ատրճանակ: difference between revisions
Jump to navigation
Jump to search
Content deleted Content added
→Usage notes: revert if you disagree, but it sounds faintly ungrammatical to me. "a sort of X", or "sort of a X" are both correct (although they don't mean the same thing), but not "**a sort of a X" |
|||
| Line 31: | Line 31: | ||
====Usage notes==== |
====Usage notes==== |
||
* Ačaṙean treats {{m|xcl|ատրճան}} / {{m|xcl|ատրաճան}} as a mere alternative form of {{m|xcl||ատրճանակ}}, but a careful study of the texts |
* Ačaṙean treats {{m|xcl|ատրճան}} / {{m|xcl|ատրաճան}} as a mere alternative form of {{m|xcl||ատրճանակ}}, but a careful study of the texts shows that {{m|xcl|ատրճան}} refers to a sort of [[long gun]]. Note for example the quoted passage from Inčičean, where the pair is used contrastively. It is possible that {{m|xcl||ատրճանակ|t=handgun}} is formed from {{m|xcl|ատրճան}} with the diminutive suffix {{m|xcl|-ակ}}. Alternatively, {{m|xcl|ատրճան}} may be a back-formation from the original {{m|xcl||ատրճանակ}}, where the Iranian ending was reinterpreted as the diminutive suffix. |
||
* The earliest attestation recorded by Ačaṙean is from 1796, but {{m|xcl|ատրաճան}} has been attested in a 1772 book: see in {{m|xcl|ատրճան}}. |
* The earliest attestation recorded by Ačaṙean is from 1796, but {{m|xcl|ատրաճան}} has been attested in a 1772 book: see in {{m|xcl|ատրճան}}. |
||
Revision as of 09:30, 26 December 2018
Armenian
Etymology
Learned borrowing from Old Armenian ատրճանակ (atrčanak).
Pronunciation
- (Eastern Armenian) IPA(key): /ɑtəɾt͡ʃɑˈnɑk/, [ɑtəɾt͡ʃɑnɑ́k]
- (Western Armenian) IPA(key): /ɑdəɾd͡ʒɑˈnɑɡ/, [ɑdəɾd͡ʒɑnɑ́ɡ]
Noun
ատրճանակ • (atrčanak)
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | ատրճանակ (atrčanak) | ատրճանակներ (atrčanakner) | ||
| dative | ատրճանակի (atrčanaki) | ատրճանակների (atrčanakneri) | ||
| ablative | ատրճանակից (atrčanakicʻ) | ատրճանակներից (atrčanaknericʻ) | ||
| instrumental | ատրճանակով (atrčanakov) | ատրճանակներով (atrčanaknerov) | ||
| locative | ատրճանակում (atrčanakum) | ատրճանակներում (atrčanaknerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | ատրճանակը/ատրճանակն (atrčanakə/atrčanakn) | ատրճանակները/ատրճանակներն (atrčanaknerə/atrčanaknern) | ||
| dative | ատրճանակին (atrčanakin) | ատրճանակներին (atrčanaknerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | ատրճանակս (atrčanaks) | ատրճանակներս (atrčanakners) | ||
| dative | ատրճանակիս (atrčanakis) | ատրճանակներիս (atrčanakneris) | ||
| ablative | ատրճանակիցս (atrčanakicʻs) | ատրճանակներիցս (atrčanaknericʻs) | ||
| instrumental | ատրճանակովս (atrčanakovs) | ատրճանակներովս (atrčanaknerovs) | ||
| locative | ատրճանակումս (atrčanakums) | ատրճանակներումս (atrčanaknerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | ատրճանակդ (atrčanakd) | ատրճանակներդ (atrčanaknerd) | ||
| dative | ատրճանակիդ (atrčanakid) | ատրճանակներիդ (atrčanaknerid) | ||
| ablative | ատրճանակիցդ (atrčanakicʻd) | ատրճանակներիցդ (atrčanaknericʻd) | ||
| instrumental | ատրճանակովդ (atrčanakovd) | ատրճանակներովդ (atrčanaknerovd) | ||
| locative | ատրճանակումդ (atrčanakumd) | ատրճանակներումդ (atrčanaknerumd) | ||
Old Armenian
Etymology
Although attested only in modern texts, ատրճանակ (atrčanak) has a shape of classical Lua error in Module:parameters at line 95: Parameter 1 should be a valid language, etymology language or family code; the value "MIr." is not valid. See WT:LOL, WT:LOL/E and WT:LOF. borrowings. Ačaṙean reconstructs the classical form as *ատրջանակ (*atrǰanak), supposedly borrowed from Lua error in Module:parameters at line 95: Parameter 2 should be a valid language, etymology language or family code; the value "MIr." is not valid. See WT:LOL, WT:LOL/E and WT:LOF. *āturǰanak, composed of the words for ‘fire’ (see Proto-Iranian *ātr-) and ‘to hit, strike’ (see Proto-Indo-Iranian *ǰʰánti). For the suffix see -ակ (-ak). He speculates that the initial meaning was ‘device for making fire, fire-steel, flint’: compare Persian آتش زنه (âtašzana, “fire-steel, tinder-box”) from آتش زدن (âtaš zadan, “to set fire to”). From this meaning some modern author coined the sense ‘pistol’. For such a semantic development compare Turkish çakmaklı (“flintlock gun”) from çakmak (“fire-steel”).[1][2]
Noun
ատրճանակ • (atrčanak)
- (post-Classical, modern) pistol, handgun; revolver
- 1805, Łukas Inčičean, Ašxarhagrutʻiwn čʻoricʻ masancʻ ašxarhi, Asioy, Ewropoy, Apʻrikoy ew Amerikoy [Geography of Four Continents: Asia, Europe, Africa and America] part 2, volume 4, page 320, (in Google Books):
- Զէնք հետևակ զօրաց են սաղաւարտ, վահան, երկու թուր, մի սուին և ատրճան, այն է՝ թիւֆէնկ։ Իսկ հեծել՟ք յոտից մինչև ՚ի գլուխ զրահաւոր են, և ունին ատրճանակ․ այն է՝ փիշտով, նետ, նիզակ և թուր։
- Zēnkʻ hetewak zōracʻ en saławart, vahan, erku tʻur, mi suin ew atrčan, ayn ē, tʻiwfēnk. Isk hecel.kʻ yoticʻ minčʻew ’i glux zrahawor en, ew unin atrčanak; ayn ē, pʻištov, net, nizak ew tʻur.
- Զէնք հետևակ զօրաց են սաղաւարտ, վահան, երկու թուր, մի սուին և ատրճան, այն է՝ թիւֆէնկ։ Իսկ հեծել՟ք յոտից մինչև ՚ի գլուխ զրահաւոր են, և ունին ատրճանակ․ այն է՝ փիշտով, նետ, նիզակ և թուր։
Usage notes
- Ačaṙean treats ատրճան (atrčan) / ատրաճան (atračan) as a mere alternative form of ատրճանակ (atrčanak), but a careful study of the texts shows that ատրճան (atrčan) refers to a sort of long gun. Note for example the quoted passage from Inčičean, where the pair is used contrastively. It is possible that ատրճանակ (atrčanak, “handgun”) is formed from ատրճան (atrčan) with the diminutive suffix -ակ (-ak). Alternatively, ատրճան (atrčan) may be a back-formation from the original ատրճանակ (atrčanak), where the Iranian ending was reinterpreted as the diminutive suffix.
- The earliest attestation recorded by Ačaṙean is from 1796, but ատրաճան (atračan) has been attested in a 1772 book: see in ատրճան (atrčan).
Declension
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | ատրճանակ (atrčanak) | ատրճանակք (atrčanakkʻ) | |
| genitive | ատրճանակի (atrčanaki) | ատրճանակաց (atrčanakacʻ) | |
| dative | ատրճանակի (atrčanaki) | ատրճանակաց (atrčanakacʻ) | |
| accusative | ատրճանակ (atrčanak) | ատրճանակս (atrčanaks) | |
| ablative | ատրճանակէ (atrčanakē) | ատրճանակաց (atrčanakacʻ) | |
| instrumental | ատրճանակաւ (atrčanakaw) | ատրճանակաւք = ատրճանակօք (atrčanakawkʻ = atrčanakōkʻ) | |
| locative | ատրճանակի (atrčanaki) | ատրճանակս (atrčanaks) |
Related terms
Descendants
- → Armenian: ատրճանակ (atrčanak)
References
- ^ Lua error in Module:languages/errorGetBy at line 16: Please specify a language or etymology language code in the parameter "1"; the value "1882" is not valid (see Wiktionary:List of languages).
- ^ Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “ատրճանակ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, page 290ab
Further reading
- J̌axǰaxean, Manuēl (1804) “pistola”, in Baṙaran yitalakan lezuē i hay ew i tačik barbaṙ [Dizionario Italiano-Armeno-Turco], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 587b
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “ատրճանակ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 69a
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “ատրճանակ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 83a
Categories:
- Armenian terms borrowed from Old Armenian
- Armenian learned borrowings from Old Armenian
- Armenian terms derived from Old Armenian
- Armenian terms with IPA pronunciation
- Armenian lemmas
- Armenian nouns
- hy:Firearms
- Old Armenian lemmas
- Old Armenian nouns
- Post-classical Old Armenian
- Old Armenian terms with quotations
- xcl:Firearms