pracować

Old Polish

Alternative forms

• procować

Etymology

From praca +‎ -ować. First attested in the middle of the 15th century. Compare Old Czech pracovati.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pra(ː)t͡sɔvat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /prat͡sɔvat͡ɕ/, /prɒt͡sɔvat͡ɕ/

Verb

pracować pf

1. to work, to labor (to exert oneself very much)
   • 1880 [Middle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, volume V, page 271:

     Cyeskom praczoval wolayacz (laboravi clamans Psal 68, 4), assz vsta moye ochrapyaly

     [Ciężkom pracował wołając (laboravi clamans Psal 68, 4), aż usta moje ochrapiały]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 120r:

     Satagare id est satis agere procurare festinare et omnia peragere prączovacz szylovacz

     [Satagare id est satis agere procurare festinare et omnia peragere pracować siłować]

2. (intransitive or reflexive with się) to work (to perform a specified task)
   • 1880 [End of the fifteenth century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, volume I, page 148:

     Oretur... pro omnibus fidelibus laboratoribus, ut eos deus dignetur confortare in eorum sanitate ysby ony tako praczvyvczy sya svych robot vdzyelaly a potym sya do krolestva nyebyeskyego doslussyly

     [Oretur... pro omnibus fidelibus laboratoribus, ut eos deus dignetur confortare in eorum sanitate iżby oni tako pracujący się swych robot udzielali a potym się do krolestwa niebieskiego dosłużyli]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 88r:

     Niti id est laborare gradi conari et parere prączovącz

     [Niti id est laborare gradi conari et parere pracować]

3. (reflexive with się) to care for; to worry about
   • 1901 [End of the fifteenth century], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume II, page 320:

     Nye potrzebyen czy yvsz szadni lyekarz na vszdrowyenye twego szina, a przetho nye praczvy szyą, yvszczy szdrow

     [Nie potrzebien ci już żadny lekarz na uzdrowienie twego syna, a przeto nie pracuj się, jużci zdrow]

Derived terms

adjectives

• pracliwy
• pracowity
• pracujący
• procowny

 

noun

• pracowanie

 

verbs

• upracować pf

 

Related terms

adjective

• spracowan

 

noun

• praca

 

Descendants

• Masurian: pracowacz
• Polish: pracować
  • → Belarusian: працава́ць (pracavácʹ)
  • → Ukrainian: працюва́ти (pracjuváty)
• Silesian: pracować

References

• Boryś, Wiesław (2005) “pracować”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “pracować”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “pracować”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “pracować (się), procować (się)”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “pracować”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish pracować. By surface analysis, praca +‎ -ować. Compare Czech pracovat and Slovak pracovať. Further compare Kashubian prôcowac.

Pronunciation

• IPA^(key): /praˈt͡sɔ.vat͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /praˈt͡sɔ.vat͡ɕ/, /prɒˈt͡sɔ.vat͡ɕ/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -ɔvat͡ɕ
• Syllabification: pra‧co‧wać

Verb

pracować impf

1. (intransitive) to work (to do a specific task by employing physical or mental powers) [+ przy (locative) = at what]
   1. (intransitive) to work for (to perform a specified task at someone's request or for their benefit) [+ dla (genitive) = for whom]
   2. (intransitive) to work for (to perform certain tasks in order to achieve something) [+ na (accusative) = for what]

      Synonym: zapracowywać

   3. (intransitive) to work on (to perform certain tasks to develop or create something) [+ nad (instrumental) = on what]
   4. (intransitive) to work on (to perform certain tasks to convince someone of something) [+ nad (instrumental) = on whom]
   5. (intransitive) to work with (to cooperate with someone on something) [+ z (instrumental) = with whom]
   6. (intransitive) to work with (to perform certain actions to help someone's development, to teach, etc.) [+ z (instrumental) = with whom]
2. (intransitive) to work (to do a specified task for payment or a reward) [+ u (genitive) = for whom/at what company]

   Synonyms: robić, zarabiać, praktykować

   Pracuję jako menadżer. ― I work as manager.

   1. (intransitive) to work with (to have a job alongside someone else at the same company) [+ z (instrumental) = with whom]
3. (intransitive, of a factory etc.) to work (to function, to operate, to be active at performing the intended task)
4. (intransitive, medicine, of an organ) to work (to perform a function necessary for the body)
5. (intransitive, of devices) to work (to be on, to be performing a function)
6. (intransitive, of constructions, building materials, etc.) to warp (to be deformed by some force or from use)
7. (intransitive, obsolete, of brews, beers, etc.) to ferment

   Synonym: fermentować

8. (intransitive, obsolete, hunting, of dogs) to chase an animal diligently and eagerly
9. (intransitive, Middle Polish) to fight, to brawl (to have a physical conflict with someone)

Conjugation

Conjugation of pracować impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		pracować
present tense	1st	pracuję			pracujemy
	2nd	pracujesz			pracujecie
	3rd	pracuje			pracują
	impersonal	pracuje się
past tense	1st	pracowałem, -(e)m pracował	pracowałam, -(e)m pracowała	pracowałom, -(e)m pracowało	pracowaliśmy, -(e)śmy pracowali	pracowałyśmy, -(e)śmy pracowały
	2nd	pracowałeś, -(e)ś pracował	pracowałaś, -(e)ś pracowała	pracowałoś, -(e)ś pracowało	pracowaliście, -(e)ście pracowali	pracowałyście, -(e)ście pracowały
	3rd	pracował	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały
	impersonal	pracowano
future tense	1st	będę pracował, będę pracować	będę pracowała, będę pracować	będę pracowało, będę pracować	będziemy pracowali, będziemy pracować	będziemy pracowały, będziemy pracować
	2nd	będziesz pracował, będziesz pracować	będziesz pracowała, będziesz pracować	będziesz pracowało, będziesz pracować	będziecie pracowali, będziecie pracować	będziecie pracowały, będziecie pracować
	3rd	będzie pracował, będzie pracować	będzie pracowała, będzie pracować	będzie pracowało, będzie pracować	będą pracowali, będą pracować	będą pracowały, będą pracować
	impersonal	będzie pracować się
conditional	1st	pracowałbym, bym pracował	pracowałabym, bym pracowała	pracowałobym, bym pracowało	pracowalibyśmy, byśmy pracowali	pracowałybyśmy, byśmy pracowały
	2nd	pracowałbyś, byś pracował	pracowałabyś, byś pracowała	pracowałobyś, byś pracowało	pracowalibyście, byście pracowali	pracowałybyście, byście pracowały
	3rd	pracowałby, by pracował	pracowałaby, by pracowała	pracowałoby, by pracowało	pracowaliby, by pracowali	pracowałyby, by pracowały
	impersonal	pracowano by
imperative	1st	niech pracuję			pracujmy
	2nd	pracuj			pracujcie
	3rd	niech pracuje			niech pracują
active adjectival participle		pracujący	pracująca	pracujące	pracujący	pracujące
contemporary adverbial participle		pracując
verbal noun		pracowanie

Derived terms

interjection

• główka pracuje

 

proverb

• kto nie pracuje, ten nie je
• ucz się i pracuj, a garb ci sam wyrośnie

 

verbs

• pracować na korzyść impf
• pracować na niekorzyść impf
• pracować na ulicy impf

 

verbs

• dopracować pf, dopracowywać impf
• nadpracować pf, nadpracowywać impf
• napracować pf
• odpracować pf, odpracowywać impf
• opracować pf, opracowywać impf
• popracować pf
• przepracować pf, przepracowywać impf
• rozpracować pf, rozpracowywać impf
• spracować pf
• upracować pf
• wypracować pf, wypracowywać impf
• zapracować pf, zapracowywać impf

 

Descendants

• → Belarusian: працава́ць (pracavácʹ)
• → Ukrainian: працюва́ти (pracjuváty)

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), pracować is one of the most used words in Polish, appearing 30 times in scientific texts, 39 times in news, 33 times in essays, 43 times in fiction, and 36 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 181 times, making it the 314th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• pracować in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• pracować in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “pracować”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “pracować się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “PRACOWAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 16.06.2016
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “pracować”, in Słownik języka polskiego‎^[2]
• Aleksander Zdanowicz (1861) “pracować”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎^[3]
• A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “pracować”, in Słownik języka polskiego‎^[4] (in Polish), volume 4, Warsaw, page 966
• pracować in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish pracować. By surface analysis, prŏca +‎ -ować.

Pronunciation

• IPA^(key): /praˈt͡sɔvat͡ɕ/
• Rhymes: -ɔvat͡ɕ
• Syllabification: pra‧co‧wać

Verb

pracować impf

1. (intransitive) to work (to do a specific task)

Conjugation

Conjugation of pracować impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		pracować
present tense	1st	pracujã			pracujymy
	2nd	pracujesz			pracujecie
	3rd	pracuje			pracujōm
past tense	1st	pracowołch, pracowołech, pracowoł żech	pracowałach pracowała żech	pracowałoch1) pracowało żech1)	pracowalimy, pracowalichmy	pracowałymy, pracowałychmy
	2nd	pracowołś, pracowołeś, pracowoł żeś	pracowałaś pracowała żeś	pracowałoś1) pracowało żeś1)	pracowaliście, pracowali żeście	pracowałyście, pracowały żeście
	3rd	pracowoł	pracowała	pracowało	pracowali	pracowały
future tense	1st	bydã pracowoł, bydã pracować	bydã pracowała, bydã pracować	bydã pracowało,1) bydã pracować	bydymy pracowali, bydymy pracować	bydymy pracowały, bydymy pracować
	2nd	bydziesz pracowoł, bydziesz pracować	bydziesz pracowała, bydziesz pracować	bydziesz pracowało,1) bydziesz pracować	bydziecie pracowali, bydziecie pracować	bydziecie pracowały, bydziecie pracować
	3rd	bydzie pracowoł, bydzie pracować	bydzie pracowała, bydzie pracować	bydzie pracowało, bydzie pracować	bydōm pracowali, bydōm pracować	bydōm pracowały, bydōm pracować
pluperfect tense2)	1st	bōłch pracowoł, bōłech pracowoł, bōł żech pracowoł	byłach pracowała była żech pracowała	byłoch pracowało1) było żech pracowało1)	byli my pracowali, bylichmy pracowali	były my pracowały, byłychmy pracowały
	2nd	bōłś pracowoł, bōłeś pracowoł, bōł żeś pracowoł	byłaś pracowała była żeś pracowała	byłoś pracowało1) było żeś pracowało1)	byliście pracowali, byli żeście pracowali	byłyście pracowały, były żeście pracowały
	3rd	bōł pracowoł	była pracowała	było pracowało1)	były my pracowali, byłychmy pracowali	były pracowały
conditional	1st	bych pracowoł	bych pracowała	byście pracowali	by my pracowały, bychmy pracowały
	2nd	byś pracowoł	byś pracowała	byście pracowali	byście pracowały
	3rd	by pracowoł	by pracowała	by pracowało	by pracowali	by pracowały
imperative	1st	niych pracujã			pracujmy
	2nd	pracuj			pracujcie
	3rd	niych pracuje			niych pracujōm
active adjectival participle		pracujōncy	pracujōncŏ	pracujōnce	pracujōncy	pracujōnce
verbal noun		pracowanie
1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms. 2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past.

Derived terms

adjective

• pracowity

 

verbs

• napracować pf
• zapracować pf

 

Related terms

adverb

• pracowicie

 

noun

• pracoholizm

 

Further reading

• pracować in silling.org