խցել
Armenian
[edit]Etymology
[edit]From Old Armenian խցեմ (xcʻem).
Pronunciation
[edit]- (Eastern Armenian) IPA(key): /χəˈt͡sʰel/, [χət͡sʰél]
- (Western Armenian) IPA(key): /χəˈt͡sel/, [χət͡sʰél]
Verb
[edit]խցել • (xcʻel)
- (transitive) to cork, bung; to stop up
- Synonym: խցանել (xcʻanel)
- (transitive) to press into, squeeze into, cram into
- Synonym: խցկել (xcʻkel)
- (transitive) to fill up
- Synonym: լցնել (lcʻnel)
Inflection
[edit]-el conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | խցել (xcʻel) | imperfective converb | խցում (xcʻum) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| passive | խցվել (xcʻvel) | simultaneous converb | խցելիս (xcʻelis) | ||||
| causative | — | perfective converb | խցել (xcʻel) | ||||
| aorist stem | խց- (xcʻ-) | future converb I | խցելու (xcʻelu) | ||||
| resultative participle | խցած (xcʻac) | future converb II | խցելիք (xcʻelikʻ) | ||||
| subject participle | խցող (xcʻoġ) | connegative converb | խցի (xcʻi) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | խցում եմ (xcʻum em) | խցում ես (xcʻum es) | խցում է (xcʻum ē) | խցում ենք (xcʻum enkʻ) | խցում եք (xcʻum ekʻ) | խցում են (xcʻum en) | |
| past imperfective | խցում էի (xcʻum ēi) | խցում էիր (xcʻum ēir) | խցում էր (xcʻum ēr) | խցում էինք (xcʻum ēinkʻ) | խցում էիք (xcʻum ēikʻ) | խցում էին (xcʻum ēin) | |
| future | խցելու եմ (xcʻelu em) | խցելու ես (xcʻelu es) | խցելու է (xcʻelu ē) | խցելու ենք (xcʻelu enkʻ) | խցելու եք (xcʻelu ekʻ) | խցելու են (xcʻelu en) | |
| past future | խցելու էի (xcʻelu ēi) | խցելու էիր (xcʻelu ēir) | խցելու էր (xcʻelu ēr) | խցելու էինք (xcʻelu ēinkʻ) | խցելու էիք (xcʻelu ēikʻ) | խցելու էին (xcʻelu ēin) | |
| present perfect | խցել եմ (xcʻel em) | խցել ես (xcʻel es) | խցել է (xcʻel ē) | խցել ենք (xcʻel enkʻ) | խցել եք (xcʻel ekʻ) | խցել են (xcʻel en) | |
| pluperfect | խցել էի (xcʻel ēi) | խցել էիր (xcʻel ēir) | խցել էր (xcʻel ēr) | խցել էինք (xcʻel ēinkʻ) | խցել էիք (xcʻel ēikʻ) | խցել էին (xcʻel ēin) | |
| aorist (past perfective) | խցեցի, խցի* (xcʻecʻi, xcʻi*) | խցեցիր, խցիր* (xcʻecʻir, xcʻir*) | խցեց (xcʻecʻ) | խցեցինք, խցինք* (xcʻecʻinkʻ, xcʻinkʻ*) | խցեցիք, խցիք* (xcʻecʻikʻ, xcʻikʻ*) | խցեցին, խցին* (xcʻecʻin, xcʻin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | խցեմ (xcʻem) | խցես (xcʻes) | խցի (xcʻi) | խցենք (xcʻenkʻ) | խցեք (xcʻekʻ) | խցեն (xcʻen) | |
| past | խցեի (xcʻei) | խցեիր (xcʻeir) | խցեր (xcʻer) | խցեինք (xcʻeinkʻ) | խցեիք (xcʻeikʻ) | խցեին (xcʻein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | կխցեմ (kxcʻem) | կխցես (kxcʻes) | կխցի (kxcʻi) | կխցենք (kxcʻenkʻ) | կխցեք (kxcʻekʻ) | կխցեն (kxcʻen) | |
| past | կխցեի (kxcʻei) | կխցեիր (kxcʻeir) | կխցեր (kxcʻer) | կխցեինք (kxcʻeinkʻ) | կխցեիք (kxcʻeikʻ) | կխցեին (kxcʻein) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | խցի՛ր, խցի՛* (xcʻír, xcʻí*) | — | — | խցե՛ք, խցեցե՛ք** (xcʻékʻ, xcʻecʻékʻ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
-el negative conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | չխցել (čʻxcʻel) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| resultative participle | չխցած (čʻxcʻac) | ||||||
| subject participle | չխցող (čʻxcʻoġ) | ||||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չեմ խցում (čʻem xcʻum) | չես խցում (čʻes xcʻum) | չի խցում (čʻi xcʻum) | չենք խցում (čʻenkʻ xcʻum) | չեք խցում (čʻekʻ xcʻum) | չեն խցում (čʻen xcʻum) | |
| past imperfective | չէի խցում (čʻēi xcʻum) | չէիր խցում (čʻēir xcʻum) | չէր խցում (čʻēr xcʻum) | չէինք խցում (čʻēinkʻ xcʻum) | չէիք խցում (čʻēikʻ xcʻum) | չէին խցում (čʻēin xcʻum) | |
| future | չեմ խցելու (čʻem xcʻelu) | չես խցելու (čʻes xcʻelu) | չի խցելու (čʻi xcʻelu) | չենք խցելու (čʻenkʻ xcʻelu) | չեք խցելու (čʻekʻ xcʻelu) | չեն խցելու (čʻen xcʻelu) | |
| past future | չէի խցելու (čʻēi xcʻelu) | չէիր խցելու (čʻēir xcʻelu) | չէր խցելու (čʻēr xcʻelu) | չէինք խցելու (čʻēinkʻ xcʻelu) | չէիք խցելու (čʻēikʻ xcʻelu) | չէին խցելու (čʻēin xcʻelu) | |
| present perfect | չեմ խցել (čʻem xcʻel) | չես խցել (čʻes xcʻel) | չի խցել (čʻi xcʻel) | չենք խցել (čʻenkʻ xcʻel) | չեք խցել (čʻekʻ xcʻel) | չեն խցել (čʻen xcʻel) | |
| pluperfect | չէի խցել (čʻēi xcʻel) | չէիր խցել (čʻēir xcʻel) | չէր խցել (čʻēr xcʻel) | չէինք խցել (čʻēinkʻ xcʻel) | չէիք խցել (čʻēikʻ xcʻel) | չէին խցել (čʻēin xcʻel) | |
| aorist (past perfective) | չխցեցի, չխցի* (čʻxcʻecʻi, čʻxcʻi*) | չխցեցիր, չխցիր* (čʻxcʻecʻir, čʻxcʻir*) | չխցեց (čʻxcʻecʻ) | չխցեցինք, չխցինք* (čʻxcʻecʻinkʻ, čʻxcʻinkʻ*) | չխցեցիք, չխցիք* (čʻxcʻecʻikʻ, čʻxcʻikʻ*) | չխցեցին, չխցին* (čʻxcʻecʻin, čʻxcʻin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չխցեմ (čʻxcʻem) | չխցես (čʻxcʻes) | չխցի (čʻxcʻi) | չխցենք (čʻxcʻenkʻ) | չխցեք (čʻxcʻekʻ) | չխցեն (čʻxcʻen) | |
| past | չխցեի (čʻxcʻei) | չխցեիր (čʻxcʻeir) | չխցեր (čʻxcʻer) | չխցեինք (čʻxcʻeinkʻ) | չխցեիք (čʻxcʻeikʻ) | չխցեին (čʻxcʻein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | չեմ խցի (čʻem xcʻi) | չես խցի (čʻes xcʻi) | չի խցի (čʻi xcʻi) | չենք խցի (čʻenkʻ xcʻi) | չեք խցի (čʻekʻ xcʻi) | չեն խցի (čʻen xcʻi) | |
| past | չէի խցի (čʻēi xcʻi) | չէիր խցի (čʻēir xcʻi) | չէր խցի (čʻēr xcʻi) | չէինք խցի (čʻēinkʻ xcʻi) | չէիք խցի (čʻēikʻ xcʻi) | չէին խցի (čʻēin xcʻi) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | մի՛ խցիր, մի՛ խցի* (mí xcʻir, mí xcʻi*) | — | — | մի՛ խցեք, մի՛ խցեցեք** (mí xcʻekʻ, mí xcʻecʻekʻ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
| declension of the nominalized infinitive, u-type, inanimate (Eastern Armenian) | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| singular (singulare tantum) | ||||||||
| nominative | խցել (xcʻel) | |||||||
| dative | խցելու (xcʻelu) | |||||||
| ablative | խցելուց (xcʻelucʻ) | |||||||
| instrumental | խցելով (xcʻelov) | |||||||
| locative | խցելում (xcʻelum) | |||||||
| definite forms | ||||||||
| nominative | խցելը/խցելն (xcʻelə/xcʻeln) | |||||||
| dative | խցելուն (xcʻelun) | |||||||
| 1st person possessive forms (my) | ||||||||
| nominative | խցելս (xcʻels) | |||||||
| dative | խցելուս (xcʻelus) | |||||||
| ablative | խցելուցս (xcʻelucʻs) | |||||||
| instrumental | խցելովս (xcʻelovs) | |||||||
| locative | խցելումս (xcʻelums) | |||||||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||||||
| nominative | խցելդ (xcʻeld) | |||||||
| dative | խցելուդ (xcʻelud) | |||||||
| ablative | խցելուցդ (xcʻelucʻd) | |||||||
| instrumental | խցելովդ (xcʻelovd) | |||||||
| locative | խցելումդ (xcʻelumd) | |||||||
Further reading
[edit]- “խցել”, in Žamanakakicʻ hayocʻ lezvi bacʻatrakan baṙaran [Explanatory Dictionary of Contemporary Armenian] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, 1969–1980