मह्

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Sanskrit

[edit]

Alternative scripts

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Indo-European *méǵh₂s.

Pronunciation

[edit]

Adjective

[edit]

मह् (máh) stem

  1. (Rigvedic) great, strong, powerful, mighty, sublime
    • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 1.100.1:
      स यो वृषा वृष्ण्येभिः समोका महो दिवः पृथिव्याश्च सम्राट् । सतीनसत्वा हव्यो भरेषु मरुत्वान्नो भवत्विन्द्र ऊती ॥
      sa yo vṛṣā vṛṣṇyebhiḥ samokā maho divaḥ pṛthivyāśca samrāṭ. satīnasatvā havyo bhareṣu marutvānno bhavatvindra ūtī.
      May he who hath his home with strength, the Mighty, the King supreme of earth and spacious heaven, Lord of true power, to he invoked in battles, may Indra, girt by Maruts, be our succour.
    • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 8.70.9:
      उदू षु णो वसो महे मृशस्व शूर राधसे । उदू षु मह्यै मघवन्मघत्तय उदिन्द्र श्रवसे महे
      udū ṣu ṇo vaso mahe mṛśasva śūra rādhase. udū ṣu mahyai maghavanmaghattaya udindra śravase mahe.
      O Vasu, O thou Hero, raise us up to ample opulence. Raise us to gain of mighty wealth, O Maghavan, O Indra, to sublime renown.
    • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 5.41.15:
      पदेपदे मे जरिमा नि धायि वरूत्री वा शक्रा या पायुभिश्च । सिषक्तु माता मही रसा नः स्मत्सूरिभिर्ऋजुहस्त ऋजुवनिः ॥
      padepade me jarimā ni dhāyi varūtrī vā śakrā yā pāyubhiśca. siṣaktu mātā mahī rasā naḥ smatsūribhirṛjuhasta ṛjuvaniḥ.
      Duly to each one hath my laud been offered. Strong be Varutri with her powers to succour. May the great Mother Rasā here befriend us, straight-handed, with the princes, striving forward.

Declension

[edit]

Whether the nominative singular was मट् (máṭ) or मक् (mák) is unclear. Below given with -ट् (-ṭ):

Masculine root-stem declension of मह् (máh)
Singular Dual Plural
Nominative मट्
máṭ
महौ / महा¹
máhau / máhā¹
महः
máhaḥ
Vocative मट्
máṭ
महौ / महा¹
máhau / máhā¹
महः
máhaḥ
Accusative महम्
máham
महौ / महा¹
máhau / máhā¹
महः
maháḥ
Instrumental महा
mahā́
मड्भ्याम्
maḍbhyā́m
मड्भिः
maḍbhíḥ
Dative महे
mahé
मड्भ्याम्
maḍbhyā́m
मड्भ्यः
maḍbhyáḥ
Ablative महः
maháḥ
मड्भ्याम्
maḍbhyā́m
मड्भ्यः
maḍbhyáḥ
Genitive महः
maháḥ
महोः
mahóḥ
महाम्
mahā́m
Locative महि
mahí
महोः
mahóḥ
मट्सु
maṭsú
Notes
  • ¹Vedic
Feminine root-stem declension of मह् (máh)
Singular Dual Plural
Nominative मट्
máṭ
महौ / महा¹
máhau / máhā¹
महः
máhaḥ
Vocative मट्
máṭ
महौ / महा¹
máhau / máhā¹
महः
máhaḥ
Accusative महम्
máham
महौ / महा¹
máhau / máhā¹
महः
maháḥ
Instrumental महा
mahā́
मड्भ्याम्
maḍbhyā́m
मड्भिः
maḍbhíḥ
Dative महे
mahé
मड्भ्याम्
maḍbhyā́m
मड्भ्यः
maḍbhyáḥ
Ablative महः
maháḥ
मड्भ्याम्
maḍbhyā́m
मड्भ्यः
maḍbhyáḥ
Genitive महः
maháḥ
महोः
mahóḥ
महाम्
mahā́m
Locative महि
mahí
महोः
mahóḥ
मट्सु
maṭsú
Notes
  • ¹Vedic
Feminine ī-stem declension of मही (mahī́)
Singular Dual Plural
Nominative मही
mahī́
मह्यौ / मही¹
mahyaù / mahī́¹
मह्यः / महीः¹
mahyàḥ / mahī́ḥ¹
Vocative महि
máhi
मह्यौ / मही¹
máhyau / máhī¹
मह्यः / महीः¹
máhyaḥ / máhīḥ¹
Accusative महीम्
mahī́m
मह्यौ / मही¹
mahyaù / mahī́¹
महीः
mahī́ḥ
Instrumental मह्या
mahyā́
महीभ्याम्
mahī́bhyām
महीभिः
mahī́bhiḥ
Dative मह्यै
mahyaí
महीभ्याम्
mahī́bhyām
महीभ्यः
mahī́bhyaḥ
Ablative मह्याः / मह्यै²
mahyā́ḥ / mahyaí²
महीभ्याम्
mahī́bhyām
महीभ्यः
mahī́bhyaḥ
Genitive मह्याः / मह्यै²
mahyā́ḥ / mahyaí²
मह्योः
mahyóḥ
महीनाम्
mahī́nām
Locative मह्याम्
mahyā́m
मह्योः
mahyóḥ
महीषु
mahī́ṣu
Notes
  • ¹Vedic
  • ²Brāhmaṇas
Neuter root-stem declension of मह् (máh)
Singular Dual Plural
Nominative मट्
máṭ
मही
mahī́
मंहि
máṃhi
Vocative मट्
máṭ
मही
máhī
मंहि
máṃhi
Accusative मट्
máṭ
मही
mahī́
महः
maháḥ
Instrumental महा
mahā́
मड्भ्याम्
maḍbhyā́m
मड्भिः
maḍbhíḥ
Dative महे
mahé
मड्भ्याम्
maḍbhyā́m
मड्भ्यः
maḍbhyáḥ
Ablative महः
maháḥ
मड्भ्याम्
maḍbhyā́m
मड्भ्यः
maḍbhyáḥ
Genitive महः
maháḥ
महोः
mahóḥ
महाम्
mahā́m
Locative महि
mahí
महोः
mahóḥ
मट्सु
maṭsú

Root

[edit]

मह् (mah)

  1. to elate; gladden; exalt; arouse; excite
  2. to magnify; esteem highly; honour; revere
  3. to rejoice; delight in (with instrumental or accusative cases)
  4. to give; bestow

Derived terms

[edit]

Further reading

[edit]