ไหวตัว

Thai

Etymology

From ไหว (wǎi, “to move”) +‎ ตัว (dtuua, “self; body”).

Pronunciation

Orthographic		ไหวตัว ai h w t ạ w
Phonemic		ไหฺว-ตัว ai h ̥ w – t ạ w
Romanization	Paiboon	wǎi-dtuua
	Royal Institute	wai-tua
(standard) IPA(key)		/waj˩˩˦.tua̯˧/(R)

Verb

ไหวตัว

1. (literal, intransitive) to move; to have movement; to be in motion.
   • 1889, พระคลัง (หน), เจ้าพระยา, และคณะ, “เล่ม ๔”, in ราชาธิราช, กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ราษฎร์เจริญ, page 145:

     กองทัพพระเจ้าช้างเผือกตั้งอยู่ในหว่างศึก...มิอาจไหวตัวได้

     gɔɔng-táp prá-jâao-cháang-pʉ̀ʉak dtâng yùu nai wàang sʉ̀k ... mí àat wǎi-dtuua dâai

     The hosts of the King of White Elephants, being placed in the middle of the enemies..., were unable to move [away].

   • 1969, เจนดุริยางค์ (ปิติ วาทยะกร), พระ, “บันทึกการทรงจำ”, in ชีวประวัติของข้าพเจ้า, กรุงเทพฯ: บางกอก ซีเกรตาเรียล ออฟฟิศ, page 56:

     เพลงไทยก็มีโอกาสไหวตัวในทางดีขึ้น

     pleeng tai gɔ̂ mii oo-gàat wǎi-dtuua nai taang dii kʉ̂n

     The Thai music thus had a chance to progress in a better way.

   • 1971, สมชาย พุ่มสอาด, “ภาพยนตร์ในเมืองไทย”, in ภาพยนตร์ในเมืองไทย, กรุงเทพฯ: ไทยอนุเคราะห์ไทย:

     นับเป็นครั้งแรกที่เกิดโรงภาพยนตร์ถาวรขึ้นในเมืองไทย วงการภาพยนตร์ก็เริ่มไหวตัว...ตั้งแต่ครั้งนั้น

     náp bpen kráng rɛ̂ɛk tîi gə̀ət roong-pâap-pá-yon tǎa-wɔɔn kʉ̂n nai mʉʉang tai · wong-gaan pâap-pá-yon gɔ̂ rə̂əm wǎi-dtuua ... dtâng-dtɛ̀ɛ kráng nán

     [It] was considered the first time that permanent theaters were brought into existence in Thailand. The film circle then started to move [forwards]...from that occasion on.

2. (idiomatic, intransitive) to be alert; to wise up; to be aware of a situation; to sense something suspicious.
   • 2024 February 4, “บุกบ่อนสมุทรปราการ นักพนันไหวตัวหนีทัน ยึดของกลางเพียบ”, in thaipbs.or.th‎^[1]:

     บุกบ่อนสมุทรปราการ นักพนันไหวตัวหนีทัน

     bùk bɔ̀n sà-mùt-bpraa-gaan · nák-pá-nan wǎi-dtuua nǐi tan

     [Authorities] raided gambling houses [in] Samut Prakan. Gamblers were alert [and] escaped in time.