Appendix:Bangime word list
Appearance
The following word list of Bangime, along with Dogon comparisons, is from Heath (2013).
List
[edit]| No. | Gloss | Bangime | Dogon | Dogon languages cited |
|---|---|---|---|---|
| 1. | 1.s | mí | mí | various |
| 2. | 2.s | à | ú, á | various |
| 3. | 3.s | mì | wó | various |
| 4. | 1.pl | n dɛ́ | í, ɛ́mɛ́ | various |
| 5. | 2.pl | àà, á–rù | á | various |
| 6. | 3.pl | n níí | bé | various |
| 7. | it | káẁ/kɔ́ò | kó, kɔ́ | various |
| 8. | this | káẁ/kɔ́ò | nɔ́ɔ́ | various |
| 9. | that | káẁ/kɔ́ò | kɔ̀, kò | various |
| 10. | here | ímà | íní, ínâ, ìnûw̃, òló | various |
| 11. | there | kéɛ̀ⁿ | ɛ̌w̃ | various |
| 12. | who | jéà/jààrú | àà | various |
| 13. | what | né ʃìⁿ | ìndʒé | various |
| 14. | where | kóɔ̀ tè | jɔ̌w lé, jɔ̀ɔ́ lé | various |
| 15. | when | nɛ́ n nɛ̀ | bàj jàárà̃, bàj jɔ̀ɡɔ̀ɔ́ | various |
| 16. | how | nìí/nù mì | ááŋɡà | various |
| 17. | not | béé (káẁ) | òndí– ~ òndú–, kɔ̀ɔ̀–rɔ́ | various |
| 18. | all | (kíì) páⁿ | sâⁿ, pú | various |
| 19. | many | kíí péɛ́rɛ̄ | dʒwá, séɡú, sèɡ–íⁿ | various |
| 20. | some | màá táà | ntàá–nà | various |
| 21. | few | bíè bóɔ́rì | bààlè | various |
| 22. | other | kéɛ̀ tè | tóó | various |
| 23. | one | tórè | túrɛ̀ɛ̀ | Tebul Ure most languages are [túrú] |
| 24. | two | jìndò | jè–nɔ́ɔ́ | Yanda Dom |
| 25. | three | tààrù | tààlú | Perge Tegu |
| 26. | four | néɛ̀ | néèw̃, nìŋŋěȷ ̃ | Bunoge |
| 27. | five | núndì | nùmìí | Perge Tegu |
| 28. | big | (kíì) bɔ́rò̃, bóɡò | káŋ, ɡàrá, márá̃, bâȷ ̃ | Mombo, Togo Kan |
| 29. | long | bíéndɛ̀ | ʤàlɛ́ɛ́, mwɛ̀ɛ̀ⁿ | Najamba, Ampari |
| 30. | wide | téŋɡó | wàjá–ŋɡé | Najamba |
| 31. | heavy | mɛ̀rè̃ | démɛ́, nìmí–jè | Yorno–So, Najamba |
| 32. | small | (kírí) dáɣàj/kírí-jɛ̀ | dáɣá | Gourou and area |
| 33. | short | dúɡí–jɛ̀ | dùŋɡùrí–jè | Penange |
| 34. | narrow | (kíì) kàmbà-rà | ɛ̀mbú, pɛ̀ŋɡú | various |
| 35. | thin, little | bírɛ̀bɛ́ | bè–bíélè, bɔ̀ɔ̀rúwè ɡé | Yanda Dom, Ampari |
| 36. | house | kóò | úló, uro | Tebul Ure |
| 37. | person | ʒǐbɛ́ɛ́ | ɲɛ̀ʔⁿɛ̀ wé | Tomo Kan |
| 38. | woman | nnìé–rɛ̀ | ɲɛ̌ | Jamsay, Perge Tegu, Gourou,Togo–Kan |
| 39. | man | ɡóɔ̀ⁿ | àrá̃ | various |
| 40. | child, girl | jàá+mbɛ̀ | ii | various |
| 41. | wife | (máá) pʷíɛ̀ | jàá | various |
| 42. | husband | (máá) kándéé | ɔ̀ŋɡɔ̀rɔ́, nɔ̀ɡɔ̀ɔ́ | various |
| 43. | mother | nníjà | nàá, nìì | various |
| 44. | father | bɔ́ó | bɔ́ɔ̀ | Ben Tey, Bankan–Tey |
| 45. | animal | ʒǐríbɛ̀ɛ̀ | bɛ́lí | Mombo |
| 46. | sheep | ŋàmbàrá | ámbá | Tiranige |
| 47. | goat | bíìⁿ | bɛ̀rú, ɛ̀rɛ̃ ́ | Peregue, Gourou |
| 48. | cow | nnàà | nàŋà, nàà | various |
| 49. | fish | ɥíè n kò n ŋòɔ́ | nàw̃à | Toro Tegu |
| 50. | bird | dɔ́réɛ̀ | nìí | various |
| 51. | dog | kùrìʒèɛ́ | íínjɛ́ | Tiranige |
| 52. | louse | sɛ́mà | ||
| 53. | snake | kéréndɛ́ kéɛ̀ | ||
| 54. | tree | dʷàà, dʷàɛ̀ | tìmàá, tìmɛ̀ | various |
| 55. | stick | bùrá̃ | bíéré, báɡá | various |
| 56. | fruit | dʷáá m bìɛ́ | tìmɛ̀–ííⁿ | various |
| 57. | seed | búrúù | síí | various |
| 58. | leaf | pʷíɛ̀ⁿ | pùnɛ̌n | Najamba |
| 59. | root | ʒíìⁿ | cééŋ, wèèrî, dǐl | Jamsay, Nanga, Yanda Dom |
| 60. | bark | ʒàɡà | kòkòó | Togo–Kan |
| 61. | flower bud/flower | tʷíìⁿ | kúrɔ́ | various |
| 62. | grass, weeds | ɡǔʒé+ɛ̀ | ɡú–ɡúrú | Togo–Kan |
| 63. | rope | bɔ́ójɛ̀ | bóólè | Bunoge, various |
| 64. | skin | kíŋɡèɛ̀ | ɡùʤú | all |
| 65. | meat | nŋàẃ ~ ŋòɔ́ | nàw̃á, nàmá, nɔ̀w̃ɔ́ | all |
| 66. | blood | ʒíì | ɲíí, jènjé | Tomo Kan, Tebul Ure |
| 67. | bone | nnòɔ̀rɛ̀ | kìrá̃, ɡɔ̀ɔ̀ɡɛ̀ | all, Penange |
| 68. | oil | ŋʷìɛ̀ | ně–ŋɡó, nǔŋ | Najamba, various |
| 69. | egg | kúùⁿ | tàrú | Toro Tegu |
| 70. | horn | síráá | círá | Toro Tegu |
| 71. | tail | tííⁿ | dìlɔ̀ | Tiranige, etc. |
| 72. | hair | kúɥì | kùjá | Bankan–Tey |
| 73. | head | déɡè | kúúⁿ | various |
| 74. | ear – see nose | tàŋà | sùɡú, sùɡùrù, sùŋùnù | various |
| 75. | eye | ɡìré | sííbíɛ̀ | various |
| 76. | nose | súmbí–rì | cíní | various |
| 77. | mouth | nɔ́ɔ̀ | nɔ̀ɔ́ | Nanga |
| 78. | teeth | n nóɔ́ n síìⁿ | ínnì, ìn | various |
| 79. | tongue | nóɔ́ n ʒɛ̀rí | jɛ̀rɛ̀dɛ̀ⁿ | Tomo Kan |
| 80. | finger | nìì kwéɛ̀ⁿ | nɛ̀ɛ̀ síí | Mombo |
| 81. | foot, leg – see shoulder | bʷèɛ̀ | kúwɔ́ | various |
| 82. | knee | bʷèɛ̀ ŋ kúmbíɛ̀ | kúndú | various |
| 83. | wing, shoulder | kúwɔ̀ | ká–kárú | Mombo |
| 84. | belly | kóórɛ́é | kûl\\kûl, bɛ̀rɛ́ | Najamba, various |
| 85. | guts | bɔ́rbɔ́rdɛ̀, kɔ̀rì̃ì–ŋɔ̀ kúrúbɛ̀ | ʤùŋɔ́ | Najamba, Toɡo–Kan |
| 86. | neck | kẃà | kɔ̀rɔ́ | Jamsay and various |
| 87. | breast | súɥɛ̀ | ìríí, èsè | various |
| 88. | heart | ʋìmmɛ̀ | cɛ́nɛ̀ | Jamsay |
| 89. | liver | kúrí kìŋɡɛ́ɛ́ | kínɛ́ | Yorno–So |
| 90. | drink | nnìɛ́–rè | nɛ̀ɛ́ | various |
| 91. | eat | dì–á | jɔ́ɔ̀ jɛ̀, jɛ́ɛ́–rí, lí | Ampari, Toro Tegu |
| 92. | chew, bite, scorpion sting sb | támbà | támbá | all |
| 93. | spit | túʒú–rù/rì | tɔ̀ndʒî tɔ́ndʒí, tùrɛ̀ⁿ– dʒì tùrɛ́ | Nanga, various |
| 94. | vomit | nèɛ́ndí | ɡùlɔ́, úló, ùlò-lí | various |
| 95. | breathe | níírù | nínnú nínnɛ́ | Tommo–so and related |
| 96. | laughter, cause to laugh | mmáà | màndúù, màndám | Najamba |
| 97. | alive | bɔ̀ndó | ɔ́mɔ̀ɔ̀ | Tebul Ure |
| 98. | die | ʒáà | dɔ́ɔ̀, tíwɔ́, nuwɔ | Ampari, various |
| 99. | kill | ɥùúr–á | ʤâ | various |
| 100. | war | kóɔ́rì | kɔ̀mbɔ́ tá | Jamsay area |
| 101. | hunt | sísɔ́ɣɔ̀/kɛ́rɛ́ndì | dànní | various |
| 102. | hit | dèɡɛ́ | láɡá | Jamsay area |
| 103. | cut | jàɡ–á | jɔ̀ɡɔ́ | Yorno–so |
| 104. | split | pɛ́rɛ́ndɛ́, kórɔ̃ | ̀ pɛ́lsú, káwrá | Toro Tegu, various |
| 105. | scratch yourself | kɔ̌ɡɔ́jà | kɔ́nʤɔ́ | Tommo–So, various |
| 106. | dig | kíndù | ɡànʤá, ɡùló, wànʤá, ɡúʤó | various |
| 107. | travel | ŋwɔ̀ mɛ́ nà/ŋwɔ̀ mɛ́ ná wòrè | dáwɛ́ | various |
| 108. | walk | ŋwɔ́ⁿ | jój | Perge Tegu |
| 109. | run | tìɡɛ̀–ré | dúɡúrè | Mombo, Tiriange |
| 110. | come (see go) | nóò | wɔ́\\wá | Bankan–Tey, Tebul Ure, Yanda Dom, Najamba |
| 111. | lie | ɡíjɛ̀ n sɛ̀rɛ̀ | bɛ̀rɛ̀–cɛ́ʤɛ̀ cɛ́ʤɛ́ | all |
| 112. | sit (see stand) | térò | dìŋé | all |
| 113. | stand, stop | dínɛ̀ | íjɛ́, iɡɛ, ii | various |
| 114. | turn | ɡòmbíjɛ́ | kíɡíljè, ɡɔ̀ŋɔ́ | Mombo, Toro Tegu |
| 115. | fall | tìjò, tíbì | tíbɛ́ | Penanɡe |
| 116. | give | nnáẁ, níí | ów, ní | Toro Tegu, Ben Tey |
| 117. | take | nɲáẁ | áw\\áwá | Toro Teɡu |
| 118. | take, catch | síè | ìbíé | Tebul Ure |
| 119. | rub – massage deeply sb, stimulating muscles | ɡíjàrà | ɡàɣá/párá | various |
| 120. | wash | púɡ–ù | mɔ̀ɡ–ú | various |
| 121. | pull large things | júmbá–rà | jumba, árá, ʤùmbɛ́ | various |
| 122. | push | tǐŋɡá–rá | dàmbá | various |
| 123. | throw | ɡuɥ–i | ɡúʤé | Mombo area |
| 124. | tie | bàà | mɔ̀ɔ́ | Bankan Tey |
| 125. | sew | síí | kújé, píjɛ́ | various |
| 126. | count | ŋíȷ̃ɔ̀ | nìɡìlè, núɡó | Najamba and various |
| 127. | say, talk | nníŋá, díɡà | ɡáá | various |
| 128. | sing | nŋʷéɛ̀ | nùŋú, nùŋɔ́, nùŋɛ́ | various |
| 129. | play | sáŋà | cɛ̀ná cɛ́nú | various |
| 130. | swell | píndò pìndò | pír–ii pír–íí–jà | various |
| 131. | sun (but see ‘day’) | nnèɛ̀ (nnìé) | nì–nìí | Jamsay |
| 132. | moon | ɥíɛ́ | wɛ́ɛ̀ | Mombo |
| 133. | star | tòrè+mɛ́, tòrò | tóró, tònòlò–ȷ́ | various |
| 134. | water | ɥíè | níì | Ben Tey, Bankan–Tey, Nanga |
| 135. | rain | jóɔ̀ⁿ | jàrí, àjǎn | Najamba |
| 136. | river, pond | nŋɔ́ɔ́mbɛ̀ | ɡòndòlò | various |
| 137. | lake | dèwò | dɛ́ | Toro Tegu |
| 138. | salt | ɡéŋɡíè | mɛ̀nʤɛ́, mɛ̀nʤɛ́ ɡè | Ampari |
| 139. | sand | nímbɛ̀ | sì–sɔ̌m, sù–sɔ̌m | Jamsay |
| 140. | dust | kúrí | kùlɛ́–ŋ–kùlɛ̀ | Bunoge |
| 141. | world | ɡàʒɛ́ⁿ | ádúná, àdúrú̃ | all |
| 142. | cloud | póórò | ɔ̀rɔ̀ ɔ̀rɔ̀ ɡé, póndù, kùrùwɔ́ | Ampari, Bunoɡe, various |
| 143. | sky, rain | ʒóɔ̀ⁿ | jàrí, àʤǎn | Nanga, Najamba |
| 144. | wind, air | péʋɛ́–rɛ̀ | ɲɛ́ɲɛ́rɛ̃ ́ | Togo–Kan |
| 145. | smoke | bírɛ́ n jìɛ́ | kúmbè | various |
| 146. | fire | bíréɛ̀ | ɡénì | Mombo |
| 147. | firewood | síɛ̀ | tèèŋɡè | various |
| 148. | ashes | tíɥɛ̀ | dwɛ́ɛ́, dwɛ́ɛ̀ | Mombo, Ampari |
| 149. | grill, burn | siwɔ | símbíé | various |
| 150. | road | ʒɛ̀mbíɛ̀ | èʤìmì èʤìmì ɡé | Ampari |
| 151. | mountain | símèè | céémbè | Tiranige |
| 152. | red | bʷíɛ́ | bɔ́mbɛ̀ | Bunoge, Penange |
| 153. | white | símà | sìmà | Bunoge |
| 154. | black | póɔ́rɛ̄ | jɔ̀rdɛ̀, jɔ̀ɔ̀lɛ̀ | Penange, Bunoge |
| 155. | night | ʒìɛ́ | jáŋá, dìɡɛ́, bàà dɛ̀nɛ́ | various |
| 156. | day | nnìé | dèrì̃ ŋ, dènìɡɛ̀ɛ̀ⁿ, in: ɡɛ̀ɛ̀ⁿ nì, ɡɛ̀ɛ̀dɛ̀n | Tiranige area |
| 157. | year | bííⁿ | àrà–kúsú, àrà–ɡúsú | various |
| 158. | cold | jímbò | tôm, tòmbò | various |
| 159. | a lot | péɛ́rɛ́ | séɡín, ɛ̀síⁿ | Yanda Dom, Najamba |
| 160. | new | káráá | kàlá, kàndá | all |
| 161. | old | kááw̃á | káámnɔ́, káánú | Mombo, Penange |
| 162. | good, easy | ɡáẁⁿ | ɡààná | all |
| 163. | bad | jáŋɡà | jáálá | Mombo |
| 164. | difficult | kíwù | kìrɛ́ | Togo Kan |
| 165. | rotten | mɔ̀ɣɔ́ | ɡɔ̀mú | various Jamsay area, Dogul |
| 166. | dirty, trash | dìŋɡí | lɔ́ɣɔ̀, ɡíɲù | Dom |
| 167. | straight | téɛ̀ | tèndóò\\tèndéè | Najamba |
| 168. | round | múŋɡúdúmɛ̀/(kíì) bíŋɡíríɛ̀ | dúndúlé | Mombo |
| 169. | sharp | (à bǎⁿ màà nó) dérì | ɛ́rî | Nanga |
| 170. | dull | mótù | dùnú | Toro Tegu, etc. |
| 171. | smooth | mírò | òlú, órùm | Toro Tegu, etc. |
| 172. | wet | tɔ́ndú | tèmbóò\\tèmbíéè | Najamba |
| 173. | dry | kɔ́òⁿ | kúnú kúnó | Yanda Dom |
| 174. | near | kɛ́rɛ́ | bɛ̀rú | Toro Tegu |
| 175. | far | ɥúndù | wàɡá, wáɡù | all |
| 178. | under | ɡúrù | bɔ́rɔ̀ | Togo Kan |
| 179. | inside | ŋ kóò | [X púrò] kù | Toro Tegu |
| 180. | if | sɛ́nɛ́ | dè | all |
| 181. | because | kà jéró | sábù ... | all (borrowed) |
| 182. | name | (màá) níì | íní | Mombo |
References
[edit]- Heath, Jeffrey. 2013. Bangime and Dogon Comparative Wordlists. m.s.