ratusz

Old Polish

Etymology

Borrowed from Middle High German rāthūs. First attested in 1462.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /raːtu(ː)ʃ/
• IPA^(key): (15^th CE) /rɒtuʃ/

Noun

ratusz m animacy unattested (related adjective ratuski)

1. (attested in Greater Poland) town hall, city hall (building that is the seat of city authorities)
   • 1874-1891 [1462], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[1], [2], [3]}, volume XXV, page 269:

     Rathusz pretorium

     [Ratusz pretorium]

   • 1876-1929 [c. 1500], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[4], volume X, page 205:

     Ecce adduco eum foras przeth ratvsz

     [Ecce adduco eum foras przed ratusz]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 106:

     Pretorium locus in quo pretor residet eyn rathausz rathvsz

     [Pretorium locus in quo pretor residet eyn rathausz ratusz]

Descendants

• Masurian: rátus
• Polish: ratusz, ratus, ratuz (Middle Polish)
• Silesian: ratuż
• → Kashubian: rôtësz
• → Slovincian: rotësz

References

• Boryś, Wiesław (2005) “ratusz”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “ratusz”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “ratusz”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “ratusz”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Stanisław Dubisz, editor (2003), “ratusz”, in Uniwersalny słownik języka polskiego [Universal dictionary of the Polish language]‎^[5] (in Polish), volumes 1-4, Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “ratusz”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Ratusz we Wrocławiu

Alternative forms

• ratus, ratuz (Middle Polish)

Etymology

Inherited from Old Polish ratusz.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈra.tuʂ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈrɒ.tuʂ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -atuʂ
• Syllabification: ra‧tusz

Noun

ratusz m inan (related adjective ratuszowy)

1. town hall, city hall (building that is the seat of city authorities)
   1. (government) town hall, city hall (institution of such authorities)
   2. (government, metonymically) town hall, city hall (city authrotities; city government)
2. (obsolete, law) town hall holding cell (holding cell of a town hall)

   Hypernym: areszt

3. (Middle Polish, in the plural) town hall affairs (that which is related or going on with town hall)

Declension

Declension of ratusz

	singular	plural
nominative	ratusz	ratusze
genitive	ratusza	ratuszy/ratuszów
dative	ratuszowi	ratuszom
accusative	ratusz	ratusze
instrumental	ratuszem	ratuszami
locative	ratuszu	ratuszach
vocative	ratuszu	ratusze

Further reading

• ratusz in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• ratusz in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “ratusz”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “ratusz”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “ratusz”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “ratusz”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 481