ճիշդ

Armenian

Etymology

Learned borrowing from Old Armenian ճիշդ (čišd).

Pronunciation

• (Western Armenian, standard) IPA^(key): [d͡ʒiʃtʰ]

Adjective

ճիշդ • (čišd) (superlative ամենաճիշդ)

1. (Western Armenian) Alternative form of ճիշտ (čišt)

Old Armenian

Etymology

An Iranian borrowing: compare the second part of Middle Persian [Book Pahlavi needed] (nʾmčšt' /⁠nām-čišt⁠/, “in particular, especially”), [Book Pahlavi needed] (nʾmčštyk' /⁠nām-čištīg⁠/, “famous, well known”, literally “known by name”), which is a participle formation from the verb reflected in Avestan 𐬗𐬌𐬥𐬀𐬯𐬙𐬌 (cinasti, “to make known, teach”). For further origin of the Iranian verb see Cheung.

Adjective

ճիշդ • (čišd)

1. exact, precise

   Synonyms: ստոյգ (stoyg), անվրէպ (anvrēp), սոսկ (sosk)

   • 5th century, Pʻawstos Buzand, Hayoc Patmutʻiwnʻ [History of the Armenians] 7:

     […] իբրեւ ես երթայց առ նա, հրաման տուր արձակել զնա ի կապանացն, եւ ես իշխեցից լուանալ զգլուխ նորա եւ օծանել, եւ ագուցանել նմա պատմուճան, եւ արկանել նմա բազմականս՝ եւ դնել առաջի նորա խորտիկս, եւ տալ նմա գինի, եւ ուրախ առնել զնա արուեստականօքն մի օր ճիշդ։

     […] ibrew es ertʻaycʻ aṙ na, hraman tur arjakel zna i kapanacʻn, ew es išxecʻicʻ luanal zglux nora ew ōcanel, ew agucʻanel nma patmučan, ew arkanel nma bazmakans, ew dnel aṙaǰi nora xortiks, ew tal nma gini, ew urax aṙnel zna aruestakanōkʻn mi ōr čišd.

Declension

i-type

	singular		plural
nominative	ճիշդ (čišd)		ճիշդք (čišdkʻ)
genitive	ճշդի (čšdi)		ճշդից (čšdicʻ)
dative	ճշդի (čšdi)		ճշդից (čšdicʻ)
accusative	ճիշդ (čišd)		ճիշդս (čišds)
ablative	ճշդէ (čšdē)		ճշդից (čšdicʻ)
instrumental	ճշդիւ (čšdiw)		ճշդիւք (čšdiwkʻ)
locative	ճշդի (čšdi)		ճիշդս (čišds)

Derived terms

• ճշդագնող (čšdagnoł)
• ճշդապահանջ (čšdapahanǰ)
• ճշդավաճառ (čšdavačaṙ)
• ճշդեմ (čšdem)
• ճշդիւ (čšdiw)
• ճշդով (čšdov)
• ճշդութիւն (čšdutʻiwn)

 

Noun

ճիշդ • (čišd)

1. exactness

   Synonym: ճշդութիւն (čšdutʻiwn)

Declension

i-type

	singular		plural
nominative	ճիշդ (čišd)		ճիշդք (čišdkʻ)
genitive	ճշդի (čšdi)		ճշդից (čšdicʻ)
dative	ճշդի (čšdi)		ճշդից (čšdicʻ)
accusative	ճիշդ (čišd)		ճիշդս (čišds)
ablative	ճշդէ (čšdē)		ճշդից (čšdicʻ)
instrumental	ճշդիւ (čšdiw)		ճշդիւք (čšdiwkʻ)
locative	ճշդի (čšdi)		ճիշդս (čišds)

Adverb

ճիշդ • (čišd)

1. exactly, precisely

Descendants

• Armenian: ճիշտ (čišt), ճիշդ (čišd)

Further reading

• Ačaṙean, Hračʻeay (1977) “ճիշդ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume III, Yerevan: University Press, page 200
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ճիշդ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• J̌ahukyan, Geworg (2010) “ճիշդ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 493a
• Ġazarean, Ṙ. S. (2006) “ճիշդ”, in Grabari homanišneri baṙaran [Dictionary of Old Armenian Synonyms], Yerevan: University Press
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “ճիշդ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy