խեղդեմ
Old Armenian
Alternative forms
- խեղդնում (xełdnum) (mediopassive sense only)
Etymology
The origin is uncertain. See also հեղձիմ (hełjim).
Verb
խեղդեմ • (xełdem)
- (transitive) to strangle, to suffocate, to stifle; to wring, to twist (the neck)
- (transitive, figuratiely) to vex, to torment, to do violence to
- (mediopassive, intransitive) to choke oneself, to be suffocated, stifled
- (mediopassive, intransitive, figuratively) to burst, to crack, to break out, to melt away
Conjugation
active
| infinitive | խեղդել (xełdel) | participle | խեղդեցեալ, խեղդեալ (xełdecʻeal, xełdeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | խեղդեց- (xełdecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | խեղդեմ (xełdem) | խեղդես (xełdes) | խեղդէ (xełdē) | խեղդեմք (xełdemkʻ) | խեղդէք (xełdēkʻ) | խեղդեն (xełden) | |
| imperfect | խեղդէի, խեղդեի* (xełdēi, xełdei*) | խեղդէիր, խեղդեիր* (xełdēir, xełdeir*) | խեղդէր (xełdēr) | խեղդէաք, խեղդեաք* (xełdēakʻ, xełdeakʻ*) | խեղդէիք, խեղդեիք* (xełdēikʻ, xełdeikʻ*) | խեղդէին, խեղդեին* (xełdēin, xełdein*) | |
| aorist | խեղդեցի (xełdecʻi) | խեղդեցեր (xełdecʻer) | խեղդեաց (xełdeacʻ) | խեղդեցաք (xełdecʻakʻ) | խեղդեցէք, խեղդեցիք (xełdecʻēkʻ, xełdecʻikʻ) | խեղդեցին (xełdecʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | խեղդիցեմ (xełdicʻem) | խեղդիցես (xełdicʻes) | խեղդիցէ (xełdicʻē) | խեղդիցեմք (xełdicʻemkʻ) | խեղդիցէք (xełdicʻēkʻ) | խեղդիցեն (xełdicʻen) | |
| aorist | խեղդեցից (xełdecʻicʻ) | խեղդեսցես (xełdescʻes) | խեղդեսցէ (xełdescʻē) | խեղդեսցուք (xełdescʻukʻ) | խեղդեսջիք (xełdesǰikʻ) | խեղդեսցեն (xełdescʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | խեղդեա՛ (xełdeá) | — | — | խեղդեցէ՛ք (xełdecʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | խեղդեսջի՛ր (xełdesǰír) | — | — | խեղդեսջի՛ք (xełdesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ խեղդեր (mí xełder) | — | — | մի՛ խեղդէք (mí xełdēkʻ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | խեղդել, խեղդիլ* (xełdel, xełdil*) | participle | խեղդեցեալ, խեղդեալ (xełdecʻeal, xełdeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | խեղդեց- (xełdecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | խեղդիմ (xełdim) | խեղդիս (xełdis) | խեղդի (xełdi) | խեղդիմք (xełdimkʻ) | խեղդիք (xełdikʻ) | խեղդին (xełdin) | |
| imperfect | խեղդէի (xełdēi) | խեղդէիր (xełdēir) | խեղդէր, խեղդիւր (xełdēr, xełdiwr) | խեղդէաք (xełdēakʻ) | խեղդէիք (xełdēikʻ) | խեղդէին (xełdēin) | |
| aorist | խեղդեցայ (xełdecʻay) | խեղդեցար (xełdecʻar) | խեղդեցաւ (xełdecʻaw) | խեղդեցաք (xełdecʻakʻ) | խեղդեցայք (xełdecʻaykʻ) | խեղդեցան (xełdecʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | խեղդիցիմ (xełdicʻim) | խեղդիցիս (xełdicʻis) | խեղդիցի (xełdicʻi) | խեղդիցիմք (xełdicʻimkʻ) | խեղդիցիք (xełdicʻikʻ) | խեղդիցին (xełdicʻin) | |
| aorist | խեղդեցայց (xełdecʻaycʻ) | խեղդեսցիս (xełdescʻis) | խեղդեսցի (xełdescʻi) | խեղդեսցուք (xełdescʻukʻ) | խեղդեսջիք (xełdesǰikʻ) | խեղդեսցին (xełdescʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | խեղդեա՛ց (xełdeácʻ) | — | — | խեղդեցարո՛ւք (xełdecʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | խեղդեսջի՛ր (xełdesǰír) | — | — | խեղդեսջի՛ք (xełdesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ խեղդիր (mí xełdir) | — | — | մի՛ խեղդիք (mí xełdikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
- բքախեղդ (bkʻaxełd)
- լարախեղդ (laraxełd)
- խեղդ (xełd)
- խեղդամահ (xełdamah)
- խեղդամահութիւն (xełdamahutʻiwn)
- խեղդան (xełdan)
- խեղդարկեալ (xełdarkeal)
- խեղդելիք (xełdelikʻ)
- խեղդիչ (xełdičʻ)
- խեղդղդիմ (xełdłdim)
- խեղդողական (xełdołakan)
- խեղդումն (xełdumn)
- հայրախեղդ (hayraxełd)
- ձիւնախեղդ (jiwnaxełd)
Descendants
- Armenian: խեղդել (xeġdel)
References
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “խեղդեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “խեղդեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “խեղդ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press