սուրճ
Jump to navigation
Jump to search
Armenian
[edit]
Etymology
[edit]A modern word of unknown origin.[1] The first attestation is in the second volume of HHB (1769) as a Grabar gloss to Ashkharhabar խահվէ (xahvē),[2] followed by attestations in Xačʻatur J̌uġayecʻi (1787), Sarafean (1788)[3] and Petros J̌ułayecʿi (1789).
Perhaps of onomatopoeic origin, from the sound made when sipping coffee.[4][5] Typologically compare Hungarian szürcsöl (“to slurp, sip”), of onomatopoeic origin.
Folk etymology explains as սև (sew, “black”) + ջուր (ǰur, “water”).
Pronunciation
[edit]- (Eastern Armenian) IPA(key): /suɾt͡ʃ/, [suɾt͡ʃ]
- (Western Armenian) IPA(key): /suɾd͡ʒ/, [suɾd͡ʒ]
Audio (Eastern Armenian): (file)
Noun
[edit]սուրճ • (surč)
- coffee (beverage, powder and beans)
- Synonyms: կոֆե (kofe), խահվե (xahve), ղահվե (ġahve), ղայֆա (ġayfa), ղայֆե (ġayfe), կոփ (kopʻ), սևջուր (sewǰur)
- 1787, Xačʻatur J̌ułayecʻi, Patmutʻiwn Parsicʻ [History of Persians] :[2]
- […] իսկ առ դրան եկեղեցւոյն նստէ դարձեալ յաթոռ․ ուր տան նմա սուրճ, այսինքն՝ ղահֆայ առ ի ըմպել։ և իբր աւարտեաց զարբումն սրճոյն, այսինքն՝ ղահֆային, ելեալ գնայ ի տեղին իւր՝ ուստի եկեալն էր […]
- […] isk aṙ dran ekeġecʻwoyn nstē darjeal yatʻoṙ; ur tan nma surč, aysinkʻn, ġahfay aṙ i əmpel. ew ibr awarteacʻ zarbumn srčoyn, aysinkʻn, ġahfayin, eleal gnay i teġin iwr, usti ekealn ēr […]
- […] իսկ առ դրան եկեղեցւոյն նստէ դարձեալ յաթոռ․ ուր տան նմա սուրճ, այսինքն՝ ղահֆայ առ ի ըմպել։ և իբր աւարտեաց զարբումն սրճոյն, այսինքն՝ ղահֆային, ելեալ գնայ ի տեղին իւր՝ ուստի եկեալն էր […]
- 1789, Petros Kʻalantʻarean (J̌ułayecʻi), Bžškaran hamaṙōt [Brief Medical Book] :[6]
- Նախ ըզռաւէնտն՝ մանտր կոտորեա՛, և ապա՝ ընդ միւս սերմանն՝ բովեա՛ որպէս սուրճ, և ի միասին ծեծեա՛, և հեղ ի վերայ նոցին մին չայի թաս վարդեջուր […]
- Nax əzṙawēntn, mantr kotoreá, ew apa, ənd miws sermann, boveá orpēs surč, ew i miasin ceceá, ew heġ i veray nocʻin min čʻayi tʻas vardeǰur […]
- Նախ ըզռաւէնտն՝ մանտր կոտորեա՛, և ապա՝ ընդ միւս սերմանն՝ բովեա՛ որպէս սուրճ, և ի միասին ծեծեա՛, և հեղ ի վերայ նոցին մին չայի թաս վարդեջուր […]
- 1789, Petros Kʻalantʻarean (J̌ułayecʻi), Bžškaran hamaṙōt [Brief Medical Book] :[7]
- Քօֆէ․ է սուրճն, որ ըստ թուրքաց՝ քահվէ ասի:
- Kʻōfē; ē surčn, or əst tʻurkʻacʻ, kʻahvē asi:
- Kʻōfē = Is the coffee, which in Turkish is called kʻahvē.
- Քօֆէ․ է սուրճն, որ ըստ թուրքաց՝ քահվէ ասի:
Declension
[edit]| i-type, inanimate (Eastern Armenian) | ||||
|---|---|---|---|---|
| singular | plural | |||
| nominative | սուրճ (surč) | սուրճեր (surčer) | ||
| dative | սուրճի (surči) | սուրճերի (surčeri) | ||
| ablative | սուրճից (surčicʻ) | սուրճերից (surčericʻ) | ||
| instrumental | սուրճով (surčov) | սուրճերով (surčerov) | ||
| locative | սուրճում (surčum) | սուրճերում (surčerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | սուրճը/սուրճն (surčə/surčn) | սուրճերը/սուրճերն (surčerə/surčern) | ||
| dative | սուրճին (surčin) | սուրճերին (surčerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | սուրճս (surčs) | սուրճերս (surčers) | ||
| dative | սուրճիս (surčis) | սուրճերիս (surčeris) | ||
| ablative | սուրճիցս (surčicʻs) | սուրճերիցս (surčericʻs) | ||
| instrumental | սուրճովս (surčovs) | սուրճերովս (surčerovs) | ||
| locative | սուրճումս (surčums) | սուրճերումս (surčerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | սուրճդ (surčd) | սուրճերդ (surčerd) | ||
| dative | սուրճիդ (surčid) | սուրճերիդ (surčerid) | ||
| ablative | սուրճիցդ (surčicʻd) | սուրճերիցդ (surčericʻd) | ||
| instrumental | սուրճովդ (surčovd) | սուրճերովդ (surčerovd) | ||
| locative | սուրճումդ (surčumd) | սուրճերումդ (surčerumd) | ||
| i-type, inanimate (Eastern Armenian) | ||||
|---|---|---|---|---|
| singular | plural | |||
| nominative | սուրճ (surč) | սրճեր (srčer) | ||
| dative | սրճի (srči) | սրճերի (srčeri) | ||
| ablative | սրճից (srčicʻ) | սրճերից (srčericʻ) | ||
| instrumental | սրճով (srčov) | սրճերով (srčerov) | ||
| locative | սրճում (srčum) | սրճերում (srčerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | սուրճը/սուրճն (surčə/surčn) | սրճերը/սրճերն (srčerə/srčern) | ||
| dative | սրճին (srčin) | սրճերին (srčerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | սուրճս (surčs) | սրճերս (srčers) | ||
| dative | սրճիս (srčis) | սրճերիս (srčeris) | ||
| ablative | սրճիցս (srčicʻs) | սրճերիցս (srčericʻs) | ||
| instrumental | սրճովս (srčovs) | սրճերովս (srčerovs) | ||
| locative | սրճումս (srčums) | սրճերումս (srčerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | սուրճդ (surčd) | սրճերդ (srčerd) | ||
| dative | սրճիդ (srčid) | սրճերիդ (srčerid) | ||
| ablative | սրճիցդ (srčicʻd) | սրճերիցդ (srčericʻd) | ||
| instrumental | սրճովդ (srčovd) | սրճերովդ (srčerovd) | ||
| locative | սրճումդ (srčumd) | սրճերումդ (srčerumd) | ||
Derived terms
[edit]References
[edit]- ^ Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “սուրճ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, page 257a
- ^ Ananean, Mkrtičʻ (1769) “խահվէ”, in Baṙgirkʻ Haykazean lezui. Baṙgirkʻ yašxarhabaṙē i grabaṙn [Dictionary of the Armenian Language. Dictionary from New Armenian into Old Armenian][1] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 238b
- ^ Sarafean, Kġēopatra (1788) Banali gitutʻean [Key of Knowledge] (overall work in Armenian and Russian), Saint Petersburg: Grigor Khaldariants press, page 171
- ^ Malxaseancʻ, Stepʻan (1945) “սուրճ”, in Hayerēn bacʻatrakan baṙaran [Armenian Explanatory Dictionary] (in Armenian), volume IV, Yerevan: State Publishing House, page 251
- ^ J̌ahukyan, Geworg (2010) “սուրճ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 690b
- ^ Kʻalantʻarean, Petros (1793) Bžškaran hamaṙōt [Brief Medical Book] (in Armenian), Nor Nakhichevan: S. Xačʻ vankʻ Press, page 21
- ^ Kʻalantʻarean, Petros (1793) Bžškaran hamaṙōt [Brief Medical Book] (in Armenian), Nor Nakhichevan: S. Xačʻ vankʻ Press, page 131
Further reading
[edit]- Petrosean, Matatʻeay (1879) “սուրճ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Urišean, Vardgēs (1998) “սուրճ”, in Mer armatnerə nor loysi tak [Our Root Words Under New Light] (in Armenian), volume II, Fresno: Meshag Printing & Publishing, page 178b