User:Sumiaz/Ullanta/Workbook

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Act I[edit]

Scene III[edit]

ULLANTA
Ullantay qharim karqanki
Ama imata manchaychu
Ama chaylla anchayaychu
Qammi Quyllur kanchawanki
Piki Chaki maypim kanki

PIKI CHAKI
Puñurquchkani nanaqtan
Tapyapaqmi musqukuni

ULLANTA
Imata?

PIKI CHAKI
Huk atuqa watasqata

ULLANTA
Qampunim chayqa karqanki

PIKI CHAKI
Chaycha chuñuyan sinqaypas
Chaycha wiñankay rinkripas

ULLANTA
Haku, Quyllurman pusaway

PIKI CHAKI
P'unchawraqmi

OLLANTA
Ollanta! Thou art a man!
Thou hast valor.
Thou hast no fear.
Coyllur, it is thee I must protect.
Piqui Chaqui, where are thou?

PIQUI CHAQUI
I have slept like a stone,
And have dreamt bad dreams.

OLLANTA
What?

PIQUI CHAQUI
Of a fox tied up.

OLLANTA
Certainly thou art the fox.

PIQUI CHAQUI
Therefore my nose scents better,
Therefore my ears grow longer.

OLLANTA
Let us go. Take me to the Coyllur.

PIQUI CHAQUI
It is still daylight.

OLLANTA
Ollantay ccarim carqui
Ama ymata manchaychu
Ama chailla anchayaichu.
Ccanmi Ccoyllur ccanchahuanqui
Piqui Chaqui maypincanqui?

PIQUI CHAQUI
Puñurccusani nanacctan
Tapiapacmi mosccocuni.

OLLANTA
Ymata?

PIQUI CHAQUI
Huc atocca huatasccata.

OLLANTA
Ccanpunim chaycca carcanqui.

PIQUI CHAQUI
Chaycha chuñuyan senccaypas
Chaycha huiñancay rincripas.

OLLANTA
Hacu, Ccoyllurman pusahuay.

PIQUI CHAQUI
Ppunchayracmi.

Exeunt.

Scene IV[edit]

Interior of the Akllawasi.

Enter ANAWARKHI, who encounters her daughter KUSI QUYLLUR weeping.

Quechua

ANAWARKHI
Hayk'apmantan chika llaki
Kusi Quyllur, intip rirpun?
Hayk'apmantan chinkaripun
Kusiwan samiwan waki?
Hukku sikikuna paraspa
Sunqullaytan sipin qaña
Wañuy llayman huk kamaña
Chika phutita qhawaspa
Ullantaytan munarqanki
Ñataqmi paywan yanasqa
Warmiña kanki watasqa?
Qamtaqmi aklla kurqanki
Qusaykipaq chay Awki?
Samarikuy asllallata.

KUSI QUYLLUR
Ay quyallay! Ay mamallay!
Imaynam mana waqasaq
Imaynam mana sullasaq
Ichay Awki munasqallay
Ichay qaqa wayllusccallay
Kay chika tuta p'unchawpi
Kay chika warma kasqaypi
Y qunqawan y haqiwan
Y uyayta pay pakiwan
Mana waturikuwaspa
Ay mamallay! Ay quyallay!
Ay wayllukusqay qusallay!
Qamta riksikunay paqcha
Killapi chay yana p'acha,
Intipas paqarikuspa
Quspapurqan chiri uspha
Phuyupas takru ninawan
Llakita paylla willawan
Aquchinchay lluqsimuspa
Chupata aysarikuspa
Tukuyñinku tapya karqan
Phuya yawarta paraqan
Ay Quyallay! Ay Mamallay!
Ay wayllukusqay qusallay!

English

Quechua (1871)

COYA
Haicacmantan chica llaqui
Cusi Ccoyllur, yntic rirpun?
Haycacmantan chincaripun
Cusihuan samihuan huaqui?
Huccu siquicuna paraspa
Sonccollaytan sipin ccaña
Huañuy llayman huc camaña
Chica pputita ccahuaspa
Ollantaytan munarccanqui
Ña taccmi payhuan yanasca
Huarmiña canqui huatascca?
Ccantacmi aclla curccanqui
Ccosayquipac chay Auqui?
Samaricuy asllallata.

CUSI COYLLUR
Ay ñusatallay (ccoyallay)! Ay mamallay!
Ymaynam mana huaccasac
Ymaynam mana sullasac
Ychay Auqui munasccallay
Ychay ccacca huayllusccallay
Cai chica tuta ppunchaupi
Cai chica huarma casccaypi
Y cconccahuan y haqquehuan
Y uyayta pay ppaquihuan
Mana huaturicuhuaspa
Ay mamallay! Ay ccoyallay*!
Ay huayllucuscay ccosallay!
Canta ricsicunay paccha
Quillapi chay yana ppacha,
Ynti pas pacaricuspa
Ccospapurccan chiri uspha
Phuyupas tacru ninahuan
Llaquita pailla huillahuan
Accochinchay llocsimuspa
Chupata aysaricuspa
Tucuyñincu tapya carccan
Phuya yahuarta paraccan
Ay Ccoyallay! Ay Mamallay!
Ay huayllucusccay cosallay!

Scene V[edit]

Enter PACHAKUTIQ, with his retinue.

ANAWARKHI
Picharikuy uyaykita
Chakichikuy ñawiykita.
Inka yayaykim lluqismun
Kayñiqmanmi kutirimun.

PACHAKUTIQ
Kusi Quyllur sunqu ruru
Llipi churikunaq t'ikan
Kay qasquypa panti llikan
Kay kunkaypaq kay waysuru
Kay qasquyman wanuy urpi
Kay riqraypi samarikuy
Kay ñawiypi pasqarikuy
Quri llika kanti ukupi
Tukuy llumpaq sami qampin
Ñawiypa lirpunmi kanki
Ñawiykipim wanki wanki
Tukuy Intip wachin champin
Llipitan llikan ñawiyki
Qichip naykita kichaspa
Simikitari pakaspa
Pupantaqmi samayñiyki
Qamllan kanki yayaykipaq
Tukuy samin kawsaywanpas
Ñuqata rikuspa qampas
Kawsay wiñay kusinaypaq.

KUSI QUYLLUR
Muchanin waranqa kuti
Llampu Yuyay chakikita
Llantuway waranqa mit'a
Chinkarichun tukuy phuti.

PACHAKUTIQ
Qam chakipi, qam ullpuspa
Manchaspan kayta rimani!
Qariway qamta luluspa.
Waqankichu?

KUSI QUYLLUR
Quyllurpas waqan sullantan
Intin lluqsinimuptinqa
Sullani unun purinqa
Maqchirinqa chay sullatan.

PACHAKUTIQ
Hamuy munakusqay, halla,
Tiyanikuy kay arpaypi.

RUNAKUNA
Warmaykikunan hamusqa
Qamta kusichikunanpaq.

PACHAKUTIQ
Yaykuy kamuchuku ñiy.

ANAWARKHI

COYA ANAHUARQUI
Picharicuy uyayquita
Chaquichicuy ñahuiquita.
Ynca yayayquim llocismun
Caiñecmanmi cutirimun.

YNCA PACHACUTEC
Cusi Coyllur soncco ruru
Llipi churicunac ttican
Cay ccascoypa panti llican
Cay cuncaipac cay huaisuru
Cay ccascoyman huanuey urpi
Cay ricraypi samaricuy
Cay ñahuiypi pascaricuy
Cori llica canti ucupi
Tucuy llumpac sami ccanpin
Ñahuiypa lirpunmi canqui
Ñahuiyquipin huanqui huanqui
Tucuy Ynticc huachin champin
Llipitan llican ñahuiyqui
Quechip nayquita quichaspa
Simiquitari pacaspa
Pupantacmi samayñiyqui
Ccanllan canqui yayayquipac
Tucuy samin causayhuanpas
Ñoccata ricuspa campas
Causay huiñay cusinaypac.

CUSI COYLLUR
Muchanin huarancca cuti
Llampu Yoyay chaquiquita
Llantuhuay huarancca mitta
Chincarichun tucuy phuti.

YNCA PACHACUTEC
Ccan chaquipi, ccan ullpuspa
Manchaspan cayta rimani!
Ccarihuay ccanta luluspa.
Huaccanquichu?

CUSI COYLLUR
Ccoyllurpas huaccan sullantan
Yntin llocsinimuctincca
Sullani unun purincca
Maccchirincca chay sullatan.

YNCA PACHACUTEC
Hamuy munacusccay, halla,
Tianicuy cay arpaypi.

RUNAKUNA
Huarmayquicunan hamusca
Ccanta cusichicunanpacc.

YNTI PACHACUTEC
Yaykuy camuchucu ñiy.

Scene VI[edit]

Enter eight BOYS, dancing and playing small drums and tambourines. Music within.

WAYNAKUNA
Ama p'isqu mikhuychu
   Tuyallay, tuyallay.
Ñustallaypa chakranta
   Tuyallay, tuyallay.
Mana hina tukuychu
   Tuyallay, tuyallay.
Hillukunan saranta
   Tuyallay, tuyallay.
Panaqaymi rurunri
   Tuyallay, tuyallay.
Ancha quni munispa
   Tuyallay, tuyallay.
Ñukñuraqmi raphinpas
   Tuyallay, tuyallay.
Llulluraqmi raphinpas
   Tuyallay, tuyallay.
Waranqanan hilluta
   Tuyallay, tuyallay.
Pupasqaykin qamtapas
   Tuyallay, tuyallay.
Kuchusaqmi silluta
   Tuyallay, tuyallay.
Hap'isqaykim qamtapas
   Tuyallay, tuyallay.
P'isquqata watukuy
   Tuyallay, tuyallay.
Sipisqata qawariy
   Tuyallay, tuyallay.
Sunqullanta tapukuy
   Tuyallay, tuyallay.
Phuruntataq maskhariy
   Tuyallay, tuyallay.
Hinasqatan rikunki
   Tuyallay, tuyallay.
Huk ruruta chapchaptin
   Tuyallay, tuyallay.
Hinataqmi rikunki
   Tuyallay, tuyallay.
Hukllallapas chinkaptin
   Tuyallay, tuyallay.

PACHAKUTIQ
Kusikusqay Kusi Quyllur
Warmay kikunap chawpinpi
Kay mamaykipa wasinpi.
 Exit.

ANAWARKHI
As ñukñuta takipuychik
Amawta parawip kuna
Tapyatan takin kay kuna
Qamkunari chay ripuychik

CHORUS


Ama piscu miccuychu
   Tuyallay, tuyallay.
Ñustallaipa chacranta
   Tuyallay, tuyallay.
Mana hina tucuichu
   Tuyallay, tuyallay.
Hillucunan saranta
   Tuyallay, tuyallay.
Panaccaymi rurunri
   Tuyallay, tuyallay.
Ancha cconi munispa
   Tuyallay, tuyallay.
Ñucñuracmi raphinpas
   Tuyallay, tuyallay.
Llulluracmi raphinpas
   Tuyallay, tuyallay.
Huaranccanan hilluta
   Tuyallay, tuyallay.
Pupasccayquin ccantapas
   Tuyallay, tuyallay.
Cuchusaccmi silluta
   Tuyallay, tuyallay.
Happiscayquin ccantapas
   Tuyallay, tuyallay.
Piscucata huatucuy
   Tuyallay, tuyallay.
Sipisccata ccahuariy
   Tuyallay, tuyallay.
Sonccollanta tapucuy
   Tuyallay, tuyallay.
Phuruntatac mascariy
   Tuyallay, tuyallay.
Hinasccatan ricunqui
   Tuyallay, tuyallay.
Huc ruruta chapchactin
   Tuyallay, tuyallay.
Hinatacmi ricunqui
   Tuyallay, tuyallay.
Hucllallapas chincacctin
   Tuyallay, tuyallay.

YNCA PACHACUTEC
Cusicuscay Cusi Ccoyllur
Huarmay quicunac chaupinpi
Cay mamayquipa huasimpi.
 Exit.

CCOYA ANAHUARQUI
As ñucñuta taquipuychis
Amauta parahuicc cuna
Tapyatan taquin cay cuna
Ccancunari chay ripuychis

Exeunt BOYS, enter GIRLS.

SIPASKUNA
Iskay munarakuq urpi
Llakin, phutin, anchin, waqan
Aquy rakis awqa ttakan
Huk chaki mullpa kurkupi
Hukñin kaqsi chinkachisqa
Wayllukusqan Pitullanta
Huk suqyapi sapalanta
Qampanmanasqa llakisqa
Waqaq urpitaqmi llakin
Pitullanta qawarispa
Wañusqataña tarispa
Kay simipi paypaq takin
Maymi Urpi chay ñawiyki
Chay qasquyki munay munay
Chay sunquyki ñukñukunay
Chay achan qanay simiyki?
Chikachikuq kaq urpiri
Qaqa qaqapi musphaspa
Wiqinwan qaparqaq chaspa
Kikaman ñataq puririn
Hininantta tapukuspa
Yanallay mapitaq kanki
Ñispan mitkan rankhi rankhi
Ñispan wañun ullpuykuspa

KUSI QUYLLUR
Chikantan ñin chay yarawi!
Chikallataña takiway
Sapaytaña haq'iwaychik
Lluqllarichuña kay ñawi.

CHORUS

CORO
Yscay munaracuc urpi
Llaquin, phutin, anchin, huaccan
Accoy raquis aucca ttacan
Huc chaqui mullpa curcupi
Hucñin cacsi chincachisca
Huayllucuscan Pitullanta
Huc socyapi sapalanta
Ccampanmanascca llaquiscca
Huacacc urpitacmi llaquin
Pitullanta ccahuarispa
Huañuscataña tarispa
Cay simipi paypac taquin
Maymi Urpi chay ñahuiqui
Chay ccasccoyqui munay munay
Chay sonccoyqui ñucñucunay
Chay achan ccanay simiqui?
Chicachicuc cac urpiri
Ccacca ccaccapi musphaspa
Huequenhuan ccaparcac chaspa
Quiccaman ñatac puririn
Hininantta tapucuspa
Yanallay mapitac canqui
Ñispan mitcan ranqui ranqui
Ñispan huañun ullpuycuspa

CUSI COYLLUR
Chicantan ñin chay yarahui!
Chicallataña taquihuay
Sapaytaña haqquehuaychis
Llocllarichuña cay ñahui.

Exeunt.

Scene VII[edit]

Interior of the Inka's palace.

Enter PACHAKUTIQ, ULLANTA, and RUMI ÑAWI. They sit.

Quechua

PACHAKUTIQ
Kunan p'unchawm Awkikuna
Ancha chariyuq rimananchik
Ñan chiraw chayamuwanchik
Lluqsichkanñam llapa runa
Qullasuyun maskhamuna
Ñan Chayanta kamarikun
Ñuqanchikwan lluqsinanpaq
Kallpankuta tupunanpaq
Llapa llankhus takurikun
Wachinkuta thuparikun

ULLANTA
Imataq, Inka, takyanaqa
Chay llaqlla runakunaqa
Qusquwanmi urqu kayqa
Paykunapaqqa sayanqa
Ñan pusaq chunka waranqa
Walla wisa suyusqanña
Wankaniypa t'uqyananta
Pututuypa waqyananta
Ñan maqana t'upasqaña
Champipas kamarisqanña

PACHAKUTIQ
Tukuytaraq waqyay kunay
Willankichikraq paqtapas
Kumuykunman wakillanpas
Yawarninkum ancha khuyay

RUMI ÑAWI
Ancha phiñas huñukunku
Yunkakunata waqyasapa
Ñankunatari pakaspa
Qaramantas unku qunku
Hinam manchayninta pakan
Chay pisi sunqu Chayanta
Mana chakip chayamanta
Ñanta paskasqa munasqan
Ñam aquya kamarisqa
Llamanchikpas chaqnanapaq
Aqupunim t'ikranapaq
Ñan rikranchik kamarisqa

PACHAKUTIQ
Lluqsiytañachu yuyanki
Phiña amaru tinkuriq
Chay runakuna takuriq
Ñawpaqtaraq qam waqyanki
Miski simi payaynata
Khuyanin rikuy runata
Manan yawar hich'aytachu
Pitapas qulluchiytachu

ULLANTA
Ñam ñuqapas lluqsisaqña
Tukuy iman kamarisqa
Sunqullanmi mancharisqa
Huk yuyaypim musphasqaña

PACHAKUTIQ
Rimariy ñiy kaylla thuylla munaspapas

ULLANTA
Sapaykipi uyariway

PACHAKUTIQ
Hanansuyu apu waranqa
Wasiykipi samarimuy
Rimananchikña kaptinqa
Qaylla p'unchaw muyurimuy

RUMI ÑAWI
Qampa simiykim ñuqapaq
Hunt'aña huk chinlliyllapi
   [Lluqsin.]

English

Quechua (1871)

YNCA PACHACUTEC
Cunan ppunchaumi Auquicuna
Ancha chariocc rimananchis
Ñan chirau chayamuanchis
Llocisanñan llapa runa
Collasuyun mascamuna,
Ñan Chayanta camaricun
Ñocanchishuan llocsinampac
Callpancuta tupunanpacc
Llapa llancus tacuricun
Huachincuta thuparicun.

OLLANTA
Ymatas, Ynca, tacyanaca
Chay llaclla runacunaca
Cuzcohuanmi orco caicca
Paycunapaca sayancca
Ñan pusac chunca huaranca
Huallahuisa suyuscanña
Huancaniypa tocyananta
Pututuypa huaccananta
Ñan macana tuprasccaña
Champipas camarisccanña.

YNCA PACHACUTEC
Tucuytarac huacyay cunay
Huillanquichisrac pactapas
Cumuycunman huaquillanpas
Yahuarñincun ancha cuyay.

RUMI NAHUI
Ancha phiñas huñucuncu
Yuncacunata huacyasapa
Ñancunatari pacaspa
Ccaramantas uncu cuncu
Hinan manchayñinta pacan
Chay pisi soncco Chayanta
Mana chaquic chayamanta
Ñanta pascascca munascan
Ñan accoya camariscca
Llamanchispas chacnanapac.
Acco punin ticranapac
Ñan ricranchis camarisca.

YNCA PACHACUTEC
Llocsiytañachu yuyanqui
Phiña amaru tincuric
Chay runacuna tacuric?
Ñaupactarac ccan huacyanqui.
Misqui simi payaynata
Ccuyanin ricuy runata
Manan yahuar hichaytachu.
Pitapas ccollochiytachu.

OLLANTA
Ñan ñoccapas llocsisacña
Tucuy iman camariscca
Soncco llami manchariscca
Huc yuyaypin musphasccaña

YNCA PACHACUTEC
Rimariy ñiy cay llatuya munaspapas.

OLLANTA
Sapayquipi uyarihuay.

YNCA PACHACUTEC
Hanansuyu apu huarancca
Huasiquipi samarimuy
Rima nanchisana cacctinca
Ccaya ppunchau muyurimuy.

RUMI ÑAWI
Ccampa simiquin ñocapac
Hunttaña huc chinlliyllapi.
   [Exit.]

Scene VIII[edit]

Quechua

ULLANTA
Ñam yachanki Qhapaq Inka
Wamramantam yanasqayki
Qamtam wiñay qhawasqayki
Kay runasqayki wamink'a
Qamta qatispan kallpaypas
Waranqaman kutipurqan
Hampiypas umi sururqan
Qam raykutaqmi kanipas
Purun sukhapas karqani
Tukuy qhawaq tukuy taqtaq
Manchachininmi llap'i llaqtaq
Anta champin sirk'arqani
Maypim manapas lluqllaqchu
Awqaykikunap yawarnin
Pipaqmi mana chawarnin
Ullantaypa sutin kaqchu
Ñuqam qampa chakiykiman
Hanansuyu lliphintinta
Churasqani yunkantinta
Yanaykipaq wasiykiman
Chankakunata kanaspa
Raphrankutam kuchurqani
Ñuqataq kururarqani
Wank'awillkata taqtaspa
Maypim mana sayarirqan
Ullantay ñawpaq ñawpaqta
Ñuqarayku tukuy llaqta
Chakiykiman hamurirqan
Ñaraq llamphuta llullaspa
Ñaraq phina qaparispa
Ña yawarniyta hichaspa
Ñaraq wañuyta tarispa
Qammi yaya quwarqanki
Quri champita qamtaqmi
Quri chukuta imapaqmi
Awkimanta hurqurqanki
Qampam kay quri maqana
Qampaqtaq ima kasqaypas
Kallpaypas chaninmi chaypas
Tukuytam chaypi maskhana
Ñam aputa hurquwanki
Antisuyu wamink'ata
Pichqa chunka waranqata
Ruraykita yupawanki
Hinantin anti qatiwan
Qamta yana kusqallaypi
Ñuqatawanmi churayki
Ullpuykuspa chakiykiman
Asllatawan huqariway
Yanaykin kani qhawariy
Kayki qisaykita uyariy
Quyllurniykita quriway
Chay k'anchaywan purispa
Qam apuyta yupaychaspa
Wiñaytaq qamta qhawaspa
Wañunaypaq takirispa

PACHAKUTIQ
Ullantay qam runam kanki
Hinallapitaq qhipariy
Pim kasqaykita qhawariy
Ancha wichaytan qhawanqui

ULLANTA
Hukkamallaña sipiway

PACHAKUTIQ
Ñuqam chaytaqqa rikunay
Manan qampa akllanaykichu
Ñiway yuyayniykipichu
Karqanki utqay ripullay
   [Lluqsin.]

English

Quechua (1871)

OLLANTA
Ñan yachanqui Ccapac Ynca
Huarmanantan yanasccayqui
Ccantan huiñay ccahuancayqui
Cay runasccayqui huamincca
Ccanta ccatispan callpaypas
Huaranccaman cutipurccan
Hampiypas umi sururccan
Ccan raycutaccmi canipas.
Purun succapas carccani
Tucuy ccahuac tucuy tactac
Manchaciñinmi llapi llactac
Anta champin circarcani
Maypin manapas llocllacchu
Auccayquicunac yahuarnin?
Pi pacmi mana chahuarñin
Ollantaypa sutin cacchu?
Ñocan campa chaquiquiman
Hanan-suyu llipintinta
Churasccani Yuncantinta
Yanayquipac huasiquiman
Chanca cunata canaspa
Raprancutan cuchurccani
Ñocatac cururarccani
Huanca Uillcata tactaspa.
Maypin mana sayarircan
Ollantay ñaupac ñaupacta?
Ñocaraycu tucuy llacta
Chaquiquiman hamurircan:
Ñarac llamputa llullaspa
Ñarac phina ccaparispa
Ña yahuarniyta hichaspa
Ñarac huañuyta tarispa
Canmi yaya, ccohuarcanqui
Ccori champita cantaccmi
Ccori chuccuta ymapacmi
Auquimanta horccohuarcanqui?
Ccampan cay ccori macana
Ccampactacmi yma ccasccaipas
Callpaypas chanincachun chaypas
Tucuytan chaypi mascana
Ñan Aputa horccohuanqui
Anti-suyu huaminccata
Pisca chunca huaranccata
Rurayquita yupahuanqui
Hinantin Anti ccatihuan
Ccanta yana ccuscallaypi
Ñoccatahuanmi churayqui
Ullpuycuspa chaquiquiman
Asllatahuan hoccarihuay
Yanayquin cani ccahuariy
Cayqui quesayquita uyariy!
Ccoyllurniquita ccorihuay
Chay ccanchayhuan purispa
Ccan Apuyta yupaychaspa
Huiñaytacc ccanta ccahuaspa
Huañunaypacc taquirispa.

YNCA PACHACUTEC
Ollantay ccan runan canqui
Hinallapitacc quepariy
Pin casccayquita ccahuariy
Ancha huichaytan ccahuanqui

OLLANTA
Huc camallaña sipihuay.

YNCA PACHACUTEC
Ñoccan chaitacca ricunay
Manan ccampa acllanayquichu
Ñihuay Yuyayñiquipichu
Carccanqui? utccay ripullay.
   [Exit.]

Scene IX[edit]

Quechua

ULLANTA
Ah Ullantay! Ah Ullantay!
Chaninatachu hurqusunki
Llipi llaqtap kañiykiman
Chay chiqa yanasqaykiman
Ah! Kusi Quyllur warmillay
Chunanmi chincharichiyki
Ñam ñuqa pisipachiyki
Ay Ñust'a! Ay Urpillay!
Ay Qusqu! Ay sumaq llaqta!
Kunanmanta q'ayamanqa
Awqam kasaq, kasaq awqa
Chay qhasquykita qarakta
Lliquirccospa sonccoyquita
Kunturkunaman qhunaypaq
Chay awqa! Chay Inkaykita!
Huñu huñu waranqata
Antikunata llullaspa
Suyuykunata tuqllaspa
Pusamusaq pullqanqata
Saksaywamanpim rikunki
Rimayta phuyuta hina
Yawarpim chaypi puñunki
Chakiypim kanqa Inkayki
Chaypacham paypas rikunqa
Pisinchus ñuqapaq Yunka
Puchunqachus chay kunkayki
Manapunim quykimanchu
Ñiwanraq chay ususinta
Paskarinraq chay siminta
Manam qampaqa kanmanchu
Ñispa utikuy pinasqa
Qunqur sayaspa mañaptiy
Inkam paypas ñuqa kaptiy
Tukuymi chayqa yachasqa
Kunanqa kayllaña kachun

English

Quechua (1871)

OLLANTA
Ah Ollantay! Ollantay!
Chainatachu hurccusunqui
Llipi llactac cañiquiman
Chai chica yanasccayquiman
Ah! Cusi Ccoyllur huarmillay
Chunanmi chincharichiqui
Ñan ñoca pisipachiqui
Ay Ñusta! Ay Urpillay!
Ay Cuzco! Ay sumac llacta!
Cunanmanta ccaymanca
Auccan casac, casac aucca
Chay ccasccoyquita ccaracta
Lliquirccospa sonccoyquita
Cunturcunaman cconaypac
Chay aucca! Chay Yncayquita!
Huñu huñu huarancccata
Anticunata llullaspa
Suyuycunata tocllaspa
Pusamusac pullccancata
Sacsahuamanpin ricunqui
Rimayta phuyuta hina
Yahuarpin chaypi puñunqui
Chaquiypin cancca Yncayqui
Chaypachan paypas ricuncca
Pisinchus ñocapac Yunca
Puchunccachus chay cuncayqui
Manapunin ccoyquimanchu
Ñihuanracc chay ususinta?
Pascarinracc chay siminta
Manan ccampacca canmanchu
Ñispa uticuy phinascca
Cconcor sayaspa mañactiy?
Yncan paypas ñoca cacctiy
Tucuimi chaicca yachasca
Cunancca cayllaña cachun.

Scene X[edit]

Enter PIKI CHAKI

Quechua

ULLANTA
Piki Chaki puriy riy
Kusi Quyllur ñiyta ñiy
Kunan tuta suyawachun

PIKI CHAKI
Ñaqha rini, chisi rini
Kusi Quyllurpa wasinta
Tarini tukuyta chayta
Tukuytañam tapurini
Manam allqullapas kanchu
Tukuy punkun waskarqusqa
Manañam pipas tiyanchu

ULLANTA
Wamrankunari?

PIKI CHAKI
Hukuchapas ayqipusqan
Manam mikhuyta tarispa
Tuku llañan sayarispa
Huk wak'ayta takikusqan

ULLANTA
Yayanchari pusakapun
Hatun wasinman pakarquq

PIKI CHAKI
Ichapas payta warkurquq
Mamantinmi pay chinkapun

ULLANTA
Mamachu pi ñuqamanta
Tapurikun qaynamanta

PIKI CHAKI
Waranqa runallan qamta
Maskhasunki chawpichantin

ULLANTA
Tukuy suyu hatarichun
Tukuytan llaqtanqa makiy
Kay maqanan makiy chakiy
Tukuytan champiyqa ichun

PIKI CHAKI
Ñuqapas chay runataqa
Hayt'aymanmi qarataqa

ULLANTA
Pi runata?

PIKI CHAKI
Chay Urqu Waranqata ñini
Payllan qammanta tapukun

ULLANTA
Inkas icha maskhachiwan
Ñispan phiñakusqarqani.

PIKI CHAKI
Urqu Waranqa, manam Inkachu
Runallan chayni millakuy

ULLANTA
Chinkarinñam Qusqumanta
Kay qunqurmi watupakun
Chay tuku chaytan willakun
Ñaqha ripusun kaymanta

PIKI CHAKI
Quyllurtari saqisunchu

ULLANTA
Imanasaqtaq chinkaptin!
Ay Quyllur! Ay Urpillay!

PIKI CHAKI
Chay harawita uyariy
Picha takikun.
   [Music is heard within.]

HARAWI
Urpi uywaytam chinkachikuni
   Huk chimiyllapi
Paqta rikuwaq maskhariy puni
   Chay kitillapi
Millay munaymi sumaq uyanpi
   Quyllur sutinmi
Paqta pantawaq hukpa qayllanmi
   Rikuy sutinmi
Killawan kuska mat'inmi
   Nanaq kapchiypi
Kuskan illanku hukpa sutinpi
   Ancha kusipi
Ususi chukchanrichillu kayñinpi
   Misatam awan
Yanaquelluhuan llumpacrinripi
   Ricuytan racran
Qhichip ñakuna munay uyampi
   Kuychin paqarin
Iskaymi Inti kikin ñawinpi
   Chaymi sayarin
Qichuprallanri ñac chasqa
   Tukuy sipiqmi
Chaypin munaypas llipipaq kapchin
   Sunqu sikiqmi
Achanqaraypas sisan uyampi
   Rit'iwan kusqa
Milluriykunakta sani utqapi
   Hinam rikusqa
Sumaq siminpi qamtaqmi pasqan
   Rit'i piñita
Asispam qhapan miski samasqan
   Tukuy kitinta
Llampi kunkanri qispi wayusqa
   Paraqay rit'in
Utku munaymi qasqunwan kusqa
   Wat'an puririn
Qiqi makinri llullu kaymanpi
   Kullarinpunim
Ruk'anankuna t'aqa kuyñinpi
   Chullunkuy kutin

ULLANTA
Ay Kusi Quyllur
Riqsirqanchus kay takiqa
Sumayniykita
Ripullachun kay llakiqa
Maytapas kita
Ñuqam qamta chinkachiyki
Muspallasaqña
Ñuqam qamta sipichiyki
Wañullasaqña

PIKI CHAKI
Sipin punicha Quyllurta
Manam tutapas k'anchanchu

ULLANTA
Ichaqa riqsinqan Inka
Ullantaypa chusasqanta
Tukuytam tarinqa awqanta
Tukuytaqmi saqirinqa

PIKI CHAKI
Hinantinmi munasunki
Ancha qukuq kaptiykicha
Tukuypaqmi rakikunki
Ñuqallapaqtaqmi micha

ULLANTA
Imapaqmi qam mananki

PIKI CHAKI
Imapaq chaypaq kaypaq
Sipasman p'acha qunuypaq
Huk qullqiyta rikunapaq
Chaywan manchanampaq

ULLANTA
Phiña phiña puniyani
Chaywan tukuy manchakusunki

PIKI CHAKI
Llachay mana chaypaqchu
Anchatam ñuqa asini
Anchatataqmi kasini
Qqueusuy manan ñoccapacchu
Yma pututus huaccamun
Carumantun caman hamun.

OLLABTA
Ñoccatachu mascahuancu
Hacu ñaupariy.

PIQUI CHAQUI
Ayquecpacca ñocan cani.
   [Lluqsinku.]

English

Quechua (1871)

OLLANTA
Piqui Chaqui puriy riy
Cusi Coyllur ñiyta niy
Cunan tuta suyahuachun.

PIQUI CHAQUI
Ñacca rini, chisi rini
Cusi Coyllurpa huasinta
Tarini tucuyta chuita
Tucuytañan tapurini
Manan allcollapas canchu
Tucuy puncun huascarcosca
Manañan pipas tianchu.

OLLANTA
Huarmancunari?

PIQUI CHAQUI
Hucuchapas ayquepuscan
Manan micuyta tarispa
Tucu llañan sayarispa
Huc huacayta taquicuscan

OLLANTA
Yayanchari pusacapun
Hatun huasinman pacarcoc.

PIQUI CHAQUI
Ychapas payta huarcorcoc
Mamantinmi pay chincapun.

OLLANTA
Mamachu pi ñocamanta
Tapuricun ccaynamanta.

PIQUI CHAQUI
Huarancca runallan ccanta
Mascasunqui chaupichantin.

OLLANTA
Tucuy suyu hatarichun
Tucuytan ttactanca maquiy
Cay maccanan maquiy chaquiy
Tucuytan champiycca ychun.

PIQUI CHAQUI
Ñocapas chay runataca
Haytaymanmi ccarataca

OLLANTA
Pi runata?

PIQUI CHAQUI
Chay Urco-huaranccata ñini
Payllan canmanta tapucun.

OLLANTA
Yncas icha mascachihuan
Ñispan phiñacuscarcani.

PIQUI CHAQUI
Urco-huarancca, manan Yncachu
Runallan chayni millacuy.

OLLANTA
Chincarinñan Cuzcomanta
Cay conccoymi huatupacun
Chay tucu chaytan huillacun
Ñac ripusun caymanta.

PIQUI CHAQUI
Ccoyllurtari saquesunchu.

OLLANTA
Ymanasactac chincaptin!
Ay Ccoyllur! Ay Urpillay!

PIQUI CHAQUI
Chay yarahuita uyariy
Picha taquicun.
   [Music is heard within.]

SONG
Urpi uyhuaytan chincachicuni
   Huc chimilliyllapi!
Pacta ricuhuac mascariy puni
   Chay quitillapi.
Millay munaymi sumac uyanpi
   Ccoyllur sutinmi
Pacta pantahuac hucpa ccayllanmi
   Ricuy sutinmi.
Quillahuan cusca mattinmi
   Nanac capchiypi
Cuscan illancu hucpa sutimpi
   Ancha cusipi
Ususi chucchanrichillu cayñinpi
   Misatan ahuan
Yanaquelluhuan llumpacrinripi
   Ricuytan racran
Quechip ñacuna munay uyampi
   Cuychin paccarin
Yscaymi Yntiquiquin ñahuimpi
   Chaymi sayarin
Quechuprallanri ñac chascca
   Tucuy sipicmi
Chaypin munaypas llipipac capchin
   Soncco siquicmi.
Achancaraypas sisan uyampi
   Rittihuan cusca
Milluriyunacta sani utccapi
   Hinan ricuscca
Sumac simimpi ccantacmi pascan
   Rith piñita
Asispan ccapan misqui samasccan
   Tucy quitita
Llampi cuncanri quespi huayuscca
   Paraccay ritin
Utcu munaymi ccasconhuan cusca
   Huattan puririn
Qqueque maquinri llullu caymanpi
   Cullarimpunin
Rucanancuna ttacca cuyñinpi
   Chulluncuy cutin.

OLLANTA
Ay Cusi Coyllur!
Riscirccanchus cay taquicca
Sumayñiquita!
Ripullachun cay llaquicca
Maytapas quita
Ñocan ccanta chincachiqui
Muspallasacña
Ñocan ccanta sipichiqui
Huañullasacña.

PIQUI CHAQUI
Sipin punicha Ccoyllurta
Manan tutapas canchanchu.

OLLANTA
Ychacca ricsinccan Ynca
Ollantaypa chusasccanta
Tucuytan tarincca aucanta
Tucuytacmi saquerencca.

PIQUI CHAQUI
Hinantinmi munasunqui
Ancha ccocucc cactiquicha
Tucuypacmi raquicunqui
Ñocallapactacmi micha.

OLLANTA
Ymapacmi can mananqui?

PIQUI CHAQUI
Ymapac? chacpac, caipac
Sipasman ppacha cconoypac
Huc collqueita ricunapac
Chayhuan manchanampac

OLLANTA
Phiña phiña puniyani
Chayhuan tucuy manchacusunqui.

PIQUI CHAQUI
Llachay mana chaypacchu
Anchatan ñocca asini
Anchatatacmi casini
Qqueusuy manan ñoccapacchu
Yma pututus huaccamun
Carumantun caman hamun.

OLLABTA
Ñoccatachu mascahuancu
Hacu ñaupariy.

PIQUI CHAQUI
Ayquecpacca ñocan cani.
   [Exeunt.]

Act II[edit]

Scene I[edit]

Enter the INKA PACHAKUTIQ, RUMI ÑAWI, and Attendants

Quechua

English

Quechua (1871)

YNCA PACHACUTEC
Ollantaytan mascachini
Mananpuniu tarincuchu
Phiñayñiymi puchu puchu
Paypin llocllata tarini
Ricunquichu chay runata?

RUMI-ÑAHUI
Mancharisccanc Ccapac ccancan
Soncconpas chincarisccata
Ricuncani chay sallcata
Huchan punichari carccan.

YNCA PACHACUTEC
Huarancca runata acllaspa
Puriy payta mascamuhuay.

RUMI-ÑAHUI
Ñacha maytapas puririn
Quimsantin ppunchauñas chusan
Huasinmantq pichu pusan
Chay raycun mana ricurin.

Scene II[edit]

Enter a CAÑARI with a quipu.

Quechua

English

Quechua (1871)

CAÑARI
Cay quiputan apamuyqui
Urupampamanta cunan
Huc chimlliypin ynti munan
Hamunayta ñan ricuyqui.

YNCA PACHACUTEC
Yman chaycunapi simi?

CAÑARI
Chay quipucha huillasunqui.

RUMI-ÑAHUI
Caycca llanta: ñan ccahuahuan
Cay umanpi huatasccaña
Cay rurucunari runam
Tucuy payman tinquisccaña.

YNCA PACHACUTEC
Ymatan ccan ricurcanqui?

CAÑARI
Ollantaytas tucuy Anti
Runacuna chasquircancu
Hinatan huillacunccancu
Ccahuatas llautucun panti
Phurutas umallampi.

RUMI-ÑAHUI
Chaytan quipu huillasunqui.

YNCA PACHACUTEC
Amarac phiña tacyactiy
Puriy, puriy, can huaminca
Callpayquiri pisicctinca
Manarac ashuan chayactiy
Pisca chunca huaranca
Suyuquita tacurispa
Utccay utccat purispa
Muchuchinmi chayan.

RUMI-ÑAHUI
Paccarillan llocsisacmi
Huallahuisa yuparisccan
Ayqueccta hayccamuscanmi
Ccollamañan puririscan
Cayman cutichimunapac
Chay auccata sipinapac
Causactapas huañuctapas
Atisacmi runantapas
Ccanri Ynca! samariscay
Huancunata camariscay.
   [Exeunt.]

Scene III[edit]

Enter OLLANTA, HUANCO HUAYLLU, and URCO HUARANCCA, with attendant captains.

Quechua

English

Quechua (1871)

URCO HUARANCCA
Ñan huamincca chasquisunqui
Antisuyu runacuna:
Anchan huaccan huarmicuna
Ricunqui cunan ricunqui:
Chayantatas purincca
Tucuy runa, tucuy Auqui
Ancha carun purinayqui
Yma ppunchaycha taninca
Sapa huata llocsinanchis
Chay caru llactacunaman
Chay aucca runacunaman
Yahuartan llipi hichanchis
Ñocanchispata paycunacta
Micuyñinta quespicuspan
As cucatari apacuspan
Purimuna llacta llacta
Acco purunmi mascana
Chaypin llamapas pisipan
Chaquitapas quiscattipan
Chaypin ccauchipi mitccana
Unupas chaypacmi apana
Canumanta upyanapac
Ñapecctuscca samanapac
Huañuytahuanpas huaccyana.

OLLANTA
Apucuna uyariychis
Urcco Huarancca rimascanta
Chay saycuy sutinchascanta
Sonccoyquichispi happiychis
Ccancunamanta llaquispan
Caracc Soncco ñini Yncata
Samarichun cunan huata
Anti-suyu! sispan sispan
Chay runacunac ttocyanan
Sapan huatan llipillancu
Ña canascca ahuaranccu
Nanacc chuchucc onccoy manan
Chica caru purisccampi
Maychicca runan pisipan
Maychica Auquin taripan
Huañuyñinta ccaiccascampi
Ccayta nispan llocsimun
Sapa Yncac ñauquinmanta
Manan ñinin hinamanta
Ñoca cunam phahuamuni
Ama pipas llocsisunchu
Samaycuchis huasiquipi
Noccatac llactayquichispi.

ALL
Yncaicu causay huiñaspac
Apu unanchacta hoccarey
Llautuyquipactac camariy
Puca ccahuata utccaypac
Yncan paccarin tampuni
Yncan paccarin! Yncan paccarin!

URCO HUARANCCA
Maquimanta chasquiy Ynca
Sayacc churascan llaututa
Caru carun Huillcañuta
Huillca umuta huacyactinca
Hamullancan ppunchau tuta.

ALL
Yncan paccarin Ollanta
Yncan paccarin! Yncan paccarin!
Causapuasun! Causapuasun!
Llantuycausun! Llantuycausun!
Ssonccontan chaypacc camarin
Yayanchis hina uyhuaycausun
Churinta hina luluycausun
Huac chacunata cuyaycausun
Soncco ruranpi hatallihuasan.

OLLANTA
Urcco Huarancca Auqui cay
Antisuyuta camachiy
Caycca chucuy, caycca huachiy
Sinchi huaminccatac cay.

ALL
Urco Huarancca huaminca
Causachun! causachun!

OLLANTA
Hancco huayllu: canmi canqui
Ashuan yuyac hatun Auqui
Ccanmi cunan churahuanqui
Huillac Umucc ayllun canqui
Cay sipita huamincayman.

HANCO HUAYLLU
Huarancca cutin yupaychani
Ccapac Ynca rurascayquita.
Ccari ccarita ccahuariy
Umanmanta saphicama
Quiscahuan ppachallisccata
Chaynan cana ccari ccari.
Maman hayccac ricunchu
Huasayquita auccacun?
Ayquehuactac Puna-runa
Manachahuactac llullu ccachu.

URCO HUARANCCA
Uyariychis Anti-cuna
Ñan Yncanchis cunanccaña
Llapa runam tacyanaña.
Huñurañan suyucuna
Machu Yncan Ccozcomanta
Maccanata camarispa
Runantatacc tacurispa
Masca huasan quiquinmanta
Tucuy Ccozco lloccimuñan
Cay huayccoman ñocanchista
Sipinanpacc huasinchista
Cananiytas aucca munan
Manan ppunchay usunanchu
Cay Orccocunapi masttariy
Ccompi-cunata camariy
Manapunin ccasinachu
Tamputa paccay llutaychis
Huc puncullata haquespa
Tucuy Antini cheqquespa
Llapa onccopi hatariychis
Asca miyuta cutaychis
Huachinchista sipirapacc
Auccanchista sipirapacc
Cay tucuytani utccaychis

OLLANTA
Urco Huarancca ccan acllascay
Auquicunata ñaupacpac
Ayllu Aylluta pusacpac
Sayanantari unanchascay
Auccanchis manan puñunchu
Huc cutipi atipaspacca
Cuticunccan tacca tacca.
Runacuna ccompisunchu.

URCO HUARANCCA
Ñan quimsa chunca huarancca
Anticuna cay tampupi
Manan ñocachis ucupi
Canchu quella canchu hancca.
Apu Maruti llocsincca
Uillcapampa Anticunahuan
Chay ttinqui Queru pataman
Chaypim happinca runanta
Pacascata huillanaycama
Llapan hatun soncco cama
Auqui Chara runantatacc
Pacancca huac yanaycama
Chara munaypim puñuncca
Chunca huarancca Antinchis
Pacharpi Camayoc ñinchis
Huc chuncattatac Ayllunca
Yaycumuchun Cozcocuna
Upallaspalla Suyusun
Tucuy tocllapi cacctinri
Lluttasccan puncunchiscuna
Huateccaspalla Suyusun
Putucunchista phucuna
Chay pachañan Orccocuna
Chapicunca rumintinri
Chuchin urmamuncca rumi
Huanccacunan huicupancca
Tucuyta chaypin ppampanca
Chaymi paicunapac tumi
Chaypachan ayqquecunacca
Maquinchispi huañunccacu
Quespiy attic huaquincuna
Tturpuscca ricurinccacu.

ALL
Allinmi! Allinmi!

Scene IV[edit]

Enter RUMI ÑAHUI, dressed in mourning, with two Attendants.

Quechua

English

Quechua (1871)

Sallocc Rumi! Rumi Ñahui!
Yma quencha rumin canqui
Ccaccamantan llocsircanqui
Sonccoyquim curaca ccahuy!
Manachu maquiqui carccan?
Chay huayccopi pacasccata
Ollantayta ccaroscata
Manachu yuyarircanqui
Tapara soncco casccanta?
Tucuy macanacusccanta?
Manachu ccan ttactarcanqui?
Hinantimpi llullacuspa
Sayucunata ichurcca
Payllapipunin tincurccan
Qquello cay ccari tucuspa?
Chica huarancca runata
Cunan ppunchau sipichini
Ñocca ñaccayta qquespini
Maquinmanta: chay ccanata
Ñocaca ccaricha ñispa
Uyapura mascarccani
Chay huayccoman yaycurccani
Ayqquenpunim chaycca ñispa
Na suyuy puncumpi caspa
Urmamuyta ccallarimun
Tucuy ccacca ppucchirimun
Huanccacunata huaccyaspa
Hinantimpin rumi ñitin
Hinantimpin ccacca pacan
Ashuan acllascacunatan
Chaypi caypi cumpa sipin
Yahuarllan tucuy huayccopi
Parin llocllan masttaricun
Hinantinmi chayta ricun
Ñoccapas yahuar pponccopi
Pihuantacc tincuyman carccan
Mana runan llocsimuctin
Mana pipas ricurictin
Huancca cuna huarcca huarccan
Yma uyahuan tincusacc
Yncahuan cunan ccayllampi.
Manan canchu caypacc hampi.
Risac maytapas ripusac
Ñan cunan seccocuymaña
Cay huaracahuan ñoccallata
Ycha cachus
pay camalla
Ollantaypas urmaccaña.
   [Exit.]

Scene V[edit]

Enter YMA SUMAC and PITU SALLA.

Quechua

English

Quechua (1871)

Ama chicata puncuman
Yma Sumac llocsillaychu
Amatacc chaypi suyaychu
Mamacunam phiña cunam.
Yma Sumac sutiquipas
Ancha munacusccay ñaña
Hinapitacc pay camaña
Huillapunman maypas pipas
Acllaman cusita cconam
Cay canchapi huesccacuspa
Tiyay caypi cusicuspa
Pin caymanta pita horcconan
Caypin taricunqui ricuy
Tucuy yma ccoñiquita
Somac ppachata ccorita
Caypin tucuy misqui micuy
Ynca yahuar acllacuna
Llapallanmi munasunqui
Tucuyllancu yuyacc cunac
Ña muchaspa ña llulluspa
Ccasconcupi churasunqui
Ccanllatan huayllusunqui
Uyayquipi ccahuacuspa
Ymatan ashuan munanqui?
Huc ñañancu canayquipac
Paycunahuan tiyanayquipac
Chaytan ccampas unanchanqui
Tucuy Auquip yupaychasccan
Ynca yahuar acllacaman
Yntita ccahuaspa saman
Ynticc hallanpac camascan.

YMA SUMAC
Pitu Salla, millay cutin
Chayllatacc, chayllatatacc
Cunahuanqui ñoccaracctacc
Rimarisacc chaymi sutin
Anchatqan checnipacuni
Cay canchata cay huasita
Caypi caspa cay ccasita
Ppunchau tuta ñacacuni.
Cay payacunacc uyanta
Ancha aputa ccahuasccani
Payllatatacc ricuscani
Chay ccuchu tiascaymanta
Manan cusi caypi canchu
Hueqquen uyancupi caicca
Munaiñimpi canman chaicca
Manan pipas tianmanchu
Ccahuani puriccunata
Asicuspan ccuchicuncu
Maquincupi apacuncu.
Llipipas samincunata
Ñoccallachu huisccacusac
Mana Mamay casccan raycu?
Ccapac ttalla canay raycu
Cunanmanta qquesacusacc
Huc tutan mana puñuspa
Muyanchisman yaycurcani
Hinaspan uyarircani
Chica chimpi ricucuspa
Haccacuyta pis ñacarin
Chica llaqui cuyapacuspa
Huañullayman ñin ccaparin
Hinantintan ccahuarini
Chucchaypas chascallicuspa
Huacyani mancharicuspa
Pipas cay riccuniy ñini.
Yapatacmi ccaparimun
Yntillay horccohuay-ñispa
Ancha cuyayta anchispa
Soncco qquehuiyta hiqquiman
Chaccayta caytan mascani
Mana pita tarinchu
Huayallapi chihuin ychu
Ñoccari pay huahua cani
Sonccoytacc lliquicuspa
Ccascoyta saqqueyta munan
Yuyarini choypas cunan
Mancharinin sipicuspa
Hinan caypi Pitu-Salla
Llaquillan quiquin quesacun
Huiqquellan huiñay sisacun
Yachay hinan munay ttalla
Amapuni cunanmanta
Rimanquichu qquepanayta
Checninim cay acllanayta
Yaycupuy ari ucuman
Pacta paya llocsimunman.

YMA SUMAC
Cay ccanchan ñoccapacmi?

   [Enter MAMA CCACCA, dressed in white.]

MAMA CCACCA
Pitu Salla ñirccanquichu
Chay herqqueman cunasccaita?

PITU SALLA
Ymaymantam huillani?

MAMA CCACCA
Yma ñintacc simiquiman.

PITU SALLA
Ancha cuyaitan huaccacun
Manapunin uyacunchu
Aclla ppachata chasquicuyta.

MAMA CCACCA
Manacha anyarircanqui?

PITU SALLA
Pachatan ccahuarichini
Huaccha cascanta horccospa
Ña huamanmanta ccarcospa
Chay yuyayta hinan ñini
Mana aclla canqui chayca.
Millay llaquin ccatisunqui
Cay huasipi ñispa laycca.

MAMA CCACCA
   [To YMA SUMAC:]
Munancca, Mama, munancca
Cay ppachatan pay chasquircca
Mana chairi pay ricuncca
Ppasñallan huiñaypac canqui
Ymapaccha pay yuyacun
Usuri mana yayayocc
Huillullu mana mamayocc
Chaccay pucac taparacum.
Sutinta ñinqui sutinta
Chaypacc canqui caycunapi
Tucuy pacac accarapi
Tucuy milpucc sutintinta.
   [Exit.]

PITU SALLA
Ay, Yma Sumac! Yma Sumac!
Pacanmanchas uyayquita
Yma percca sapayquita
Accoy ñircacc casacc pumacc!
   [Exeunt.]

Scene VI[edit]

Enter RUMI ÑAHUI on one side, and PIQUI CHAQUI on the other, looking about very carefully. They see each other.

Quechua

English

Quechua (1871)

RUMI ÑAHUI
Maymantatac Piqui Chaqui
Cayman ccancca chayamunqui
Huañuytachu masccarcanqui
Aucca Ollantayhuan huaqui?

PIQUI CHAQUI
Ccoscoruna caspan huichu
Llactallaiman hampucuni
Chay huayccopi manapuni
Yachacuyta atinichu.

RUMI ÑAHUI
Ymatan Ollantay ruran?

PIQUI CHAQUI
Huk ccaytutan pay cururan.

RUMI ÑAHUI
Yma ccaytu? Yma curur?

PIQUI CHAQUI
Tapuhuaycca ccoycunaspa
Chay pachacca huillascayqui.

RUMI ÑAHUI
Huc allin caspita huatanaypacc
Quimsatatacc huarcunaypacc.

PIQUI CHAQUI
Ama manchachicu huaychu.

RUMI ÑAHUI
Utcalla rimariy ari.

PIQUI CHAQUI
Ccanpas uyarihuay ari
Ñoccacca ñausay apuniu
Rimariypas upayapunmi
Machulaycca huañupumi
Mamaytacca cconccapunmi.

RUMI ÑAHUI
Maipin ñinay Ollantaycca?

PIQUI CHAQUI
Chusapunaccanmi tataycca
Manan pocconchu paccayca
Pocchupurccanmi callpayca
Sasan chay cuncu llantaycca
Ynca uccupin Mancanaycca
Ancha carus sallccantaycca.

RUMI ÑAHUI
Astahuan phiñachihuascay
Ricuy huancunccoyquimantacc.

PIQUI CHAQUI
Ollanta? Ccanin sayarin.
Ollanta? Pircata hoccarin
Ancha huanccacc rumimanta.
Hina runacunamanta
Yscayta hucman huatarin
Hatun runa llocsinanpacc
Ymanasccan ccan Yncacri
Umpu ancac hina surun
Cay ppachayqui ricuy tturun
Qquellichacunmi yanari.

RUMI ÑAHUI
Manachu Ccosco llactata
Ccahuarinqui huaccascacta
Pachacutec pampascata
Ricullay llapa runata
Tucuymi yanata pachan
Tucuymi hueqquecta huaccan.

PIQUI CHAQUI
Pitac Ynca tiay cuncca
Pachacutec rantintani?

RUMI ÑAHUI
Thupac Yupanqui sayancca.

PIQUI CHAQUI
Pachacutec churillanca
Qqueparinccan asccatacmi
Cacctacmi huc cunac llancca?

RUMI ÑAHUI
Tucuy Cozcon acllan payta
Yncari llauttuntan saqquen
Champintan saqquen camaqquen
Atinchu hucta acllaita
Ccanmi ccatihuay utccayta.

PIQUI CHAQUI
Apamusac puñunayta.
   [Exit.]

Scene VII[edit]

Enter TUPAC YUPANQUI, the UILLAC UMU, and ÑUSTAS, with attendants.

Quechua

English

Quechua (1871)

TUPAC YNCA YUPANQUI
Cunan ppunchaumi Auquicuna
Llapata yupaychayquichis
Yntiman chasquichiquichis
Yntic huarmin caccunan
Hinantin suyun cusicun
Cay canchaypi ricuspa
Sonccoy hinatac yupaspa
Ccancunata yuyan ricun.

UILLAC UMU
Ccayna ppunchau saya ccosñin
Yntic suyun uyancama
Chasquincancha Pachacamac
Tucuy ccanam sami llocsin
Hucllan Ynca tacurirccaN
Piscocuna canasccapi
Llamacuna rupasccapi
Tucuy runan ccahuarinccan
Huc ancatan quicharccaicu
Ccasconta ccahuaicunapac
Sonccomanta recsinapac
Chusacllatan tarircaycu
Chay ancan Antisuyuyqui
Ccasacunmi y chaicuna
Chaitan cunan huatupuyqui.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Cay Antisuyu Huaminccan
Chay Ancata quespichirccan
Payllatac chincarichirccan
Chay chicca runacunata.

RUMI ÑAHUI
Ñan Apu Ynca yuyayqui
Hunttasccataña yacharccan
Chaicca huchaypunin carccan
Rumincani cay camayqui
Rumin ñittirccan tucuyta
Rumihuanmi llocsircani
Payhuan macana curcani
Chaymi atirccancu suyuita
Huc llatan mañacuscayqui
Saqquehuascay ñoccallaman
Ñoccan risac pucaranman
Llaquen ñocca aisamusccayqui.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Ccampan chaycca ruranayqui
Chay sutiquita hoccaripuy
Mana chayri cacharipuy
Suyuta: hinan camayqui.

UILLAC UMU
Pisi ppunchaupin ricunqui
Antisuyuta chaquiquipi
Hinan tincuni quipuyquipi
Utccay utccay rumi tunqui.

   [Exeunt.]

Scene VIII[edit]

Enter OLLANTA and RUMI ÑAHUI covered in blood.

Quechua

English

Quechua (1871)

RUMI ÑAHUI
Huarancca cutin muchani
Ccapac Ynca maquiquita
Cuyapayay huac chayquita
Chaqui quipitaccami cani.

OLLANTA
Pin canqui cayman purirei?
Pin chay hinata rurasunqui?
Maiñecmanta musphamunqui
Chica usupa chica quiri.

RUMI ÑAHUI
Anchatan can recsihuanqui
Rumin cani chay ccormani
Chaquiquiman chaymi urmani
Ccan Yncan horccarihuanqui!

OLLANTA
Sayarimui cay ricnayman
Pin chainata rurasunqui
Pin cayman pusamusunqui
Cay tampu llacta casccayman
Mosoc ppachata apamuy
Munasccaimi cay Auquicca?
Ymanasccan sapayquicca
Manan canchu ccanpac huañuy.

RUMI ÑAHUI
Mosocc Yncan chay Cozcopi
Tupac Yupanqui tiyaicun
Caymi tucuyllata raycun
Causac yahuar phosoccopi
Hinantintiña ccorospa
Manan sonccon tiyaycunchu
Tucuy ñucchun puca sunchu
Tucuyta sipin mosccospa.
Carccani: ychas yuyanqui
Chayta yachaspan Yupanqui
Huac yahuar paypa camanmi
Chay caracc soncco caiñimpi
Cayta ruray, cayta camay
Ñan ricunqui mama yayay
Caynam quirihuan huasinpi.

OLLANTA
Ama llaquichu Rumi
Ñocca cunam hampisccayqui
Ccantatacmi cahuascayqui
Ynti huatana ppunchaupi
Cay tampupi hatun raymi
Chaypacha ccochucunaymi
Tucuypas ccochucamusun
Pucarapi hayllimusun.

RUMI ÑAHUI
Quimsa ppunchau raymi cachun
Cusicuypas tacsa canman
Chaypacc ichas alliyaiman
Soncconco chaypac rimachun.

OLLANTA
Hinan cancca, quimsa tuta
Hatun Yntita huatasun
Cusipi tucuy tiasun
Huisccasunchis cay tamputa.

RUMI ÑAHUI
Huarmicunatan cunana
Paycunac tatanmi cancca
Paycunan caypi samancca
Huarmi ccasccanta apana.

Act III[edit]

Scene I[edit]

Enter IMA SUMAQ and PITU SALLA, from opposite sides.

Quechua

English

Quechua (1871)

YMA SUMAC
Munacusccay Pitu Salla
Haycac caman pacahuanqui
Chay simita? Ricuy Salla
Cay sonccoytan patmihuanqui
Caina hueqquehuan camalla
Cayta upallahuaspayqui
Pithuiscanin huchaymanta
Picha llaquin caiñeccmanta.
Ama pacahuaichu urpi
Pitac phutin pitac huaccan
Cay chiuñic muya ucupi?
Huillayculla huayna urpi.
Mainiccpitac paita pacan
Cay chica sumac suturpi?
Ñihuay pitac payta huarccan
Ñoccaman ricurimanta
Ñoccahuan rimaycunata.

PITU SALLA
Yma Sumac huillasscayqui
Hucllata ccanmi ichacca
Ymatapas ricuspayqui
Pacaycunqui rumi ccacca
Ñan ccantacc ricuscayqui
Ancha llaquitan ricunqui
Milluy cutin y phuyunqui.

YMA SUMAC
Manan piman huillasacchu
Yma haycata ricuspapas
Amapuni pacahuaychu
Millpusacmi tucuytapas.

PITU SALLA
Cay muyapin ccacca puncu
Cayllallapi suyacuhuay
Llipi Mama puñuchunca
Ñan tutaña tiaycuscay.
   [Exit.]

YMA SUMAC
Ymaymantan yuyascan
Cay sonccoy huatupacuspa
Ricullayman pis huaccascan
Cay penccapi hiquicuspa.

Scene II[edit]

Enter PITU SALLA, with a light, a cup of water, and a small covered vase.

Quechua

English

Quechua (1871)

PITU SALLA
Hatarei cunan ccatahuay
Cay canchata pacaycuspa.

Caymi Ñusta mascascayqui
Ñachu sonccoyqui taninña?

YMA SUMAC
Ay ñaña, ymatan ricuni!
Ayatachu pacanccanqui?
   [Faints.]

PITU SALLA
Ymatac caycca ñoccapac
Yma Sumac urpillay!
Cutinpuay cunanllapac
Hampuy, hampuy, Sicllallay.

Ama ñaña manchariychu
Manan ayachu huc huaccha
Ñustan caypi llaquipacha.

YMA SUMAC
Causanrachu cay huarmicca?

PITU SALLA
Asuycamuy yanapahuay
Causanracmi ricuy ccahuay
Hay huarihuay cay unuta
Mattiy cuytacc chay puncuta.

Sumac Ñusta ymananmi
Caycca unu, caycca micuy
Asllatahuan tiyaricuy
Cunallunmi yayamuni.

YMA SUMAC
Pillan canqui sumac urpi
Asllatapas micunihuac
Ychas chayhuan causarihuac.

CUSI COYLLUR
Yma ashuatan munascani
Chica ascca huatamanta
Huc huahuata hahuamanta
Yaycumucta ricuscani.

YMA SUMAC
Ay Ñustallay sumac halla
Sumac chayña ccoriquitu
Ymapitac can camalla
Hucharcanqui urpita?
Ymanasca chica calla
Ymanasca canca pitu
Cay huañuyhuan pittuiscanqui
Puytucc puncupiña canqui?

CUSI COYLLUR
Sumac huahua, munay ruru,
Ñoccaca huc huarmin cani
Cay puytupi panti muru:
Ñoccan casaracurcani
Huc ñaui ruruta hina
Payri concca huarccan phiña
Manan yacharcanchu Ynca
Payhuan huatasca casccayta
Hinapi Ollantay manactinca
Phiñacuspa ccarccon paita
Ñoccatari ripuctinca
Camachin caypi canaita,
Nanac huatan caypi cani
Ricuy ymaynas causani
Mana ricunichu pita
Cay yana huatay huasipi
Mana ñoccapas samita
Tarinchu cay misquipi
Suyacunin chunca mitta
Huañunayta cay sipipi
Cay quellay huascahuan huatascca
Tucuypatac ni cconccasca
Canri pitac canqui lulu
Chica huarma chica llullu?

YMA SUMAC
Ñoccapas ccanta ccatiqui
Phuticuspa huaccacuspa
Ususcanin cay huasipi
Sonccoimi ccanta ricuspa
Ccasucun cay ccascollaypi
Manan mamay yayaicanchu
Manan pipas riccsihuanchu.

CUSI COYLLUR
Haica huatayocmi canqui?

YMA SUMAC
Millay huatayoccha cani
Cay huasita chiccnicuspa
Hinapaccmi yupasccani
Mana caypi yachacuspa.

PITU SALLA
Huc chunca hinacha huatan
Hinatan ñocca yupani.

CUSI COYLLUR
Yman ccampa sutinquicca?

YMA SUMAC
Yma Sumac sutei carccan
Chaypas suteitan pactarccan.

CUSI COYLLUR
Ay huahua! Ay urpillay!
Cay ccascoyman asuycamuy
Ccanmi canqui samillay
Ñoccacc huahuay, hamuy, hamuy,
Cusiy cachun millay, millay,
Chay sutitan churancayqui.
   [Embraces YMA SUMAC.]

YMA SUMAC
Mamay! ymatan ruranqui
Ama ari saqque huaychu
Recsicuyqui llaquiypacchu
Usucpacchu saqquehuanqui
Pimanatacc cutirisac
Cutinipuyari ñahuiyman
Hampuy ari cay maquiyman.

PITU SALLA
Ama ccapariychu ama
Ñoccapactac llaqui canman
Hacu puriy paccta uyaman
Mama cuna sapan cama.

YMA SUMAC
Asllatahuan muchuriscay
Cay aucca huatay huasita
Horccoscayquin qquepariscay
Cay pisi ppunchau ccasita
Munacuc sonccoypi miui.

Scene III[edit]

Enter TUPAC YUPANQUI and UILLAC UMA.

Quechua

English

Quechua (1871)

TUPAC YNCA YUPANQUI
Hatun Auqui! Uillac Umu!
Manachu canca yachanqui
Ymatapas Rumimanta?

UILLAC UMA
Llocsinicañin hanacta
Huillcañuta sacsacama
Chaypin ricuni ascama
Huatasccata runacunata
Antipunin chaycunaca
Ñas atisca llapallancu
Ñas ccosñiscan ahuarancu
Ñas rupasccan tucuy ccacca.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Ollantayta happincuchus?
Ycha quispin chay runacca?

UILLAC UMA
Chay rauraypin chay Ollantay
Ñan raurascca llipillanta

TUPAC YNCA YUPANQUI
Yntin yanapahuasunchis
Paypa yahuarñinmi cani
Paycunatan ttustusunchis
Chaypacmi caypi sayani.

Scene IV[edit]

Enter a CHASQUI with a quipu.

Quechua

English

Quechua (1871)

CHASQUI
Rumi Ñahuin cachamuhuan
Cay quipuhuan ñacca paccar.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Ccan ricuy, ymatas ñin.

UILLAC UMA
Cay quipupin can quillinsa
Ñan Ollantay rupasccaña
Cay quiputacmi quimsa
Pisca quipu huatasccaña
Ñan Antisuyu happisca
Ñan Ynca maquiquipiñas
Chaymi huatacun cay pisca
Yscay piscan tucuy piñas.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Ccancca chaypichu carccanqui
Ymatatacc rurarcanqui?

CHASQUI
Ccapacc Ynca! Ynti huahuay!
Caycca ñaupacc apamuni
Caycunata tactay chahuay
Yahuarñinta upyaypuni.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Cunancaiquichu manachu
Sayuntin runacunata
Umapuni llocllancachu
Runa yahuar paycunata
Cuyanim llaquinim ñispa?

CHASQUI
Manan Yaya hichaycuchu
Auccanchispa yahuarñinta
Tutan happaycu llipinta
Callpan ashuan pupas puchu.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Chaypin ñoccapascarcani
Suyunchishuan cuscapuni
Tinqui Querupin puñuni
Chaypitac pacacurcani
Suyuntin Yanahuarapi
Chaypin huayccu anchallatan
Pacanapac chapran ccatan
Hinantinta chay huasipi
Quimsa ppunchau, quimsa tuta
Chay huayccupi pacacuni.
Yarccaita chiri chucchuta
Rumi Ñahuin hamun chayman
Hinapin llapata cunan
Ccaya tutaman hamunqui
Ñispa cutin sayananman
Hatun Raymin chay tampupi
Llapa llapan machacuncca
Hinaman llapa hamunca
Cozco-suyu tuta ucupi
Chaypi ñispan cuticapun
Ñoccaycuna sayascaycu
Chay tutata llapallaycu
Hin ppunchay taripacun
Ynti huatana ppunchaupi
Ollantacca ccochucuscca
Payhuan cusca manchacuscca
Hinantin runapas chaypi
Ña quimsa ppunchau ticraspa
Chaupi tutan hatariycu
Hahuanta mana rimaspa
Tampumanmi yaycun llapa
Runayqui mana ccahuaspa
Hinapin tarin toc llaspa
Llapata ccarac Yllapa
Tucuyñincun y manchascca
Hinata llipi llucuscca
Hinatac ricchan huatascca
Ollantatan mascariyca
Ñan paytapas llucuscaña
Rumi Ñahui y casccaña
Uncu paypac hinan tariycu
Urco Huarancapas chaypin
Ancha llaquisca qqueparin
Huascapi piñastan hapin
Hinan Ynca pusamunca
Ollantata suyuntinta
Hanco Huaylluta huanmintinta
Llapa llantan atimuncu
Chunca huaranca hinacha
Huatascca Antiquicuna
Ccatimumcun huarmicuna
Huaccacuspa llaquipacha.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Checantan can ricurcanqui
Uillcañuta putuyquipi.

Scene V[edit]

Drums, pipes, and flutes within. Enter RUMI ÑAHUI, without his mantle.

Quechua

English

Quechua (1871)

RUMI ÑAHUI
Huarancca cutin muchani
Ccapac Ynca, chaquiquita
Uyarihuay chay simita
Maquiquipin pucarani.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Hatarimuy ccani huarancca
Cay maquiyman ancha cusi
Ancha huichata cusi cusi
Chay unuta llicaptincca
Llicampitac hapimunqui.

RUMI ÑAHUI
Rumihuanmi chay auccacca
Sipircan Auquicunata
Chay millay runacunata
Rumitaccmi paypac ccacca
Ñoccan Rumi paypac cani
Llapatañan huicupani.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Yahuarcca hichucurcanchu?

RUMI ÑAHUI
Manan Ynca mana puniu
Hunttanin cunasccayquita
Huatamunin Antiquita
Orccon rauran, orccon rauran.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Maipitac chay auccacuna?

RUMI ÑAHUI
Purunpin tucuy suyancu
Ccarac huc huañuyta sipipi
Ccoparispan llipi llipi
Huañunanta munascancu
Huarmincunan uma cama
Huahuancupac ususcanmi
Tucuynincu huaccascanmi
Chaymi ttanichina cama.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Hinan cancca hinapuni
Tucuy churin huaccha usurin
Tucuyñincun y ccolloncca
Chayhuan Cuzcochin capuncca,
Chay auccacunata pusamuy!

Scene VI[edit]

They bring forth OLLANTA, URCO HUARANCCA, and ANCO HUALLU.

Quechua

English

Quechua (1871)

TUPAC YNCA YUPANQUI
Ñahuinta quichay chaycunata
Ollantay maypin carcanqui?
Maypin canqui Urco Huarancca?
Cunanmi ticrasca canca.

They bring forth PIQUI CHAQUI as a prisoner.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Pitan horcco munqui chaypi?

PIQUI CHAQUI
Chay yuncapin ancha piquin
Chaymi runata quirichan
Unu ccoñi chayta pichan
Chayllatan ñoccapacca sipui.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Anco Huallu, ñihuay ñihuay
Ymaraycan chincarcanqui?
Ymatan niy tanircanqui.
Ollantayhuan? rumanihuay.
Manachu Ynca yayaypas
Ccanta yupaycharccasurqui?
Manachuccan tarircanqui?
Paymanta yma haycatapas?
Simiquin munayñin carccan
Ashuan mañac ashuatacmi
Mañasccayquita hunttaccmi
Ymatapas runacctacmi
Ymatan ccampac pacarccan?
Rimariychis auccacuna
Ollantay ñai! ñai Urco Huarancca.

OLLANTA
Ama tapuhuaychu Yaya
Huchaycun tucuypi phocchin.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Acllacuychis qquiriquita
Uillac Umu ccan rimariy.

UILLAC UMA
Ñoccata ancha cuyactan
Ynti sonccota ccohuarcan.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Rumi ccan ñatac rimariy.

RUMI ÑAHUI
Hatun huchaman chayayñincca
Quiri huañuypunin carccan
Chaymi runatacca harcan
Ashuan huchamanta Ynca.
Ttahua tacarpupi huatachun
Sapa sapata cunallan
Hunatau tucuy llapallan
Huarmancuna y ttactachun
Tucuy huallahusantapas
Hinantin runa huachichun
Yahuarñincupi macchichun
Yayancuc huañuscantari.

PIQUI CHAQUI
Hinanmanta chaymantari?
Tucuy Anti ppunchaucachun
Runata ruphananpaccri
Uturuncu llana cachun.

[Lamentation within.]

RUMI ÑAHUI
Upallay runa!
Rumitan checcocuscani
Rumi sonccon cutiscani.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Uyarinquichischu ccancuna
Tacarpu camariscata
Chayman pusay caycunata
Anccataca sipiy chisña.

RUMI ÑAHUI
Aysay chayta huallahuisa
Ccasonaman quinsantinta
Ricachun tucuy llipinta
Ccasuscata: aysay! aysay!

TUPAC YNCA YUPANQUI
Pascaychis chay huatascata
Hatarimuy cay ñauquiyman
Quespinquin huañuyniquita
Cunan phahuay luychu quita
Ñan urmanqui cay chaquiyman
Cunanmi tecsi yachancca.
Sonccoypi llampu cascanta
Hoccariscayquin y canta
Pachacutec chunca huarancca
Canmi carcanqui huaminca
Antisuyu camachicuc
Y ccantacmi cunan ricuy
Ñoccac munaymiy captincca
Antisuyuta camachiy
Huaminccay capuy huiñaypac
Cay chucuta apay runaypac
Campactacmi y cay huachay
Can Uillac Umu churapuy
Mosocmauta unan chata
Hoccaripuay cay huacchata
Huañuscatari huacyapuy.

UILLAC UMA
Ollanta recsiyta yachay
Ccapac Yupanqui callpanta
Payta ccatiy cunanmanta
Cuyasccantari unanchay.

Caypin callpa tucuy yachay
Chaytan cunan mattiycuyqui
Chay champi Yncaccmi yachay.

OLLANTA
Hueqqueyhuanmi ccasparisacc
Cay cuyascayqui champita
Yanancani pachac mitta
Pitan can hinata tarisac!
Cay sonccoytan chasqui chiqui
Usutayquipi pumaypacc
Cunanmanta huananaypacc
Tucuy callpaymi simiqui.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Urco Huaranca hamuy ccanri
Ollantan camarccasunqui
Huc chucuta ñoccamanri
Huc phiñayta chaytahuanpas
Ccanmi Antipi qqueparinqui
Canmi cunan puririnqui
Llullaycucc auccatahuanpas
Cay chucutan cunnan ccoyqui
Huaminccayñan ccampas canqui
Huañuymantan ccanta horccoyqui
Cuyascayta yupascanqui.

URCO HUARANCCA
Millay cutin yupaychayqui
Ccapac Yupanqui ccantapas
Cay chucunta huachintapas
Muchaycuni ñocca quitan
Llantayquiman haupullayqui.

UILLAC UMA
Huaminccantan rurasunqui
Ccapac Yupanqui ccantapas
Cay chucunta huachintapas
Ccari cay ccan musucc tunqui.

RUMI ÑAHUI
Yscay ñachu ccanca Ynca
Antisuyupi huamincca
Puma pacchu cancca mirca
Yuncapi ancca matinca!

TUPAC YNCA YUPANQUI
Manan Rumi yscaychu canca
Urcu Huarancca camachincca
Antisuyuta chay captincca
Ollanta Cozcopi canca
Yncarantin qqueparinan
Arpayñiypi tiyaycuspa
Cozcota camachicuspa
Hinan caypi sayarinan.

OLLANTA
Anchatan Yncay hoccarinqui
Cay llatan yancca runata
Causacuy huarancca huata
Chucchuctan cano achinqui
Ñoccatan hayhuaninchinqui
Suchutan sayanichinqui
Urmacctan hattani chinqui
Uscatan Ccapacyachinqui
Nausatan ccahuarichinqui
Huañuctan causanichinqui
Cconmactatac tac yachinqui.

[Throws himself at the feet of the YNCA.]

TUPAC YNCA YUPANQUI
Hatun llaututa horccomuy
Qquellu umachata churaspa
Uillac Umu can utcaspa
Hatun champitahuan ccomuy
Ynca rantin cayca ñispa
Tucuyta cunan huillariy
Ccanri Ollanta qquepariy
Ynca ranti paccarispa
Ccollasuyumanmi risac
Cay quilla ucupa chaypacmi
Camarinay chay huantacmi
Ashuan cusi puririsac
Ña arphaypi tiasccata
Ollantata haqquecuspa.

OLLANTA
Ashuantan munayman ccanhuan
Chayantaman tucuy imamanpas
Puriyta yachanquim campas
Cunchi cari cascay tahuan
Manan Cuzco huac yahuarchu
Cañariquin ñocca casac
Ñocapuni ñaupas casac
Ama caypi qquepaymanchu.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Huarmita chasquiy ña ari
Chayhuan cusi camay canqui
Chayhuan ccasi samascanqui
Pitapas acllacuy ari.

OLLANTA
Ñan auqui huarmiyoc cani
Ñocca qquencha yanayquicca.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Manatacmi ricsinichu
Ricsichihuay huarmiquita
Yupaychasac yanayquita
Ñoccamanta pacahuanquichu.

OLLANTA
Cay Cozcopin chincarircan
Chay huayllucuscay urpillaica
Huc ppunchaullas pituy paicca
Huc pitaccmi phahuarinccan
Muspha musphan mascarcani
Hinantinta tapucuspa
Allpa pumis millpupuspa
Chincachihuan hinan cani!

TUPAC YNCA YUPANQUI
Ama Ollanta llaquicuychu
Chaypas cachun y ymapas
Ccamascayta hunttay campas
Ama qquepaman cutiychu
Uillac Umu ñisccayta ruray.

UILLAC UMA
Hinantin suyu yachaychis
Ollantaymi Yncacc rantim.

ALL
Ollantaymi Ynca ranti.

RUMI ÑAHUI
Cusuysiquin samiquita
Auqui Ollantay Ynca ranti.
Cusicuchun tucuy Anti
Hampuchuntac tucuy quita.

They seat OLLANTA on the tiana, opposite the YNCA.

[Voices within]
Harcay! Harcay! Ccarcoy! Ccarcoy!
Chay huarmata, ccarcoy!

YMA SUMAC [within]
Cusi ppunchau casccan raycu
Ashuan munasccayqui raycu
Saqquehuachis yaycuycusac
Yncallahuan rimaycusac!
Amapuni harcahuaychu
Puncumanta ccarcu huaychu
Ricuy huañurcollasacmi
Ricuychis sipicusacmi.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Yma chachun huahuapi?

ATTENDANT
Huc huarman huaccaspa hamun
Yncahuan rimaytan munan.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Haqquiy. Pusay camuy.

Scene VII[edit]

Enter YMA SUMAC, weeping, with her hair dishevelled.

Quechua

English

Quechua (1871)

YMA SUMAC
Mayquellanmi Yncallayca
Chaquinman ullpuycunaypacc?

UILLAC UMA
Caycca paymi Yncallayca
Ymananmi sumac huarma?

YMA SUMAC
Yncallay, Yayaymi canqui
Causachihuay huarmayquita!
Hay huanihuay maquiquita
Ynticc huahuay ñinmi canqui
Mamallaymi huañuccaña
Huc aucca ccaccan mattiscan
Sulluncunapun sipiscan
Yahuarñinpin ccaspascaña.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Pin chay aucca utcay sacyariy
Ollantay ricuy ccan ari.

OLLANTA
Hacu, huarma, utccay pusahuay
Pin mamayquita sipiscan.

YMA SUMAC
Amapuni ccancca riychu
Yncaypuni ricumuchun
Paytac payta recsimuchun
manan ccanta resiquichu
Utccay Ynca sayarillay
Paccta mamayta tariyman
Huañusccata y happinman
Chalatanta y uyarihuay.

UILLAC UMA
Sapa Ynca manmi caman
Llaquiscata mascasoncca
Ccampacca pitacc pacancca
Quipichacta hacu ccanhuan?

TUPAC YNCA YUPANQUI
Maypin quirin mamayquita?

YMA SUMAC
Cay cuchullapi, cay huasillapi.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Hacu ccatihuaypas huaquin
Chica cusipi casccaptiy
Cay huarma sonccoyta ppaquin.

'YMA SUMAC shows him the door of the prison.

YMA SUMAC
Caypin Yayay Mamallaycca
Caypipunin huañuñacha.

OLLANTA
Aclla huasitaccmi caycca
Ychachu pantanqui huarma?

YMA SUMAC
Cay huasipin urpillayca
Ñaccarin chunca huataña.

OLLANTA
Quichariy cay puncuta
Sapa Yncanchismi hamun.

Scene VIII[edit]

Enter PITU SALLA, who opens the door. All enter.

Quechua

English

Quechua (1871)

YMA SUMAC
Pitu Salla, ñañallay
Causancacchu mamallayca?
Hacu uccuman Yncallay
Cay puncuta quicharichun.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Yma puncun caypi can?

YMA SUMAC
Puncun caypi yayallay!
Pitu Salla, cay puncuta
Yncanchispac quicharipuy.

Enter MAMA CCACCA, who kisses the YNCA's hand.

MAMA CCACCA
Mosccoypichu, suttinpichu?
Yncayta caypi ricuni?

TUPAC YNCA YUPANQUI
Cay puncuta quichay.

The prison door is opened.
'CUSI COYLLUR is discovered senseless.

YMA SUMAC
Ay Mamallay! huattorcanmi
Cay sonccoy camta tariyta
Huañusccata y uyayquita
Chintañan mancharccani
Pitu Salla as unuta
Apamuy pacta mamay
Cutinpunman causiñinman.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Yma utcu ccacan caycca?
Pin cay huarmi yman chaccay
Quellay huasca huanquin chayta?
Pi auccan chacnarccan payta
Maypin Yncac soncconpicca
Cay ccaraihuacca camasccan.
Mama Ccacca hamuy canman\
Pin cay hamun, caicca yman
Layccasccachu paccarircan
Cay huaccha huarmicca caypi?

MAMA CCACCA
Yayayquin camachicurcan
Munaysapacc huananampac.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Llocsiy, llocsiy, Mama Ccaccan
Pusay chay uturuncuta
Chay puma, chay amaruta,
Ama haycacc ricunayman.
Ay qquechiychis chay auccata
Tunichiychis chay pirccata
Ticraychis rumi ccaccata
Huicchuychis phunun auccata
Mana ruracc mitccananman
Pinchay payata yuyanman
Causac huarmi masinta
Sipiscascca huahuantinta.

They bring some water and sprinkle it over CUSI COYLLUR, who comes to.

CUSI COYLLUR
Maypin cani, pin caycuna?
Yma Sumac huahuallay
Asuycamuy urpillay.
Hayccaccmantan runacuna
Riccunimun cay ccayllaypi
Ricchay ñinchu ñahuillaypi?
Llautuchu runa ric chahuan
Ycha phuyuchu quinpahuan?
Ccanchaytanachu ricuni
Causaymanchu cutinmuni.
   [Begins to faint, is restored with water.]

YMA SUMAC
Ama Mamay manchariychu
Sapa Yncan cayman hamun
Ccapacc Yupanqui chayamun
Rimariy ama puñuychu.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Sonccoymi ccasocun caña
Cay llaquita ccahuarispa
Ñihuay huarmi samarispa
Pin canqui? Ñiy huc camaña
Yman sutin chay mamayquic?

YMA SUMAC
Huaccha cuyac. Ccapac Ynca
Chay huascataracc pascachiy
Cay huañusccata causachiy!

UILLAC UMA
Ñoccan chaytacc pascanay
Ñaccaricta yanapanay.

OLLANTA
Yma sutin mamayquicca?

YMA SUMAC
Cusi Ccoyllur sutincca.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Ñan ricunqui pantasccatu
Chay sutinta, pampasccata
Maypis capunpas samincca

OLLANTA
Ay Ccapac Ynca Yupanqui
Chay Ñustan ñoccac huarmiycca.
   [Prostrates himself before the YNCA.]

TUPAC YNCA YUPANQUI
Mosccoymanmi ricchapuan
Cay tariscusccay samiycca
Cay Cusi Coyllur huarmiycca
Pañaymi hina capuan
Cusi Coyllur panallay
Cusi Coyllur urpillay
Hampuy cutimpuy
Ric nayquipi chasquipuay
Turayquin taricapuyqui
Ccasccoymi cascan chimpayqui
Teccsinpi tinayquipacc.
Cusiña causanayquipac.
   [Embraces her, seats her at his side.]

CUSI COYLLUR
Ay turallay! ñas yachanqui
Hayccan ñaccanicusccayta
Ascca huanusccayta
Ccan puritacc cunan canqui
Cay piñasta quespichicca
Cay ppanpascca haspichicca.

TUPAC YNCA YUPANQUI
Pin cay cullcu chic puticc
Pin cayman churarccan cayta
Yma huchan payta aysayta
Atiparccan cayman uticc?
Canchu soncco ccahuanapac
Cay chica sinchi llaquita
Picha huacharccan cay huarmita
Payhuan cusca huañunapacc
Chay uyan ccampamanasca
Chay sumac simi phasquiscca
Uya ccaccllan yanccayascca
Senccallampas chiri asccu
Ric chayñillanpas ayacc na
Cuncallapas chaca raccna.

OLLANTA
Cusi Ccoyllur y ccantaracc
Chincachircayqui ñaupacta
Cunantac ñocca causaccta
Yayahuanqui sipiytaracc
Yscayñinchisña huañusun
Huanullasac sapay huaychu
Cay sonccoymi sapan usun
Cusi Ccoyllur maytacc cusi?
Maytacc chay Ccoyllur ñahuyqui?
Maypitacc chay samayñiqui
Ccanchu chay ñacascca ususi?

CUSI COYLLUR
Ay Ollantay, chunca huatan
Caracc miyu raquihuanchis
Cunantacc huñupuhuanchis
Huc causayman hinan huatan
Llaqui cusita Yupanqui
Causachuntacc Ccapac Ynca
Ccanri huc causay cactincca
Ascan huatatan Yupanqui.

UILLAC UMA
Musuc ppachata apamuy
Ñustanchista pachanapac.
   [All embrace one another.]

TUPAC YNCA YUPANQUI
Ollantay caycca huarmiyqui
Caytaccmi chay ususiyqui
Hunucuychis musucmanta
Yupay chacuy cunanmanta
Ccanri hamuy, Yma Sumac
Cay ccasccoyman sumac urpi
Huanquicuscay cay cururpi
Ccanmi canqui Ccoyllur chuma.

OLLANTA
Ccanmi canqui achihuaycu
Ccan auqui maquiquiman
Tucuy phuti ñanta pantan
Ccan llapata saminchahuaycu.

YNCA YUPANQUI
Chicallata phuticuychis
Samaniychisña samipi
Ñan huarmiyqui maquiquipi
Cusillaña causa aychis.

They play huancars, pincullus, purutus, and other music.