świat

See also: swiat, świąt, and Świat

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *světъ. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɕfjat/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɕfjat/

Noun

świat m inan

1. world (the Earth)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 89, 2:

     Drzewey nisz sø gori byly albo stworzona zema y swat (terra et orbis), od weka yasz do weka ti ies bog

     [Drzewiej niż są gory były albo stworzona ziemia i świat (terra et orbis), od wieka i aż do wieka ty jeś Bog]

   1. world (symbol of spiritual life)
      • 1880-1894 [XV p. pr.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[3], volume I, page 311:

        Edificabuntur in te deserta seculorum, gl. id est columpne, muri et tecta spirituali edificii, ... tamen wlt dicere, quod in te conservabitur virtualis structura, quam mali angeli et mali homines ab inicio seculi relinquerunt bądą vstawyony swyathowye albo wyekowye (Is 58, 12)

        [Edificabuntur in te deserta seculorum, gl. id est columpne, muri et tecta spirituali edificii, ... tamen wlt dicere, quod in te conservabitur virtualis structura, quam mali angeli et mali homines ab inicio seculi relinquerunt będą ustawiony światowie albo wiekowie (Is 58, 12)]

   2. (figuratively) world (that which is most important to someone)
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[4], page 518:

        Matko mylosczyva Iesucristvszova, ... baczy, yzecz Ivdasch sdraycza, yen iusz przedal svyat dusche tvey

        [Matko miłościwa Jesukrystusowa, ... baczy, iżeć Judasz zdrajca, jen już przedał świat dusze twej]

   3. top or peak of the world (highest point)
      • 1977-1980 [1471], Wanda Żurowska-Górecka, Vladimír Kyas, editors, Mamotrekty staropolskie [Old Polish-Latin Dictionaries and wordlists], page 83:

        Sch szwyatha, oblicznosczy de superficie terre (peccavit domus Jeroboam et eversa est, et deleta de superficiae terrae III Reg 13, 34)

        [Z świata, obliczności de superficie terre (peccavit domus Jeroboam et eversa est, et deleta de superficiae terrae III Reg 13, 34)]

2. world (humanity collectively)
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[5], Krakow, page 1a:

     Isczy szø... nasz sbauiczel gest bil narodzyl..., choscy on ten tho svath othkupicz ma

     [Iżci się... nasz zbawiciel jest był narodził..., cożci on ten to świat otkupić ma]

   1. life in the world, among people
      • 1892 [1484], Hieronim Łopaciński, editor, Reguła trzeciego zakonu św. Franciszka i drobniejsze zabytki języka polskiego z końca w. XV i początku XVI‎^[6], Krakow, page 708:

        Vstavyamy..., aby zadny po svem wstąpyenyv w tho braczthwo nye smyal... ku svyathu (ad saeculum) sye [wracać]

        [Ustawiamy..., aby żadny po swem wstąpieniu w to bractwo nie śmiał... ku światu (ad saeculum) sie [wracać]]

3. dawn
   • 1874-1891 [c. 1420], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[7], [8], [9]}, volume XXV, page 229:

     Tą swą ('całą') nocz policzkowan, plwan, nądzon do swatha

     [Tą szwą ('całą') noc policzkowan, plwan, nędzon do świata]

4. corruption of żywot
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[10], page 94:

     Bo przez tego ma bycz zkazona nascha vyara... a novy svyat eypskyemv lyvda ma przydz (nova vita cunctis Aegyptiis futura)

     [Bo przez tego ma być skażona nasza wiara... a nowy żywot eipskiemu ludu ma przyć (nova vita cunctis Aegyptiis futura)]

Derived terms

adverbs

• na świecie

 

nouns

• koniec świata
• kraj świata
• okrąg świata
• on świat
• początek świata
• ten świat
• wszego świata stwierdzenie

 

verbs

• wziąć z świata pf, brać z świata impf
• z tego świata zić impf
• zjąć z świata pf, zegnać z świata impf

 

Descendants

• Masurian: szwat
• Polish: świat
• Silesian: świat

References

• Boryś, Wiesław (2005) “świat”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “świat”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish świat.

Pronunciation

• IPA^(key): /ɕfjat/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈɕfjɒt/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -at
• Syllabification: świat

Noun

świat m inan (diminutive światek)

1. world (planet)

   Synonyms: błękitna planeta, glob, ziemia

2. world (the Universe)

   Synonyms: kosmos, wszechświat

3. world (environment within the universe)
4. world (nearest environment and surroundings)
5. world (place in which people live)
6. world (group of people, things, or phenomena with common features)
7. world (reality measured objectively determining a human's conditions)
8. world (perceived or seeming understanding of one's surroundings, real or not)
9. world (set of people, institutions, and activities comprising someone's life)
10. world (people living on Earth collectively)
11. world (group of people occupying a high social status)
12. (dated) heap (large amount of something)

Declension

Declension of świat

	singular	plural
nominative	świat	światy
genitive	świata	światów
dative	światu	światom
accusative	świat	światy
instrumental	światem	światami
locative	świecie	światach
vocative	świecie	światy

Derived terms

adjectives

• nie z tego świata
• stary jak świat
• światowy
• świecki
• świetny
• zeświecczały

 

adverbs

• aż za świat
• do końca świata
• jak świat światem
• za nic w świecie
• za żadne skarby świata

 

interjection

• cholerny świat
• świat się kończy

 

nouns

• dach świata
• elegancki świat
• kawałek świata
• koniec świata
• kraj świata
• mistrzostwo świata
• najstarszy zawód świata
• Nowy Świat
• obieżyświat
• obywatel świata
• obywatelka świata
• okno na świat
• ósmy cud świata
• pępek świata
• Pierwszy Świat
• półświatek
• reszta świata
• siedem cudów świata
• stadiony świata
• Stary Świat
• strona świata
• świat przedstawiony
• świat zabity deskami
• światopogląd
• tamten świat
• Trzeci Świat
• wielki świat
• zaświaty

 

phrases

• świat się nie kończy
• świat się nie zawali

 

proverbs

• do odważnych świat należy
• używać świata, póki służą lata

 

verbs

• zeświecczeć pf, świecczeć impf
• zeświecczyć pf, zeświecczać impf

 

verbs

• być całym światem impf
• być jedną nogą na tamtym świecie impf
• klnąć na czym świat stoi impf
• mieć świat u stóp impf
• mieć trzy światy impf
• nie widzieć świata impf
• nie wiedzieć impf, w jakim świecie żyje impf
• pójśc w świat pf, iść w świat impf
• przenieść się na tamten świat pf, przenosić się na tamten świat impf
• przesłonić cały świat pf, przesłaniać cały świat impf
• przyjść na świat pf, przychodzić na świat impf
• przyjść na świat pf, przychodzić na świat impf
• puścić w świat pf, puszczać w świat impf
• świat zawalił się na głowę pf, świat wali się na głowę impf
• użyć świata pf, używać świata impf
• wrócić do świata pf
• wydać na świat pf, wydawać na świat impf
• wydać na świat pf, wydawać na świat impf
• wyprawić na tamten świat pf, wyprawiać na tamten świat impf
• wyprawić na tamten świat pf, wyprawiać na tamten świat impf
• zapomnieć o bożym świecie pf, zapominać o bożym świecie impf
• zejść z tego świata pf, schodzić z tego świata impf
• zostać sam na świecie pf, zostawać sam na świecie impf
• żyć w swoim własnym świecie impf

 

Related terms

adjectives

• światły
• świetlany
• świetlisty
• świetlny

 

nouns

• światło
• świeca
• świt

 

verbs

• świecić impf
• świtać impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), świat is one of the most used words in Polish, appearing 83 times in scientific texts, 69 times in news, 85 times in essays, 74 times in fiction, and 78 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 389 times, making it the 126th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• świat in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• świat in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “świat”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “ŚWIAT”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 11.12.2018
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “świat”, in Słownik języka polskiego‎^[11]
• Aleksander Zdanowicz (1861) “świat”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎^[12]
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “świat”, in Słownik języka polskiego‎^[13] (in Polish), volume 6, Warsaw, page 767
• świat in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish świat.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈɕfjat/
• Rhymes: -at
• Syllabification: świat

Noun

świat m inan

1. world

Further reading

• świat in silling.org