სახელი

Georgian

Etymology

From Old Georgian სახელი (saxeli), from Proto-Kartvelian *ʒ₁ax-e-, from *ʒ₁ax-, *ʒ₁x-. Cognate with Mingrelian ჯოხო (ǯoxo), Laz ჯოხო (coxo) and Svan ჟახე (žaxe).

Pronunciation

• IPA^(key): /saxeli/, [saχeli]
• Hyphenation: სა‧ხე‧ლი

Noun

სახელი • (saxeli) (plural სახელები)

1. name
2. glory, fame
3. (grammar) noun, a substantive or adjective

Inflection

Declension of სახელი (see Georgian declension)
	singular	plural	archaic plural
nominative	სახელი (saxeli)	სახელები (saxelebi)	სახელნი (saxelni)
ergative	სახელმა (saxelma)	სახელებმა (saxelebma)	სახელთ(ა) (saxelt(a))
dative	სახელს(ა) (saxels(a))	სახელებს(ა) (saxelebs(a))	სახელთ(ა) (saxelt(a))
genitive	სახელის(ა) (saxelis(a))	სახელების(ა) (saxelebis(a))	სახელთ(ა) (saxelt(a))
instrumental	სახელით(ა) (saxelit(a))	სახელებით(ა) (saxelebit(a))
adverbial	სახელად(ა) (saxelad(a))	სახელებად(ა) (saxelebad(a))
vocative	სახელო (saxelo)	სახელებო (saxelebo)	სახელნო (saxelno)
Notes: archaic plurals might not exist.

Postpositional inflection of სახელი (see Georgian postpositions)
postpositions taking a dative case	singular	plural
-ზე (-ze, “on”)	სახელზე (saxelze)	სახელებზე (saxelebze)
-თან (-tan, “near”)	სახელთან (saxeltan)	სახელებთან (saxelebtan)
-ში (-ši, “in”)	სახელში (saxelši)	სახელებში (saxelebši)
-ვით (-vit, “like”)	სახელივით (saxelivit)	სახელებივით (saxelebivit)
postpositions taking a genitive case	singular	plural
-თვის (-tvis, “for”)	სახელისთვის (saxelistvis)	სახელებისთვის (saxelebistvis)
-ებრ (-ebr, “like”)	სახელისებრ (saxelisebr)	სახელებისებრ (saxelebisebr)
-კენ (-ḳen, “towards”)	სახელისკენ (saxelisḳen)	სახელებისკენ (saxelebisḳen)
-გან (-gan, “from/of”)	სახელისგან (saxelisgan)	სახელებისგან (saxelebisgan)
postpositions taking an instrumental case	singular	plural
-დან (-dan, “from/since”)	სახელიდან (saxelidan)	სახელებიდან (saxelebidan)
-ურთ (-urt, “together with”)	სახელითურთ (saxeliturt)	სახელებითურთ (saxelebiturt)
postpositions taking an adverbial case	singular	plural
-მდე (-mde, “up to”)	სახელამდე (saxelamde)	სახელებამდე (saxelebamde)

Hyponyms

• (grammar): არსებითი სახელი (arsebiti saxeli), ზედსართავი სახელი (zedsartavi saxeli)

Derived terms

• (name): მეტსახელი (meṭsaxeli), მეტი სახელი (meṭi saxeli)
• (fame): სახელოვანი (saxelovani)
• (grammar): სახელობითი (saxelobiti)
• (grammar): არსებითი სახელი (arsebiti saxeli), ზედსართავი სახელი (zedsartavi saxeli)

Old Georgian

Etymology 1

From Proto-Kartvelian *ʒ₁ax-e- (“name”), derived from the verb stem *ʒ₁ax-, *ʒ₁x- (“to call, be called”). The phonetic shape of this Proto-Kartvelian stem does not leave any doubt of its native Kartvelian origin.

Noun

სახელი • (saxeli)

1. name
2. glory, fame
3. (feudalism) rank, title

Descendants

• Georgian: სახელი (saxeli)

Etymology 2

Noun

სახელი • (saxeli)

1. (rare) Alternative form of სახლი (saxli)

Further reading

• Penrixi (Fähnrich), Hainc (2009) “Zogierti kartveluri leksiḳuri erteulisatvis [About some Kartvelian Lexical Units]”, in Enatmecnierebis saḳitxebi (in Georgian), volumes I–II, Tbilisi: Tbilisis universiṭeṭis gamomcemloba, page 109 of 107–110

References

• Penrixi (Fähnrich), Hainc, Sarǯvelaʒe, Zurab (2000) Kartvelur enata eṭimologiuri leksiḳoni [Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages] (in Georgian), 2nd edition, Tbilisi: Tbilisi Sulkhan-Saba Orbeliani State University Press, page 622
• Fähnrich, Heinz (2007) Kartwelisches Etymologisches Wörterbuch [Kartvelian Etymological Dictionary] (Handbuch der Orientalistik; VIII.18) (in German), Leiden, Boston: Brill, page 602
• Klimov, G. A. (1998) Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages (Trends in linguistics. Documentation; 16), New York, Berlin: Mouton de Gruyter, page 283
• Abulaʒe, Ilia (1973) “სახელი”, in Ʒveli kartuli enis leksiḳoni (masalebi) [Dictionary of Old Georgian (Materials)]‎^[1] (in Georgian), Tbilisi: Metsniereba, page 383