis Num 28, 24)]

3. beginning (starting a quarrel, verbal or active attack)
   • 1901 [1423], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume II, page 302:

     Yze kmecze vczynili poczanthek na synu gego

     [Iże kmiecie uczynili początek na synu jego]

4. source, origin
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎^[3], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 110, 9:

     Poczøtek mødroszczy (initium sapientiae) boyazn *bozø

     [Początek mądrości (initium sapientiae) bojaźń boża]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 93r:

     Origo ein vrsprunck oder auffgang poczathek

     [Origo ein vrsprunck oder auffgang początek]

   • 1885 [c. 1428], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[4], volume I, page 488:

     Cum [e]mergenciis s poczontky

     [Cum [e]mergenciis z początku]

5. forward, preface, introduction
   • 1885 [c. 1428], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[5], volume I, page 494:

     Preambulo, id est principio poczøtka

     [Preambulo, id est principio początka]

   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[6], page 69:

     Preludium est paruus ludus ante maiorem factus poczathek, povąbą

     [Preludium est paruus ludus ante maiorem factus początek, powaba]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 107v:

     Prohemium id est prima modulatio scilicet prologus począthek

     [Prohemium id est prima modulatio scilicet prologus początek]

Related terms

verbs

• począć pf, poczynać impf

 

Descendants

• Masurian: pocóntek
• Polish: początek
• Silesian: poczōntek

References

• Boryś, Wiesław (2005) “początek”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “początek”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “początek”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “początek”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “początek”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish początek.

Pronunciation

• IPA^(key): /pɔˈt͡ʂɔn.tɛk/
• (Middle Polish) IPA^(key): /pɔˈt͡ʂɔ̃.tɛk/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -ɔntɛk
• Syllabification: po‧czą‧tek

Noun

początek m inan (abbreviation pocz.)

1. beginning (that from which something begins in time)

   Synonym: zaranie

   Antonyms: koniec, kres

2. beginning (that from which something begins in space)

   Antonym: koniec

3. beginning (first part that begins some whole)

   Antonym: koniec

4. (in the plural) beginnings (arising or creation of something)
5. (in the plural) beginnings (first symptoms)
6. (in the plural) beginnings (the first period of something's existence, being somewhere, some part of life)
7. (obsolete) cause, reason

   Synonyms: powód, przyczyna

8. (obsolete) origin, source

   Synonyms: geneza, pochodzenia

9. (obsolete, rare) first earning of a given period
10. (obsolete) element

    Synonyms: element, pierwiastek, zarodek, żywioł

11. (Middle Polish) beginning; foundation; Further details are uncertain.
    • 1532, Bartłomiej z Bydgoszczy, Słownik łacińsko-polski‎^[7], page 62:

      Fundamentum, grvnth, początek

Declension

Declension of początek

	singular	plural
nominative	początek	początki
genitive	początku	początków
dative	początkowi	początkom
accusative	początek	początki
instrumental	początkiem	początkami
locative	początku	początkach
vocative	początku	początki

Derived terms

adverbs

• na początku
• od początku

 

proverbs

• miłe złego początki, lecz koniec żałosny

 

verbs

• wziąć początek pf, brać początek impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), początek is one of the most used words in Polish, appearing 40 times in scientific texts, 27 times in news, 25 times in essays, 19 times in fiction, and 22 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 133 times, making it the 453rd most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• początek in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• początek in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “początek”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “POCZĄTEK”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 18.07.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “początek”, in Słownik języka polskiego‎^[8]
• Aleksander Zdanowicz (1861) “początek”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎^[9]
• A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “początek”, in Słownik języka polskiego‎^[10] (in Polish), volume 4, Warsaw, page 319
• początek in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
• Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “początek”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN