dzisiejszy

Old Polish

Etymology

From dziś +‎ -ejszy. First attested in the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /d͡ʑiɕɛjʃʲɨ/
• IPA^(key): (15^th CE) /d͡ʑiɕɛjʃʲɨ/

Adjective

dzisiejszy

1. (relational, attested in Lesser Poland, Masovia) today, today's (of or relating to the current day)

   Synonym: dzisi

   do dzisiejszego dnia ― til today

   do dzisiejszego czasu ― to this time

   do dzisiejszej godziny ― to this hour

   od dzisiejszego dnia ― til this day

   od dzisiejszego czasu ― from this time

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[1], Krakow, page 14a:

     Oczecz swøthy... tenczy tho nasz dzysza naucza, abichom szø dzyszegszego dna vøcze veszelyly

     [Ociec święty... tenci to nas dzisia naucza, abychom się dzisiejszego dnia więce wiesielili]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 32, 4:

     Bil gesm w goszczynye aze do dzyszeyszego dnya (fui usque in praesentem diem)

     [Był jeśm w gościnie aże do dzisiejszego dnia (fui usque in praesentem diem)]

   • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎^[3], Modlitewnik Nawojki, page 87:

     Thy mnye chovasch y zywysch az do thego czaszv dzyszyeyschego

     [Ty mnie chowasz i żywisz aż do tego czasu dzisiejszego]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[4], 31, 48:

     Stolecz ten to bødze szwyadek myedzy *mno a myedzy tobø od dzyszeyszego dnya (tumulus iste erit testis inter me et te hodie)

     [Stolec ten to będzie świadek miedzy mną a miedzy tobą od dzisiejszego dnia (tumulus iste erit testis inter me et te hodie)]

   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 86:

     Acz kthori czlowyek dzyedzyną swą w pyenyandzach drvgemu... zastawyl, ot czassu dzysyeyschego (a tempore constitutionis hodiernae) tha zastawa... bandzye trwala

     [Acz ktory człowiek dziedzinę swą w pieniądzach drugiemu... zastawił, ot czasu dzisiejszego (a tempore constitutionis hodiernae) ta zastawa... będzie trwała]

Derived terms

adverbs

• do dzisiejszych miast

 

nouns

• królik dzisiejszy

 

Related terms

adjectives

• dzisi

 

adverbs

• dzińsia

 

Descendants

• Masurian: dżiszijsÿ
• Polish: dzisiejszy
• Silesian: dzisiejszy

References

• Boryś, Wiesław (2005) “dziś”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “dzisiejszy”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “dzisiejszy”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Alternative forms

• dzisiajszy

Etymology

Inherited from Old Polish dzisiejszy. By surface analysis, dziś +‎ -ejszy. Compare Kashubian dzysészi and Slovincian dzysêszy.

Pronunciation

• IPA^(key): /d͡ʑiˈɕɛj.ʂɘ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /d͡ʑiˈɕɛj.ʂɨ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛjʂɘ
• Syllabification: dzi‧siej‧szy

Adjective

dzisiejszy (not comparable, no derived adverb)

1. (relational) today, today's (of or relating to the current day)

   Coordinate terms: wczorajszy, jutrzejszy

2. (relational) today, today's (of or relating to the current general time)

   Synonyms: obecny, teraźniejszy, współczesny

3. (Middle Polish) today, today's; Further details are uncertain.
   • 1528, J. Murmelius, Dictionarius‎^[5], page 14:

     Hodiernus, Heutig. dzyśyeyſſy

     [Hodiernus, Heutig. dzisiejszy]

Declension

Declension of dzisiejszy (hard)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	dzisiejszy		dzisiejsza	dzisiejsze	dzisiejsi	dzisiejsze
genitive	dzisiejszego		dzisiejszej	dzisiejszego	dzisiejszych
dative	dzisiejszemu		dzisiejszej	dzisiejszemu	dzisiejszym
accusative	dzisiejszego	dzisiejszy	dzisiejszą	dzisiejsze	dzisiejszych	dzisiejsze
instrumental	dzisiejszym		dzisiejszą	dzisiejszym	dzisiejszymi
locative	dzisiejszym		dzisiejszej	dzisiejszym	dzisiejszych

Derived terms

nouns

• dzisiejszość

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), dzisiejszy is one of the most used words in Polish, appearing 13 times in scientific texts, 6 times in news, 35 times in essays, 7 times in fiction, and 14 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 75 times, making it the 856th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• dzisiejszy in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• dzisiejszy in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “dzisiejszy”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “DZISIEJSZY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 18.06.2010
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “dzisiejszy”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “dzisiejszy”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “dzisiejszy”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 658

Silesian

Alternative forms

• dziśejszy (Steuers Silesian alphabet)

Etymology

Inherited from Old Polish dzisiejszy. By surface analysis, dziś +‎ -ejszy.

Pronunciation

• IPA^(key): /d͡ʑiˈɕɛjʂɪ/
• Rhymes: -ɛjʂɪ
• Syllabification: dzi‧siej‧szy

Adjective

dzisiejszy (not comparable)

1. (relational) today, today's (of or relating to the current day)
2. (relational) today, today's (of or relating to the current general time)

Declension

Declension of dzisiejszy

		singular			plural
		masculine	neuter	feminine	virile	nonvirile
nominative		dzisiejszy	dzisiejsze	dzisiejszŏ	dzisiejsi	dzisiejsze
genitive		dzisiejszego		dzisiejszyj	dzisiejszych
dative		dzisiejszymu		dzisiejszyj	dzisiejszym
accusative	animate	dzisiejszego	dzisiejsze	dzisiejszõ	dzisiejszych	dzisiejsze
	inanimate	dzisiejszy
instrumental		dzisiejszym		dzisiejszōm	dzisiejszymi
locative		dzisiejszym		dzisiejszyj	dzisiejszych
vocative		dzisiejszy	dzisiejsze	dzisiejszŏ	dzisiejsi	dzisiejsze

Further reading

• dzisiejszy in dykcjonorz.eu
• dzisiejszy in silling.org
• Henryk Jaroszewicz (2022) “dzisiejszŏ”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 75
• Aleksandra Wencel (2023) “dźiśejsy”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 195