potrzeba
Appearance
See also: Appendix:Variations of "potrzeba"
Old Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Proto-Slavic *poterba. First attested in the 14th century.
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]potrzeba f
- (attested in Sieradz-Łęczyca, Greater Poland, Masovia) need (that whose lack if felt; what is necessary)
- 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole[1], Łęczyca, Poznań, line 11:
- Przetocz stol weliky sweboda, staye na nym... møszo y chlep, i wele gynich potrzeb
- [Przetoć stoł wieliki świeboda, staje na nim... mięso i chleb, i wiele jinych potrzeb]
- 1920 [1425], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume II, number 1647, Zakroczym:
- Iako mne ne dal Adam w czasz potrzep cu oprawenu yszthbi... Iako mne Stanislaw szlal do Gedama prze potrzebi cu oprawenu yszthbi
- [Jako mnie nie dał Adam w czas potrzeb ku oprawieniu istby... Jako mnie Stanisław słał do Jedama prze potrzeby ku oprawieniu istby]
- need, necessity (need to do something)
- 1874-1891 [End of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[2], [3], [4], volume I, page XLV:
- Chczesz szye bvdowacz, nyechay czye nye przywodzy k themv ząndza twa, ale potrzeba (inducat te necessitas non voluntas)
- [Chcesz sie budować, niechaj cie nie przywodzi k temu żądza twa, ale potrzeba (inducat te necessitas non voluntas)]
- interest, affair, matter
- 1885-2024 [End of the 15th century], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[5], volume III, page 180:
- Bąndz my pomocznikiem w moych potr[z]ebach esto mihi socius in negotio!
- [Bądź mi pomocnikiem w moich pot[z]ebach esto mihi socius in negotio!]
- (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) need (difficult state; indigence)
- 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[6], Krakow, Brodnia, page 48a:
- A przetosz wisszokosczi czczi wasszey ządam..., abisczie my bili na pomocz w kazdey potrzebie
- [A przetoż wysokości czci waszej żądam..., abyście mi były na pomoc w każdey potrzebie]
- 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 63:
- W *potrzebacz in oportunitate (factus est dominus refugium pauperi, adiutor in opportunitatibus Psal 9, 10)
- [PW potrzebach in oportunitate (factus est dominus refugium pauperi, adiutor in opportunitatibus Psal 9, 10)]
- service (act of being of assistance to someone)
- 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[7], 35, 21:
- Y offyerowaly... pyrwe vrodi panu... a czsokoly ku potrzebye (ad cultum) y k ruchu szwyøtemu potrzeba bila
- [I ofierowali... pirwe urody Panu... a csokoli ku potrzebie (ad cultum) i k ruchu świętemu potrzeba była.]
- (attested in Masovia) need (what belongs to something is a necessary addition, a supplement)
- 1950 [1498], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1883, Warsaw:
- Yako Marczyn... nye vydal sbroye kopyynyczey s *podrzebamy *wszthykymy
- [Jako Marcin... nie wydał zbroje kopijniczej s potrzebami wszytkimi]
- (attested in Masovia) use, utility
- 1950 [1432], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 373, Warsaw:
- Jakom ya ne obranczil Andrzeyeui listhow polosszicz cu gego potrzebye
- [Jakom ja nie obręczył Andrzejewi listow położyć ku jego potrzebie]
Derived terms
[edit]adjective
adverbs
noun
verbs
- jest potrzeba impf
- potrzebę mieć impf
Related terms
[edit]adjective
adverb
nouns
verbs
- potrzeb impf
- potrzebizno impf
- potrzebno impf
- potrzebować impf
Descendants
[edit]References
[edit]- Boryś, Wiesław (2005) “potrzeba”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Mańczak, Witold (2017) “potrzeba”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “potrzeba”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “potrzeba”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
[edit]Alternative forms
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish potrzeba.
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]potrzeba f
- (countable) need (something necessary) [with genitive ‘for something’; or with żeby (+ infinitive) ‘to do what’]
- (countable) need (something without which something or someone cannot function)
- (uncountable) need (difficult situation)
- (countable, archaic) battle, war excursion
- Synonym: bitwa
- (countable, obsolete) interest, matter, affair
- (in the plural, obsolete) tailor's, accessories
- (in the plural, obsolete) equipment, matter, affair
- (countable, obsolete) service (act of being of assistance to someone)
- Synonym: obsługa
- (countable, Middle Polish) reserve, stockpile
- Synonym: zapas
Declension
[edit]Declension of potrzeba
Derived terms
[edit]adjective
adverb
nouns
proverb
verbs
- potrzebować impf
verbs
- załatwić potrzebę pf, załatwiać potrzebę impf
Trivia
[edit]According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), potrzeba is one of the most used words in Polish, appearing 42 times in scientific texts, 21 times in news, 108 times in essays, 10 times in fiction, and 3 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 184 times, making it the 310th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
Verb
[edit]potrzeba impf (defective)
- (intransitive, impersonal) expresses the necessity or obligation of the following verb; it is needed, one ought to [with dative ‘for whom’; in addition, with infinitive ‘to do something’; or with genitive ‘what is needed’]
- Synonym: trzeba
Conjugation
[edit]Conjugation of potrzeba def
References
[edit]Further reading
[edit]- potrzeba in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- potrzeba in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “potrzeba”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Renata Bronikowska (11.01.2021) “POTRZEBA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “potrzeba”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “potrzeba”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “potrzeba”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 4, Warsaw, page 817
- Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “potrzeba, (po)trzeba”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN
Silesian
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish potrzeba.
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]potrzeba f
Further reading
[edit]- potrzeba in silling.org
Categories:
- Old Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Slavic
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish nouns
- Old Polish feminine nouns
- Sieradz-Łęczyca Old Polish
- Greater Poland Old Polish
- Masovia Old Polish
- Old Polish terms with quotations
- Lesser Poland Old Polish
- Polish terms derived from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish 3-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio pronunciation
- Rhymes:Polish/ɛba
- Rhymes:Polish/ɛba/3 syllables
- Polish terms with homophones
- Polish lemmas
- Polish nouns
- Polish feminine nouns
- Polish countable nouns
- Polish uncountable nouns
- Polish terms with archaic senses
- Polish terms with obsolete senses
- Middle Polish
- Polish verbs
- Polish defective verbs
- Polish imperfective verbs
- Polish intransitive verbs
- Polish impersonal verbs
- Silesian terms derived from Proto-Slavic
- Silesian terms inherited from Proto-Slavic
- Silesian terms inherited from Old Polish
- Silesian terms derived from Old Polish
- Silesian terms with IPA pronunciation
- Rhymes:Silesian/ɛba
- Rhymes:Silesian/ɛba/3 syllables
- Silesian lemmas
- Silesian nouns
- Silesian feminine nouns