बुद्ध

Definition from Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search
See also: बुद्धू and बुद्धि

Hindi[edit]

Etymology[edit]

Borrowed from Sanskrit बुद्ध (buddhá). Doublet of बुत (but).

Pronunciation[edit]

Noun[edit]

बुद्ध • (buddh) m (Urdu spelling بدھ‎)

  1. Buddha, the enlightened one.

Derived terms[edit]

Marathi[edit]

Noun[edit]

बुद्ध • (buddh) m

  1. Buddha, the enlightened one.

Derived terms[edit]

Nepali[edit]

Proper noun[edit]

बुद्ध • (buddh), pronounced बुद्ध (buddha)

  1. Buddha, the enlightened one.

Pali[edit]

Alternative forms[edit]

Alternative forms

Proper noun[edit]

बुद्ध m

  1. Devanagari script form of buddha (“Buddha”)
    • 2017 July 19, Rajan, Vinodh; Mitchell, Ben; Jansche, Martin; Brawer, Sascha, “Proposal to Encode Lao Characters for Pali (revised)”, in Unicode‎[1] (PDF), page 2:
      बुद्धं सरणं गच्छामि
      buddhaṃ saraṇaṃ ɡacchāmi
      I go to the Buddha as a refuge.

Noun[edit]

बुद्ध m

  1. Devanagari script form of buddha (“buddha”)

Verb[edit]

बुद्ध

  1. Devanagari script form of buddha, past participle of बुज्झति (bujjhati, “to understand”)

Declension[edit]

Declension table of "बुद्ध" (masculine)
Case \ NumberSingularPlural
Nominative (first)बुद्धोबुद्धा
Accusative (second)बुद्धंबुद्धे
Instrumental (third)बुद्धेनबुद्धेहि or बुद्धेभि
Dative (fourth)बुद्धस्स or बुद्धाय or बुद्धत्थंबुद्धानं
Ablative (fifth)बुद्धस्मा or बुद्धम्हा or बुद्धाबुद्धेहि or बुद्धेभि
Genitive (sixth)बुद्धस्सबुद्धानं
Locative (seventh)बुद्धस्मिं or बुद्धम्हि or बुद्धेबुद्धेसु
Vocative (calling)बुद्धबुद्धा
Declension table of "बुद्धा" (feminine)
Case \ NumberSingularPlural
Nominative (first)बुद्धाबुद्धायो or बुद्धा
Accusative (second)बुद्धंबुद्धायो or बुद्धा
Instrumental (third)बुद्धायबुद्धाहि or बुद्धाभि
Dative (fourth)बुद्धायबुद्धानं
Ablative (fifth)बुद्धायबुद्धाहि or बुद्धाभि
Genitive (sixth)बुद्धायबुद्धानं
Locative (seventh)बुद्धाय or बुद्धायंबुद्धासु
Vocative (calling)बुद्धेबुद्धायो or बुद्धा
Declension table of "बुद्ध" (neuter)
Case \ NumberSingularPlural
Nominative (first)बुद्धंबुद्धानि
Accusative (second)बुद्धंबुद्धानि
Instrumental (third)बुद्धेनबुद्धेहि or बुद्धेभि
Dative (fourth)बुद्धस्स or बुद्धाय or बुद्धत्थंबुद्धानं
Ablative (fifth)बुद्धस्मा or बुद्धम्हा or बुद्धाबुद्धेहि or बुद्धेभि
Genitive (sixth)बुद्धस्सबुद्धानं
Locative (seventh)बुद्धस्मिं or बुद्धम्हि or बुद्धेबुद्धेसु
Vocative (calling)बुद्धबुद्धानि

Sanskrit[edit]

Alternative forms[edit]

Alternative scripts

Etymology[edit]

From Proto-Indo-Aryan *buddʰás, from Proto-Indo-Iranian *bʰudᶻdʰás, from Proto-Indo-European *bʰudʰtós (“awake, aware”). Cognate with Ancient Greek πυστός (pustós), Avestan 𐬠𐬎𐬯𐬙𐬀‎ (busta). Synchronically analyzable as the past participle of बोधति (bódhati, “wake”).

Pronunciation[edit]

Adjective[edit]

बुद्ध • (buddhá)

  1. awake
  2. enlightened, conscious, intelligent, clever, wise
    Antonym: मूढ (mūḍhá)

Declension[edit]

Masculine a-stem declension of बुद्ध
Nom. sg. बुद्धः (buddhaḥ)
Gen. sg. बुद्धस्य (buddhasya)
Singular Dual Plural
Nominative बुद्धः (buddhaḥ) बुद्धौ (buddhau) बुद्धाः (buddhāḥ)
Vocative बुद्ध (buddha) बुद्धौ (buddhau) बुद्धाः (buddhāḥ)
Accusative बुद्धम् (buddham) बुद्धौ (buddhau) बुद्धान् (buddhān)
Instrumental बुद्धेन (buddhena) बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) बुद्धैः (buddhaiḥ)
Dative बुद्धाय (buddhāya) बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) बुद्धेभ्यः (buddhebhyaḥ)
Ablative बुद्धात् (buddhāt) बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) बुद्धेभ्यः (buddhebhyaḥ)
Genitive बुद्धस्य (buddhasya) बुद्धयोः (buddhayoḥ) बुद्धानाम् (buddhānām)
Locative बुद्धे (buddhe) बुद्धयोः (buddhayoḥ) बुद्धेषु (buddheṣu)
Feminine ā-stem declension of बुद्ध
Nom. sg. बुद्धा (buddhā)
Gen. sg. बुद्धायाः (buddhāyāḥ)
Singular Dual Plural
Nominative बुद्धा (buddhā) बुद्धे (buddhe) बुद्धाः (buddhāḥ)
Vocative बुद्धे (buddhe) बुद्धे (buddhe) बुद्धाः (buddhāḥ)
Accusative बुद्धाम् (buddhām) बुद्धे (buddhe) बुद्धाः (buddhāḥ)
Instrumental बुद्धया (buddhayā) बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) बुद्धाभिः (buddhābhiḥ)
Dative बुद्धायै (buddhāyai) बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) बुद्धाभ्यः (buddhābhyaḥ)
Ablative बुद्धायाः (buddhāyāḥ) बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) बुद्धाभ्यः (buddhābhyaḥ)
Genitive बुद्धायाः (buddhāyāḥ) बुद्धयोः (buddhayoḥ) बुद्धानाम् (buddhānām)
Locative बुद्धायाम् (buddhāyām) बुद्धयोः (buddhayoḥ) बुद्धासु (buddhāsu)
Neuter a-stem declension of बुद्ध
Nom. sg. बुद्धम् (buddham)
Gen. sg. बुद्धस्य (buddhasya)
Singular Dual Plural
Nominative बुद्धम् (buddham) बुद्धे (buddhe) बुद्धानि (buddhāni)
Vocative बुद्ध (buddha) बुद्धे (buddhe) बुद्धानि (buddhāni)
Accusative बुद्धम् (buddham) बुद्धे (buddhe) बुद्धानि (buddhāni)
Instrumental बुद्धेन (buddhena) बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) बुद्धैः (buddhaiḥ)
Dative बुद्धाय (buddhāya) बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) बुद्धेभ्यः (buddhebhyaḥ)
Ablative बुद्धात् (buddhāt) बुद्धाभ्याम् (buddhābhyām) बुद्धेभ्यः (buddhebhyaḥ)
Genitive बुद्धस्य (buddhasya) बुद्धयोः (buddhayoḥ) बुद्धानाम् (buddhānām)
Locative बुद्धे (buddhe) बुद्धयोः (buddhayoḥ) बुद्धेषु (buddheṣu)

Noun[edit]

बुद्ध • (buddhá) m

  1. Buddha, the enlightened one

Declension[edit]

Masculine a-stem declension of बुद्ध (buddha)
Singular Dual Plural
Nominative बुद्धः
buddhaḥ 		बुद्धौ
buddhau 		बुद्धाः / बुद्धासः¹
buddhāḥ / buddhāsaḥ¹
Vocative बुद्ध
buddha 		बुद्धौ
buddhau 		बुद्धाः / बुद्धासः¹
buddhāḥ / buddhāsaḥ¹
Accusative बुद्धम्
buddham 		बुद्धौ
buddhau 		बुद्धान्
buddhān
Instrumental बुद्धेन
buddhena 		बुद्धाभ्याम्
buddhābhyām 		बुद्धैः / बुद्धेभिः¹
buddhaiḥ / buddhebhiḥ¹
Dative बुद्धाय
buddhāya 		बुद्धाभ्याम्
buddhābhyām 		बुद्धेभ्यः
buddhebhyaḥ
Ablative बुद्धात्
buddhāt 		बुद्धाभ्याम्
buddhābhyām 		बुद्धेभ्यः
buddhebhyaḥ
Genitive बुद्धस्य
buddhasya 		बुद्धयोः
buddhayoḥ 		बुद्धानाम्
buddhānām
Locative बुद्धे
buddhe 		बुद्धयोः
buddhayoḥ 		बुद्धेषु
buddheṣu
Notes
  • ¹Vedic

Descendants[edit]

Borrowed terms[edit]

Terms borrowed from "बुद्ध"
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=बुद्ध&oldid=59322074"