շունչ

Armenian

Etymology

From Old Armenian շունչ (šunčʿ).

Pronunciation

• (Eastern Armenian, standard) IPA^(key): [ʃunt͡ʃʰ]
• (Western Armenian, standard) IPA^(key): [ʃunt͡ʃʰ]

• Audio

  (file)

Noun

շունչ • (šunčʿ)

1. breath
2. breathing, respiration
3. soul, person
4. light breeze
5. (music) pause

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	շունչ (šunčʿ)	շունչեր (šunčʿer)
dative	շունչի (šunčʿi)	շունչերի (šunčʿeri)
ablative	շունչից (šunčʿicʿ)	շունչերից (šunčʿericʿ)
instrumental	շունչով (šunčʿov)	շունչերով (šunčʿerov)
locative	շունչում (šunčʿum)	շունչերում (šunčʿerum)
	definite forms
nominative	շունչը/շունչն (šunčʿə/šunčʿn)	շունչերը/շունչերն (šunčʿerə/šunčʿern)
dative	շունչին (šunčʿin)	շունչերին (šunčʿerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	շունչս (šunčʿs)	շունչերս (šunčʿers)
dative	շունչիս (šunčʿis)	շունչերիս (šunčʿeris)
ablative	շունչիցս (šunčʿicʿs)	շունչերիցս (šunčʿericʿs)
instrumental	շունչովս (šunčʿovs)	շունչերովս (šunčʿerovs)
locative	շունչումս (šunčʿums)	շունչերումս (šunčʿerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	շունչդ (šunčʿd)	շունչերդ (šunčʿerd)
dative	շունչիդ (šunčʿid)	շունչերիդ (šunčʿerid)
ablative	շունչիցդ (šunčʿicʿd)	շունչերիցդ (šunčʿericʿd)
instrumental	շունչովդ (šunčʿovd)	շունչերովդ (šunčʿerovd)
locative	շունչումդ (šunčʿumd)	շունչերումդ (šunčʿerumd)

Related terms

• շնչել (šnčʿel)

Old Armenian

Etymology

Probably of onomatopoeic origin.

Noun

շունչ • (šunčʿ)

1. breath, puff; respiration

   շունչ կլանել, առնուլ ― šunčʿ klanel, aṙnul ― to breathe, to take breath, to recover one's breath, to respire; to repose, to rest, to take a little breath or respite

   շունչ առնուլ լիաբերան ― šunčʿ aṙnul liaberan ― to breathe freely; to draw a long breath

   հատանիլ շնչոյ ― hatanil šnčʿoy ― to lose breath

   ի շունչ վախճանին հասանել ― i šunčʿ vaxčanin hasanel ― to be near to one's last breath

   ցշունչ վախճանին ― cʿšunčʿ vaxčanin ― to one's last gasp

   շունչ վախճանին չեւ էր հասեալ ― šunčʿ vaxčanin čʿew ēr haseal ― he had not yet yielded his last breath

   ընդ վախճանել շնչոյն ― ənd vaxčanel šnčʿoyn ― while expiring

   մինչեւ ի վերջին շունչն ― minčʿew i verǰin šunčʿn ― to the last moment

   ի յետին շունչն հասեալ է ― i yetin šunčʿn haseal ē ― he is at his last breath, in the pangs of death

   ցյետին շունչ կենաց իմոց ― cʿyetin šunčʿ kenacʿ imocʿ ― to the last moment of my life

   ի մի շունչ կլանել ― i mi šunčʿ klanel ― to swallow in one gulp, at a draught

2. spirit, soul, life, person

   միով շնչով ― miov šnčʿov ― unanimously, with one accord

   ամենայն շունչ կենդանի ― amenayn šunčʿ kendani ― all that has life; every living soul

3. wind, breeze

   ի շունչ հողմոյ գեղածփեալ ― i šunčʿ hołmoy gełacpʿeal ― at the mercy of the winds

Declension

o-type

	singular		plural
nominative	շունչ (šunčʿ)		շունչք (šunčʿkʿ)
genitive	շնչոյ (šnčʿoy)		շնչոց (šnčʿocʿ)
dative	շնչոյ (šnčʿoy)		շնչոց (šnčʿocʿ)
accusative	շունչ (šunčʿ)		շունչս (šunčʿs)
ablative	շնչոյ (šnčʿoy)		շնչոց (šnčʿocʿ)
instrumental	շնչով (šnčʿov)		շնչովք (šnčʿovkʿ)
locative	շունչ (šunčʿ)		շունչս (šunčʿs)
the plural genitive can be i-type շնչից (šnčʿicʿ)

Derived terms

• անշնչաբար (anšnčʿabar)
• անշնչական (anšnčʿakan)
• անշնչանամ (anšnčʿanam)
• անշնչապէս (anšnčʿapēs)
• անշնչաւոր (anšnčʿawor)
• անշնչութիւն (anšnčʿutʿiwn)
• անշունչ (anšunčʿ)
• աստուածաշունչ (astuacašunčʿ)
• արգելաշունչ (argelašunčʿ)
• արտաշնչական (artašnčʿakan)
• արտաշնչանամ (artašnčʿanam)
• արտաշնչեմ (artašnčʿem)
• արտաշնչութիւն (artašnčʿutʿiwn)
• արտաշնչումն (artašnčʿumn)
• արտաքսաշնչումն (artakʿsašnčʿumn)
• բարեշնչութիւն (barešnčʿutʿiwn)
• բարեշունչ (barešunčʿ)
• բոցաշնչութիւն (bocʿašnčʿutʿiwn)
• բոցաշունչ (bocʿašunčʿ)
• բռնաշունչ (bṙnašunčʿ)
• գազանաշունչ (gazanašunčʿ)
• գաղտնաշշունչ (gałtnaššunčʿ)
• դառնաշունչ (daṙnašunčʿ)
• դժուարաշնչութիւն (džuarašnčʿutʿiwn)
• դժուարաշունչ (džuarašunčʿ)
• դիւաշունչ (diwašunčʿ)
• թիւրաշունչ (tʿiwrašunčʿ)
• խստաշունչ (xstašunčʿ)
• ծանրաշնչութիւն (canrašnčʿutʿiwn)
• ծխաշունչ (cxašunčʿ)
• համաշնչապէս (hamašnčʿapēs)
• համաշնչութիւն (hamašnčʿutʿiwn)
• համաշունչ (hamašunčʿ)
• հեշտաշունչ (heštašunčʿ)
• հոգեշունչ (hogešunčʿ)
• հոգիաշունչ (hogiašunčʿ)
• հողմաշունչ (hołmašunčʿ)
• հովաշունչ (hovašunčʿ)
• հրաշնչութիւն (hrašnčʿutʿiwn)
• հրաշունչ (hrašunčʿ)
• մահաշունչ (mahašunčʿ)
• մեռելաշունչ (meṙelašunčʿ)
• միաշնչութիւն (miašnčʿutʿiwn)
• միաշունչ (miašunčʿ)
• մոխրաշունչ (moxrašunčʿ)
• յորդաշունչ (yordašunčʿ)
• ներշնչական (neršnčʿakan)
• ներշնչաւոր (neršnčʿawor)
• շնչաբեր (šnčʿaber)
• շնչաբերիմ (šnčʿaberim)
• շնչաբերութիւն (šnčʿaberutʿiwn)
• շնչաբոյս (šnčʿaboys)
• շնչաբուսական (šnčʿabusakan)
• շնչախառն (šnčʿaxaṙn)
• շնչածնականագոյն (šnčʿacnakanagoyn)
• շնչածնութիւն (šnčʿacnutʿiwn)
• շնչակալ (šnčʿakal)
• շնչական (šnčʿakan)
• շնչականապէս (šnčʿakanapēs)
• շնչակապ (šnčʿakap)
• շնչակապութիւն (šnčʿakaputʿiwn)
• շնչակեաց (šnčʿakeacʿ)
• շնչակիր (šnčʿakir)
• շնչակից (šnčʿakicʿ)
• շնչակցութիւն (šnčʿakcʿutʿiwn)
• շնչահան (šnčʿahan)
• շնչահեղձոյց (šnčʿahełjoycʿ)
• շնչամ (šnčʿam)
• շնչանամ (šnčʿanam)
• շնչապահ (šnčʿapah)
• շնչառու (šnčʿaṙu)
• շնչառուչ (šnčʿaṙučʿ)
• շնչասպառ (šnčʿaspaṙ)
• շնչատեսակ (šnčʿatesak)
• շնչատեսիլ (šnčʿatesil)
• շնչարգել (šnčʿargel)
• շնչացութիւն (šnčʿacʿutʿiwn)
• շնչացուցանեմ (šnčʿacʿucʿanem)
• շնչաւոր (šnčʿawor)
• շնչաւորական (šnčʿaworakan)
• շնչաւորակոյտ (šnčʿaworakoyt)
• շնչաւորեմ (šnčʿaworem)
• շնչաւորութիւն (šnčʿaworutʿiwn)
• շնչափող (šnčʿapʿoł)
• շնչեմ (šnčʿem)
• շնչերակ (šnčʿerak)
• շնչերակական (šnčʿerakakan)
• շնչեցուցանեմ (šnčʿecʿucʿanem)
• շնչիւն (šnčʿiwn)
• շնչորսական (šnčʿorsakan)
• շնչուկ (šnčʿuk)
• շնչումն (šnčʿumn)
• ոգեշունչ (ogešunčʿ)
• ուղղաշունչ (ułłašunčʿ)
• չարաշունչ (čʿarašunčʿ)
• վաւաշունչ (vawašunčʿ)
• վերաշնչեմ (verašnčʿem)
• վերաշնչութիւն (verašnčʿutʿiwn)
• վերաշնչումն (verašnčʿumn)
• վերշնչութիւն (veršnčʿutʿiwn)
• վիշապաշունչ (višapašunčʿ)
• ցրտաշունչ (cʿrtašunčʿ)
• քաղցրաշնչեալ (kʿałcʿrašnčʿeal)
• քաղցրաշունչ (kʿałcʿrašunčʿ)
• քաջաշնչութիւն (kʿaǰašnčʿutʿiwn)
• քաջաշունչ (kʿaǰašunčʿ)
• քոյինաշունչ (kʿoyinašunčʿ)
• օդաշունչ (ōdašunčʿ)
• օձաշունչ (ōjašunčʿ)

 

Descendants

• Armenian: շունչ (šunčʿ)

References

• Petrosean, Matatʿeay (1879), “շունչ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “շունչ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “շունչ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press