ախազ
Middle Armenian
Etymology
A Turkic borrowing: compare Karachay-Balkar агъаз (aɣaz), Southern Altai агас (aɣas), Mamluk-Kipchak اق اص (aq as), Armeno-Kipchak ախ աս (ax as), Tatar акас (aqas, “ermine”), whence also Moksha акась (akaś). These literally mean "white weasel" or "white stoat" and contain the native Turkic words for "white" (compare Turkish ak) and "a kind of weasel" (compare Turkish as, Karakhanid ااز (āz)). For more on Turkic see Sevortjan, who does not mention the Armenian.
Noun
ախազ • (axaz)
- ermine
- completed 1731, Stefanus Roszka, Armenian–Latin Dictionary , (quoting from an unknown work abbreviated as Kʻaġ.):[1]
- Նմանին ողջախոհք ախազաց, որք թողուն զինքեանս ըմբռնիլ յորսորդաց, քան թէ շաղախիլ
- Nmanin oġǰaxohkʻ axazacʻ, orkʻ tʻoġun zinkʻeans əmbṙnil yorsordacʻ, kʻan tʻē šaġaxil
- Translation by Hrach Martirosyan
- The righteous (people) resemble ermines, which prefer to let themselves be caught by hunters rather than to sin
- Նմանին ողջախոհք ախազաց, որք թողուն զինքեանս ըմբռնիլ յորսորդաց, քան թէ շաղախիլ
- ermine-fur
- Սիմեոն Լեհացի :[2]
- Եւ ասին թէ ԺԵ Մսրայ խազնայի չափ զարար եղեւ․ զէրպապչիք, խամղալաթցիք, աթլազ-քամխացիք, պահարչիք, չուխաչիք․ քանի հարիւր խանութ սօֆչիք, խալի, քիլիմ, ապրշում եւ քանի հարիւր թօբ սամուր սարտաւայ, սինճաբ, ախազ, աղվես, եւ այլ ազգ եւ ազգ թույալաթ․ ամէն պահարչի ՃՌ ղուռուշի պահար ունէր․ նոյնպէս խօյումչիք, չուխաճիք․ մէկ աւուր մէջն այրեցաւ, թող նաղտ դրամն, ղուռուշն, ոսկին, մանտր ըստակ եւ այլն։
- Ew asin tʻē ŽE Msray xaznayi čʻapʻ zarar eġew; zērpapčʻikʻ, xamġalatʻcʻikʻ, atʻlaz-kʻamxacʻikʻ, paharčʻikʻ, čʻuxačʻikʻ; kʻani hariwr xanutʻ sōfčʻikʻ, xali, kʻilim, apršum ew kʻani hariwr tʻōb samur sartaway, sinčab, axaz, aġves, ew ayl azg ew azg tʻuyalatʻ; amēn paharčʻi ČṘ ġuṙuši pahar unēr; noynpēs xōyumčʻikʻ, čʻuxačikʻ; mēk awur mēǰn ayrecʻaw, tʻoġ naġt dramn, ġuṙušn, oskin, mantr əstak ew ayln.
- Եւ ասին թէ ԺԵ Մսրայ խազնայի չափ զարար եղեւ․ զէրպապչիք, խամղալաթցիք, աթլազ-քամխացիք, պահարչիք, չուխաչիք․ քանի հարիւր խանութ սօֆչիք, խալի, քիլիմ, ապրշում եւ քանի հարիւր թօբ սամուր սարտաւայ, սինճաբ, ախազ, աղվես, եւ այլ ազգ եւ ազգ թույալաթ․ ամէն պահարչի ՃՌ ղուռուշի պահար ունէր․ նոյնպէս խօյումչիք, չուխաճիք․ մէկ աւուր մէջն այրեցաւ, թող նաղտ դրամն, ղուռուշն, ոսկին, մանտր ըստակ եւ այլն։
Further reading
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “ախազ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, page 96b
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ախազ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ġazaryan, Ṙ. S., Avetisyan, H. M. (2009) “ախազ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 20a
- Martirosyan, Hrach (2010) “axaz”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 16
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “ախազ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Sevortjan, E. V. (1974) Etimologičeskij slovarʹ tjurkskix jazykov [Etymological Dictionary of Turkic Languages] (in Russian), volume I, Moscow: Nauka, pages 191–192
References
- ^ Norayr N. Biwzandacʻi (2000) “ախազ”, in Martiros Minassian, editor, Baṙagirkʻ storin hayerēni i matenagrutʻeancʻ ŽA–ŽĒ darucʻ [Dictionary of Middle Armenian Based on the Literature of 11–17th Centuries][1], edited from the author's unfinished manuscript written 1884–1915, Geneva: Martiros Minassian, page 14
- ^ Template:R:axm:Akinean:1936