կեսար
Jump to navigation
Jump to search
Old Armenian[edit]
Etymology[edit]
According to Ačaryan, a scholarly borrowing from Ancient Greek Καῖσαρ (Kaîsar).
Noun[edit]
կեսար • (kesar)
- Alternative form of կայսր (kaysr)
- 5th? century, Movsēs Xorenacʿi, Patmutʿiwn Hayocʿ [History of Armenia] 2.19, 26:
- Առաջի անտոնինոսի, եւ կեսարու։ Գերմանիկոս՝ կեսար եղեալ․
- Aṙaǰi antoninosi, ew kesaru. Germanikos, kesar ełeal;
- Առաջի անտոնինոսի, եւ կեսարու։ Գերմանիկոս՝ կեսար եղեալ․
- 9–10th century, Yovhannēs Drasxanakertcʿi, Patmutʿiwn Hayocʿ [History of Armenia] 5:[1][2]
- […] եւ հատուածեալ ին նմանէ անկանի առ Կեսար։ Եւ Կեսարու տուեալ զՄիժակ Միհրդատայ՝ շինէ զնա եւս ընդարձակագոյն եւ պայծառ շինուածով, եւ ի պատիւ Կեսարու անուանէ զնա Կեսարիայ։
- […] ew hatuaceal in nmanē ankani aṙ Kesar. Ew Kesaru tueal zMižak Mihrdatay, šinē zna ews əndarjakagoyn ew paycaṙ šinuacov, ew i patiw Kesaru anuanē zna Kesariay.
- Translation by Rev. Krikor H. Maksoudian
- […] left him and found asylum with Caesar, who gave him the city of Mazaka, (Mižak) which he enlarged and endowed it with magnificent buildings, and called it Caesarea in honor of Caesar.
- […] եւ հատուածեալ ին նմանէ անկանի առ Կեսար։ Եւ Կեսարու տուեալ զՄիժակ Միհրդատայ՝ շինէ զնա եւս ընդարձակագոյն եւ պայծառ շինուածով, եւ ի պատիւ Կեսարու անուանէ զնա Կեսարիայ։
- 5th century, Cyril of Jerusalem, Kočʿumn əncayutʿean [Catechetical Lectures] 14:
- Խնդրեցին իւրեանց զկեսարայ․
- Xndrecʿin iwreancʿ zkesaray;
- Խնդրեցին իւրեանց զկեսարայ․
- 5th century, Ephrem the Syrian, Second Epistle to Timothy :
- Զնախարարսն եւ զընտանիս կեսարեայ․
- Znaxararsn ew zəntanis kesareay;
- Զնախարարսն եւ զընտանիս կեսարեայ․
Declension[edit]
u-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | կեսար (kesar) | կեսարք (kesarkʿ) | |
| genitive | կեսարու (kesaru) | կեսարուց (kesarucʿ) | |
| dative | կեսարու (kesaru) | կեսարուց (kesarucʿ) | |
| accusative | կեսար (kesar) | կեսարս (kesars) | |
| ablative | կեսարէ (kesarē) | կեսարուց (kesarucʿ) | |
| instrumental | կեսարու (kesaru) | կեսարուք (kesarukʿ) | |
| locative | կեսարու (kesaru) | կեսարս (kesars) |
Descendants[edit]
- Armenian: կեսար (kesar)
References[edit]
- ^ Yovhannēs Drasxanakertcʿi (1853) M. Ēmin, editor, Patmutʿiwn Hayocʿ [History of Armenia], Moscow: Press of Vladimir Gotʹje, page 19
- ^ Yovhannēs Drasxanakertc‘i (1987) Rev. Krikor H. Maksoudian, transl., History of Armenia (Occasional Papers and Proceedings; 3), Atlanta, Georgia: Scholars Press, page 75
Further reading[edit]
- Petrosean, Matatʿeay (1879) “կեսար”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “կեսար”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979) “կայսր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press