kazić

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *kazìti. First attested in the end of the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /kaʑit͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /kaʑit͡ɕ/

Verb

kazić impf

1. (of physical things) to ruin, to break, to destroy
   • 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[1], 24, 12:

     Naymaly... *rzemyoszlnyki kaszdego dzala, abi oprawyly domv bozego..., abi to, czso syø bylo poczølo kazicz (quod cadere coeperat), polepszilo

     [Najmali... rzemięślniki każdego działa, aby oprawili domu Bożego..., aby to, czso się było poczęło kazić (quod cadere coeperat), polepszyło]

2. (of a country) to ravage, to plunder
   • 1930 [c. 1455], “Jud”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 10, 9:

     Sinowye Amonowy, Iordan przechadzaiøcz, kazili (vastarent) Ivdø y Benyamyna, y Efrayma

     [Synowie Amonowi, Jordan przechadzając, kazili (vastarent) Judę i Benijamina, i Efraima]

3. (transitive or reflexive with się, of living beings) to bring harm, to torment
   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[3], 18, 18:

     Nyedobrø rzecz czynysz, szalonø robotøø kaszysz sze (stulto labore consumeris) y ty, y lud ten, ktory gest s tobøø

     [Niedobrą rzecz czynisz, szaloną robotą kazisz się (stulto labore consumeris) i ty, i lud ten, ktory jest z tobą]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 42:

     Kazy cassatur (ut emam a te aream et aedificem altare domino, et cesset interfectio, quae grassatur in populo II Reg 24, 21)

     [Kazi cassatur (ut emam a te aream et aedificem altare Domino, et cesset interfectio, quae grassatur in populo II Reg 24, 21)]

4. (of mental phenomena, attested in Lesser Poland) to violate, to break, to exceed
   • 1892 [1484], Hieronim Łopaciński, editor, Reguła trzeciego zakonu św. Franciszka i drobniejsze zabytki języka polskiego z końca w. XV i początku XVI‎^[4], Krakow, page 724:

     Nye yesth sluszno zadnemv czlovyekovy thego naszego napyssanya, vstavyenya they reguly... zlamaczi, kaziczi (hanc paginam nostri statuti et ordinationis infringere)

     [Nie jest słuszno żadnemu człowiekowi tego naszego napisania, ustawienia tej reguły... złamać(i), kazić(i) (hanc paginam nostri statuti et ordinationis infringere)]

5. (attested in Lesser Poland) to blight, to shatter, to thwart; to reject
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 32, 10:

     Gospodzin... kazy mislena ludzska y kazy rady ksøszøcze (dominus... reprobat... cogitationes populorum et reprobat consilia principum)

     [Gospodzin... kazi myślenia ludzska i kazi rady książęce (dominus... reprobat... cogitationes populorum et reprobat consilia principum)]

6. (law, attested in Masovia) to annul, to invalidate
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 28:

     Thy przywyleye, ylko k themv yako szmyerthnee a bląndnee, prooznee czynymy, kazymy, wsrzvcami y odszywami (cassamus, irritamus et revocamus, Dział 16: odwolawamy y kaszemy ge za nyczs myecz)

     [Ty przywileje, ilko k temu jako śmiertne a błędne, prożne czynimy, kazimy, wzrzucamy i odzywamy (cassamus, irritamus et revocamus, Dział 16: odwoławamy i każemy je za niczs mieć)]

Derived terms

verbs

• nakazić pf
• pokazić pf
• przekazić pf, przekażać impf
• przykazić pf
• skazić pf, skażać impf
• ukażować impf
• zakazić pf, zakażać impf

 

Related terms

adjectives

• nieskażony
• skaźliwy

 

nouns

• nakażenie
• przekaz
• przekaza
• przekażenie
• przykaziciel
• skaza
• skaźca
• skażenie
• ukaziciel
• zakażenie

 

Descendants

• Polish: kazić

References

• Boryś, Wiesław (2005) “kazić”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “kazić”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Mańczak, Witold (2017) “kazić”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “kazić”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “kazić (się)”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish kazić.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈka.ʑit͡ɕ/
• Rhymes: -aʑit͡ɕ
• Syllabification: ka‧zić

Verb

kazić impf

1. (transitive, archaic) to harm; to damage; to destroy (to have a destructive or harmful effect on someone or something)
2. (transitive, archaic) to demoralize (to cause to become demoralized)

   Synonym: demoralizować

3. (transitive, obsolete) to dirty, to soil, to stain (to cause to become dirty)

   Synonyms: kalać, plamić

4. (intransitive, obsolete) to act strange

   Synonym: dziwaczyć

5. (transitive, Middle Polish) to invalidate, to cancel; to not comply
6. (transitive, Middle Polish) to remove from an office or position
7. (transitive, Middle Polish) to disprove (to deprive of evidentiary value)

   Synonym: zbijać

8. (transitive, Middle Polish) to alleviate (to cause symptoms harmful to one's health to disappear and deprive them of their negative impact)
9. (transitive, Middle Polish, metapohrically) to liquidate, to dissolve

   Synonym: likwidować

10. (transitive, Middle Polish) to bother

    Synonym: przeszkadzać

11. (transitive, Middle Polish) to reprimand, to stigmatize

    Synonyms: ganić, piętnować

12. (reflexive with się, obsolete) to harm; to damage; to destroy (to undergo a destructive or harmful effect on someone or something)
13. (reflexive with się, obsolete) to demoralize (to become demoralized)

    Synonyms: hańbić się, demoralizować się

14. (reflexive with się, obsolete) to demoralize (to be demoralized)

    Synonyms: hańbić się, demoralizować się

15. (reflexive with się, obsolete) to dirty, to soil, to stain (to become dirty)

Conjugation

Conjugation of kazić impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		kazić
present tense	1st	każę			kazimy
	2nd	kazisz			kazicie
	3rd	kazi			każą
	impersonal	kazi się
past tense	1st	kaziłem, -(e)m kaził	kaziłam, -(e)m kaziła	kaziłom, -(e)m kaziło	kaziliśmy, -(e)śmy kazili	kaziłyśmy, -(e)śmy kaziły
	2nd	kaziłeś, -(e)ś kaził	kaziłaś, -(e)ś kaziła	kaziłoś, -(e)ś kaziło	kaziliście, -(e)ście kazili	kaziłyście, -(e)ście kaziły
	3rd	kaził	kaziła	kaziło	kazili	kaziły
	impersonal	każono
future tense	1st	będę kaził, będę kazić	będę kaziła, będę kazić	będę kaziło, będę kazić	będziemy kazili, będziemy kazić	będziemy kaziły, będziemy kazić
	2nd	będziesz kaził, będziesz kazić	będziesz kaziła, będziesz kazić	będziesz kaziło, będziesz kazić	będziecie kazili, będziecie kazić	będziecie kaziły, będziecie kazić
	3rd	będzie kaził, będzie kazić	będzie kaziła, będzie kazić	będzie kaziło, będzie kazić	będą kazili, będą kazić	będą kaziły, będą kazić
	impersonal	będzie kazić się
conditional	1st	kaziłbym, bym kaził	kaziłabym, bym kaziła	kaziłobym, bym kaziło	kazilibyśmy, byśmy kazili	kaziłybyśmy, byśmy kaziły
	2nd	kaziłbyś, byś kaził	kaziłabyś, byś kaziła	kaziłobyś, byś kaziło	kazilibyście, byście kazili	kaziłybyście, byście kaziły
	3rd	kaziłby, by kaził	kaziłaby, by kaziła	kaziłoby, by kaziło	kaziliby, by kazili	kaziłyby, by kaziły
	impersonal	każono by
imperative	1st	niech każę			kaźmy
	2nd	kaź			kaźcie
	3rd	niech kazi			niech każą
active adjectival participle		każący	każąca	każące	każący	każące
passive adjectival participle		każony	każona	każone	każeni	każone
contemporary adverbial participle		każąc
verbal noun		każenie

Derived terms

verbs

• odkazić pf, odkażać impf
• pokazić pf
• skazić pf, skażać impf
• zakazić pf, zakażać impf

 

Further reading

• kazić in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “kazić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “kazić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “kazić”, in Słownik języka polskiego‎^[6]
• Aleksander Zdanowicz (1861) “kazić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎^[7]
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “kazić”, in Słownik języka polskiego‎^[8] (in Polish), volume 2, Warsaw, page 307
• kazić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego