chết

See also: Appendix:Variations of "chet"

Tai Do

Numeral

chết

1. seven

References

• Sầm Văn Bình (2018) Từ điển Thái–Việt (Tiếng Thái Nghệ An) [Tai–Vietnamese Dictionary (Nghệ An Tai)]‎^[1], Nghệ An: Nhà xuất bản Nghệ An

Tho

Etymology

From Proto-Vietic *k-ceːt.

Pronunciation

IPA^(key): /ceːt⁷/

Verb

chết

1. (Cuối Chăm) to die

Vietnamese

Alternative forms

• chít

Etymology

From Proto-Vietic *k-ceːt, from Proto-Mon-Khmer *kc(ə)t (“to die”). Related to giết (“to kill”).

According to Sagart (2008), a word from the Yuè language meaning "die" was noted in Zhèng Xuán's commentary on the Zhōu Lĭ from the Han dynasty using the character 札, pronounced "tsreat" in Middle Chinese. Scholars Norman and Mei (1976) compared this word with the Vietnamese word "chết", which also means "to die". However, they missed that 札 is a well-known Chinese word meaning "to die (from external causes, prematurely, or in an epidemic)." This word appears frequently in classical Chinese texts without any specific southern or Yuè connection. The presence of this word in the Yuè language during the Han dynasty might be due to Yuè borrowing it from Chinese. Alternatively, it could have been the standard word for "die" in a Chinese dialect spoken in the Yuè region. The similarity between this Chinese word and the Austroasiatic word is likely coincidental.

Pronunciation

• (Hà Nội) IPA^(key): [t͡ɕet̚˧˦]
• (Huế) IPA^(key): [t͡ɕet̚˦˧˥]
• (Saigon) IPA^(key): [cəːt̚˦˥]

• Audio (Saigon):

  (file)

Verb

chết • (折, 𣩂, 𣩁, 找)

1. to die; to decease; to perish

   Antonym: sống

   cái chết ― death

   sự chết ― death (in Christian literature)

   Thần Chết ― Death (personification of death) (literally, “god of death”)

   Biết chết liền. ― Damned if I know (literally, “If I knew I'd die at once.”).

   • c. 53 - 57 CE, 1 Corinthians 15:26; 1926 Vietnamese translation by Phan Khôi et al.; 2021 English translation from the New Revised Standard Version

     Kẻ thù bị hủy-diệt sau-cùng, tức là sự chết.

     The last enemy to be destroyed is death.

   • Nguyễn Bình, Nếu Tôi Phải Chết; translated from Refaat Alareer, If I Must Die

     Nếu tôi phải chết,
     hãy để điều ấy mang đến hy vọng,
     hay để điều ấy trở thành chuyện kể.

     If I must die
     let it bring hope
     let it be a tale

2. (figurative, of devices) to break; to stop working

Synonyms

• In compounds: tử, vong
• Formal terms: mất, qua đời, lìa đời, từ trần, tạ thế, khuất núi, hi sinh, tử vong, thiệt mạng, băng hà (only used for a king), viên tịch (only used for a Buddhist monk or nun)
• Literary terms: đi, ra đi, đi xa, ngã xuống, nằm xuống, ra người thiên cổ
• General terms: mất mạng, vong mạng
• Informal terms: hẹo, ngỏm, ngủm, nghẻo, toi, toi đời, toi mạng, tiêu, teo, tèo, tịch, xong đời, rồi đời, đi bán muối, đi đời, đi đời nhà ma, bay màu, đứt bóng, xuống lỗ

Adjective

chết • (折, 𣩂, 𣩁, 找)

1. dead; deceased; perished

   cá chết ― dead fish

2. (figurative, of devices) broken; ruined
3. (figurative, of time) unoccupied; free; idle

Adverb

chết • (折, 𣩂 𣩁, 找)

1. (colloquial) extremely; terribly; awfully

Interjection

chết • (折, 𣩂, 𣩁, 找)

1. (colloquial) crap; shoot

   Synonyms: thôi chết, chết cha, chết mẹ

2. (followed by a pronoun or kinship term) ... am/is screwed big time

   Chết tôi rồi !

   Screw me! / I am so screwed!

   Đừng ! Mày mà đi thì chết tao !

   Don't! If you go, I'll be dead meat!

   • 1941, Nam Cao, Chí Phèo:

     A ha! Phải đấy, hắn cứ thế mà chửa, cứ chửi đứa chết mẹ nào đẻ ra thân hắn, đẻ ra cái thằng Chí Phèo!

     Uh-huh! That's right, he can just do this, he can just curse whatever motherfucker that gave birth to him, to the bastard known as Chí Phèo!

Derived terms

• chết bằm
• chết cha (whoops/crap)
• chết chóc (death/lethal)
• chết chửa (oh my goodness)
• chết dở (half dead/in a bind)
• chết điếng (traumatized)
• chết đói (to starve)
• chết đuối (to drown)
• chết đứng (to stand dead/dumbstruck)
• chết giấc (to faint)
• chết hụt (to cheat death)
• chết ngạt (to suffocate)
• chết ngắt
• chết ngất (to faint)
• chết nhát (awfully cowardly)
• chết non (to die as an unborn)
• chết queo (to die)
• chết sống (death and life/at all costs)
• chết tiệt (damn)
• chết toi (to die from an epidemic)
• chết tươi (to die instantly)
• chết yểu (to die young)
• chó chết (bastard)
• giết chết (to kill)
• xác chết (corpse)