ხორხი

Georgian

Etymology

From Old Georgian ჴორჴი (qorqi, “larynx; throat”), from Proto-Georgian-Zan *qorq- (“throat, pharynx; jaws”). Cognate with Mingrelian ხურხი (xurxi) and Laz ხურხი (xurxi). Klimov compares the form to Proto-Kartvelian *qarqa- (whence also Georgian ხახა (xaxa)).

Pronunciation

• IPA^(key): /xorxi/, [χoɾχi]
• Hyphenation: ხორ‧ხი

Noun

ხორხი • (xorxi) (plural ხორხები)

1. larynx, voice box

Inflection

Declension of ხორხი (see Georgian declension)
	singular	plural	archaic plural
nominative	ხორხი (xorxi)	ხორხები (xorxebi)	ხორხნი (xorxni)
ergative	ხორხმა (xorxma)	ხორხებმა (xorxebma)	ხორხთ(ა) (xorxt(a))
dative	ხორხს(ა) (xorxs(a))	ხორხებს(ა) (xorxebs(a))	ხორხთ(ა) (xorxt(a))
genitive	ხორხის(ა) (xorxis(a))	ხორხების(ა) (xorxebis(a))	ხორხთ(ა) (xorxt(a))
instrumental	ხორხით(ა) (xorxit(a))	ხორხებით(ა) (xorxebit(a))
adverbial	ხორხად(ა) (xorxad(a))	ხორხებად(ა) (xorxebad(a))
vocative	ხორხო (xorxo)	ხორხებო (xorxebo)	ხორხნო (xorxno)
Notes: archaic plurals might not exist.

Postpositional inflection of ხორხი (see Georgian postpositions)
postpositions taking a dative case	singular	plural
-ზე (-ze, “on”)	ხორხზე (xorxze)	ხორხებზე (xorxebze)
-თან (-tan, “near”)	ხორხთან (xorxtan)	ხორხებთან (xorxebtan)
-ში (-ši, “in”)	ხორხში (xorxši)	ხორხებში (xorxebši)
-ვით (-vit, “like”)	ხორხივით (xorxivit)	ხორხებივით (xorxebivit)
postpositions taking a genitive case	singular	plural
-თვის (-tvis, “for”)	ხორხისთვის (xorxistvis)	ხორხებისთვის (xorxebistvis)
-ებრ (-ebr, “like”)	ხორხისებრ (xorxisebr)	ხორხებისებრ (xorxebisebr)
-კენ (-ḳen, “towards”)	ხორხისკენ (xorxisḳen)	ხორხებისკენ (xorxebisḳen)
-გან (-gan, “from/of”)	ხორხისგან (xorxisgan)	ხორხებისგან (xorxebisgan)
postpositions taking an instrumental case	singular	plural
-დან (-dan, “from/since”)	ხორხიდან (xorxidan)	ხორხებიდან (xorxebidan)
-ურთ (-urt, “together with”)	ხორხითურთ (xorxiturt)	ხორხებითურთ (xorxebiturt)
postpositions taking an adverbial case	singular	plural
-მდე (-mde, “up to”)	ხორხამდე (xorxamde)	ხორხებამდე (xorxebamde)

Derived terms

• ხორხის მაღლობი (xorxis maɣlobi)
• ხორხის შვერილი (xorxis šverili)

References

• Abulaʒe, Ilia (1973) “ხორხი”, in Ʒveli kartuli enis leksiḳoni (masalebi) [Dictionary of Old Georgian (Materials)]‎^[1] (in Georgian), Tbilisi: Metsniereba, page 570
• Klimov, G. A. (1998) Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages (Trends in linguistics. Documentation; 16), New York, Berlin: Mouton de Gruyter, page 340

Mingrelian

Etymology

From Proto-Georgian-Zan *xarx-. See Old Georgian ხერხი (xerxi) for more.

Noun

ხორხი • (xorxi)

1. saw (tool for sawing)

Derived terms

• ხორხუა (xorxua, “to saw”)

Descendants

• → Abkhaz: ахуархь (axwarxʲ)

References

• Kipšidze, Iosif (1914) “ხორხი”, in Грамматика мингрельского (иверского) языка с хрестоматией и словарем [Grammar of the Mingrelian (Iverian) Language with a Reader and a Dictionary] (Материалы по яфетическому языкознанию; 7)‎^[2] (in Russian), Saint Petersburg: Academy Press, page 407a