խորթ

Armenian

Etymology

Inherited from Old Armenian խորթ (xortʻ).

Pronunciation

• (Eastern Armenian, standard) IPA^(key): [χoɾtʰ]
• (Western Armenian, standard) IPA^(key): [χoɾtʰ]

Adjective

խորթ • (xortʻ) (superlative ամենախորթ)

1. unrelated, step-

   խորթ մայր ― xortʻ mayr ― stepmother

2. alien, foreign
3. (dialectal) orphan
4. (dialectal) courageous

Declension

nominalized, i-type (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	խորթ (xortʻ)	խորթեր (xortʻer)
dative	խորթի (xortʻi)	խորթերի (xortʻeri)
ablative	խորթից (xortʻicʻ)	խորթերից (xortʻericʻ)
instrumental	խորթով (xortʻov)	խորթերով (xortʻerov)
locative	խորթում (xortʻum)	խորթերում (xortʻerum)
	definite forms
nominative	խորթը/խորթն (xortʻə/xortʻn)	խորթերը/խորթերն (xortʻerə/xortʻern)
dative	խորթին (xortʻin)	խորթերին (xortʻerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	խորթս (xortʻs)	խորթերս (xortʻers)
dative	խորթիս (xortʻis)	խորթերիս (xortʻeris)
ablative	խորթիցս (xortʻicʻs)	խորթերիցս (xortʻericʻs)
instrumental	խորթովս (xortʻovs)	խորթերովս (xortʻerovs)
locative	խորթումս (xortʻums)	խորթերումս (xortʻerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	խորթդ (xortʻd)	խորթերդ (xortʻerd)
dative	խորթիդ (xortʻid)	խորթերիդ (xortʻerid)
ablative	խորթիցդ (xortʻicʻd)	խորթերիցդ (xortʻericʻd)
instrumental	խորթովդ (xortʻovd)	խորթերովդ (xortʻerovd)
locative	խորթումդ (xortʻumd)	խորթերումդ (xortʻerumd)

Noun

խորթ • (xortʻ)

1. (dialectal) young man
2. (dialectal) brave, valiant, heroic, heroic person
3. (dialectal) orphan

Declension

nominalized, i-type (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	խորթ (xortʻ)	խորթեր (xortʻer)
dative	խորթի (xortʻi)	խորթերի (xortʻeri)
ablative	խորթից (xortʻicʻ)	խորթերից (xortʻericʻ)
instrumental	խորթով (xortʻov)	խորթերով (xortʻerov)
locative	խորթում (xortʻum)	խորթերում (xortʻerum)
	definite forms
nominative	խորթը/խորթն (xortʻə/xortʻn)	խորթերը/խորթերն (xortʻerə/xortʻern)
dative	խորթին (xortʻin)	խորթերին (xortʻerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	խորթս (xortʻs)	խորթերս (xortʻers)
dative	խորթիս (xortʻis)	խորթերիս (xortʻeris)
ablative	խորթիցս (xortʻicʻs)	խորթերիցս (xortʻericʻs)
instrumental	խորթովս (xortʻovs)	խորթերովս (xortʻerovs)
locative	խորթումս (xortʻums)	խորթերումս (xortʻerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	խորթդ (xortʻd)	խորթերդ (xortʻerd)
dative	խորթիդ (xortʻid)	խորթերիդ (xortʻerid)
ablative	խորթիցդ (xortʻicʻd)	խորթերիցդ (xortʻericʻd)
instrumental	խորթովդ (xortʻovd)	խորթերովդ (xortʻerovd)
locative	խորթումդ (xortʻumd)	խորթերումդ (xortʻerumd)

Descendants

• → Turkish: hort
• → Zazaki: ğort

Old Armenian

Etymology

The origin is uncertain. The basic meaning is ‘rough, stony, uncultivated, abandoned (place)’, from which two meanings developed: ‘step-, alien’ and ‘hard, rough, violent’. See also կորդ (kord).

Noun

խորթ • (xortʻ)

1. stepson, adulterine

Declension

o-type

	singular		plural
nominative	խորթ (xortʻ)		խորթք (xortʻkʻ)
genitive	խորթոյ (xortʻoy)		խորթոց (xortʻocʻ)
dative	խորթոյ (xortʻoy)		խորթոց (xortʻocʻ)
accusative	խորթ (xortʻ)		խորթս (xortʻs)
ablative	խորթոյ (xortʻoy)		խորթոց (xortʻocʻ)
instrumental	խորթով (xortʻov)		խորթովք (xortʻovkʻ)
locative	խորթ (xortʻ)		խորթս (xortʻs)

u-type

	singular		plural
nominative	խորթ (xortʻ)		խորթք (xortʻkʻ)
genitive	խորթու (xortʻu)		խորթուց (xortʻucʻ)
dative	խորթու (xortʻu)		խորթուց (xortʻucʻ)
accusative	խորթ (xortʻ)		խորթս (xortʻs)
ablative	խորթէ (xortʻē)		խորթուց (xortʻucʻ)
instrumental	խորթու (xortʻu)		խորթուք (xortʻukʻ)
locative	խորթու (xortʻu)		խորթս (xortʻs)

i-type

	singular		plural
nominative	խորթ (xortʻ)		խորթք (xortʻkʻ)
genitive	խորթի (xortʻi)		խորթից (xortʻicʻ)
dative	խորթի (xortʻi)		խորթից (xortʻicʻ)
accusative	խորթ (xortʻ)		խորթս (xortʻs)
ablative	խորթէ (xortʻē)		խորթից (xortʻicʻ)
instrumental	խորթիւ (xortʻiw)		խորթիւք (xortʻiwkʻ)
locative	խորթի (xortʻi)		խորթս (xortʻs)

Adjective

խորթ • (xortʻ)

1. counterfeit
2. hard, rough, stony

Declension

o-type

	singular		plural
nominative	խորթ (xortʻ)		խորթք (xortʻkʻ)
genitive	խորթոյ (xortʻoy)		խորթոց (xortʻocʻ)
dative	խորթոյ (xortʻoy)		խորթոց (xortʻocʻ)
accusative	խորթ (xortʻ)		խորթս (xortʻs)
ablative	խորթոյ (xortʻoy)		խորթոց (xortʻocʻ)
instrumental	խորթով (xortʻov)		խորթովք (xortʻovkʻ)
locative	խորթ (xortʻ)		խորթս (xortʻs)

u-type

	singular		plural
nominative	խորթ (xortʻ)		խորթք (xortʻkʻ)
genitive	խորթու (xortʻu)		խորթուց (xortʻucʻ)
dative	խորթու (xortʻu)		խորթուց (xortʻucʻ)
accusative	խորթ (xortʻ)		խորթս (xortʻs)
ablative	խորթէ (xortʻē)		խորթուց (xortʻucʻ)
instrumental	խորթու (xortʻu)		խորթուք (xortʻukʻ)
locative	խորթու (xortʻu)		խորթս (xortʻs)

i-type

	singular		plural
nominative	խորթ (xortʻ)		խորթք (xortʻkʻ)
genitive	խորթի (xortʻi)		խորթից (xortʻicʻ)
dative	խորթի (xortʻi)		խորթից (xortʻicʻ)
accusative	խորթ (xortʻ)		խորթս (xortʻs)
ablative	խորթէ (xortʻē)		խորթից (xortʻicʻ)
instrumental	խորթիւ (xortʻiw)		խորթիւք (xortʻiwkʻ)
locative	խորթի (xortʻi)		խորթս (xortʻs)

Derived terms

• խառնախորթ (xaṙnaxortʻ)
• խորթաբարոյ (xortʻabaroy)
• խորթակից (xortʻakicʻ)
• խորթանամ (xortʻanam)
• խորթապար (xortʻapar)
• խորթատեսակ (xortʻatesak)
• խորթացուցանեմ (xortʻacʻucʻanem)
• խորթութիւն (xortʻutʻiwn)
• խորտաբորտ (xortabort)
• օտարախորթ (ōtaraxortʻ)

Descendants

• Armenian: խորթ (xortʻ)
  • → Turkish: hort
  • → Zazaki: ğort

References

• Petrosean, Matatʻeay (1879) “խորթ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “խորթ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “խորթ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
• Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 332