ręka

See also: Appendix:Variations of "reka"

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *rǫka. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ræ̃ka/
• IPA^(key): (15^th CE) /ræ̃ka/

Noun

ręka f (diminutive rączka)

1. arm; hand (upper limb)
2. hand (person's action)
3. arms; possession; power; care, supervision
4. hand; control
5. surety (securing the obligation, execution of the sentence, bringing the accused to court)
6. measure of honey containing six to fifteen gallons

Derived terms

adjectives

• ręczny
• rękotarżny

 

adverbs

• bronną ręką
• k wiernej rece
• mocną ręką
• na lewej ręce
• po martwej ręce
• po pustej ręce
• pod rękę
• ręką gwałtowną
• szeroki rękama

 

nouns

• mocna ręka
• pospolna ręka
• ręcznica
• ręczyca
• ręczysko
• rękojemstwo
• rękojeść
• rękojmi
• rękojmia
• rękotarżca

 

verbs

• dać na ręki pf, dawać na ręki impf
• dać w ręce miecza pf
• dać za rękę pf
• podnieść rękę pf
• przyjć w ręce pf
• puścić w ręce pf
• ręczyć w rękę impf
• wydzierżeć na jednę rękę pf
• wziąć w ręce pf
• żądać na ręki impf

 

Related terms

adjectives

• rączy
• rękojemny
• rękojemski

 

adverb

• rącze

 

nouns

• rączość
• ręczniczek
• ręcznik
• rękaw
• rękawica
• rękawiczne
• rękawicznik
• rękawka
• rękotarżność

 

verbs

• ręczyć impf

 

Descendants

• Polish: ręka
• Silesian: rynka

References

• Boryś, Wiesław (2005) Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Andrzej Bańkowski (2000) Etymologiczny słownik języka polskiego (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “ręka”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish ręka.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈrɛŋ.ka/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈrɛ̃.ka/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -ɛŋka
• Syllabification: rę‧ka

Noun

ręka f (diminutive rączka, augmentative rączysko)

1. (anatomy) upper limb
   1. arm

      Synonyms: łapa, łapina

   2. hand

   Synonym: dłoń

3. (countable, soccer) handball (the offence of a player other than the goalkeeper touching the ball with the hand or arm on the field during play)
4. hand (person that can perform a task, usually one requiring the hands)
5. hand (person or institution that has the authority or competence or the ability to decide in an issue)
6. (literary) hand (right to marriage)
7. (obsolete) style of writing
8. (obsolete) parcel of land

   Synonym: działka

9. (obsolete) side (one half (especially left or right) of something or someone)

   Synonym: strona

Declension

Declension of ręka

	singular	plural
nominative	ręka	ręce
genitive	ręki	rąk
dative	ręce	rękom
accusative	rękę	ręce
instrumental	ręką	rękami/rękoma
locative	ręce	rękach/ręku
vocative	ręko	ręce

Derived terms

adjectives

• bezręki
• białoręki
• odręczny
• podręczny
• poręczny
• ręczny
• z drugiej ręki
• z pierwszej ręki
• z wolnej ręki
• zręczny

 

adverbs

• do rąk własnych
• gołymi rękami
• hojną ręką
• jakby ręką odjął
• lekką ręką
• na rękę
• na własną rękę
• od ręki
• pod ręką
• ręka w rękę
• rękami i nogami
• w dobre ręce
• w dobrych rękach
• w obce ręce
• z bronią w ręku
• z gołymi rękami
• z ołówkiem w ręku
• z otwartymi rękami
• z pocałowaniem ręki
• z pustymi rękami
• z rąk do rąk
• z ręką na sercu
• z ręką na sercu
• z założonymi rękami
• z zegarkiem w ręku

 

interjections

• niech ręka boska broni
• niech ręka uschnie
• ręce precz
• ręka, noga, mózg na ścianie
• wszystkie ręce na pokład

 

nouns

• atut w ręku
• brudne ręce
• ciężka ręka
• czyste ręce
• długie ręce
• lepkie ręce
• miękka ręka
• na wyciągnięcie ręki
• niewidzialna ręka
• niewidzialna ręka rynku
• podręcznik
• poręcz
• prawa ręka
• prywatne ręce
• rąsia
• reguła prawej ręki
• ręcznik
• ręka Boga
• ręka sprawiedliwości
• rękoczyn
• rękodzieło
• rękojeść
• rękojmia
• rękopis
• wolna ręka
• żelazna ręka

 

phrases

• jak bez ręki
• ręka rękę myje
• robota pali się w rękach

 

prepositions

• na ręce
• z rąk

 

verbs

• ręczyć impf

 

verbs

• być narzędziem w ręku impf
• dać broń do ręki pf, dawać broń do ręki impf
• dać się policzyć na palcach jednej ręki pf
• jeść z ręki impf
• kąsać rękę impf, która karmi impf
• lecieć przez ręce impf
• lecieć z rąk impf
• lepić się do rąk impf
• machnąć ręką pf
• mieć dwie lewe ręce impf
• mieć dziurawe ręce impf
• mieć fach w ręku impf
• mieć krew na rękach impf
• mieć lekką rękę impf
• mieć pełne ręce roboty impf
• mieć ręce i nogi impf
• mieć rękę impf
• mieć związane ręce impf
• nie mieć o co rąk zaczepić impf
• nie móc ruszyć ręką ani nogą impf
• nie skalać sobie rąk pf, nie kalać sobie rąk impf
• nie wiedzieć impf, w co ręce włożyć impf
• nie wypuścić z rąk pf, nie wypuszczać z rąk impf
• nosić na rękach impf
• obudzić się z ręką w nocniku pf, budzić się z ręką w nocniku impf
• oddać w czyjeś ręce pf, oddawać w czyjeś ręce impf
• opuścić ręce pf, opuszczać ręce impf
• patrzyć na ręce impf
• pchać się w ręce impf
• podać sobie ręce pf, podawać sobie ręce impf
• podnieść rękę pf, podnosić rękę impf
• podpisać się obiema rękami pf, podpisywać się obiema rękami impf
• położyć rękę pf
• pójść na rękę pf, iść na rękę impf
• prowadzić za rękę impf
• przejść przez ręce pf, przechodzić przez ręce impf
• przemówić do ręki pf, przemawiać do ręki impf
• przyłożyć rękę pf, przykładać rękę impf
• ręce opadły pf, ręce opadają impf
• ręce sięgają wszędzie impf
• ręka zadrżała pf
• ręka zaświerzbiła pf, ręka świerzbi impf
• rozłożyć ręce pf, rozkładać ręce impf
• rozwiązać ręce pf, rozwiązywać ręce impf
• sięgać prawą ręką do lewego ucha impf
• trzymać rękę na pulsie impf
• ubrudzić sobie ręce pf, brudzić sobie ręce impf
• uciec z rąk pf, uciekać z rąk impf
• układać rękę impf
• umoczyć ręce pf
• umyć ręce pf, umywać ręce impf
• urobić ręce po łokcie pf, urabiać ręce po łokcie impf
• usiąść z założonymi rękami pf, siedzieć z założonymi rękami impf
• włazić pod rękę impf
• wpaść w ręce pf, wpadać w ręce impf
• wyciągać kasztany z ognia rękoma impf
• wyciągnąć rękę pf, wyciągnać rękę impf
• wydawać w ręce pf, wydać w ręce impf
• wyjść obronną ręką pf, wychodzić obronną ręką impf
• wymknąć się z rąk pf, wymykać się z rąk impf
• wytrącić broń z ręki pf, wytrącać broń z ręki impf
• wytrącić pióro z ręki pf, wytrącać pióro z ręki impf
• wziąć do ręki pf, brać do rąk impf
• wziąć sprawy w swoje ręce pf, brać sprawy w swoje ręce impf
• wziąć w swoje ręce pf, brać w swoje ręce impf
• zagrać na cztery ręce pf, grać na cztery ręce impf
• zagrać z ręki pf, grać z ręki impf
• załamać ręce pf, załamywać ręce impf
• zarzucić ręce na szyję pf, zarzucać ręce na szyję impf
• zatrzeć ręce pf, zacierać ręce impf
• złapać za rękę pf
• złożyć na ręce pf, składać na ręce impf
• związać ręce pf, związyzać ręce impf

 

Related terms

nouns

• rękaw
• rękawica
• zaręczyny

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), ręka is one of the most used words in Polish, appearing 38 times in scientific texts, 15 times in news, 23 times in essays, 184 times in fiction, and 84 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 344 times, making it the 147th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• ręka in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• ręka in Polish dictionaries at PWN
• “ręka”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish], 2010-2023
• “RĘKA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 02.02.2023
• Samuel Bogumił Linde (1807-1814), “ręka”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861), “ręka”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “ręka”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 530
• ręka in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego