कर्तरि

Sanskrit

Etymology

From the root कृत् (kṛt) +‎ -अरि (-ari), from Proto-Indo-European *(s)ker-t-, an extension of *(s)ker- (“to cut”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /kɐɾ.tɐ.ɾi/
• (Classical) IPA^(key): /ˈkɐɾ.t̪ɐ.ɾi/
• Hyphenation: कर्‧त‧रि

Noun

कर्तरि • (kartari) stem, f

1. scissors, knife

Declension

Feminine i-stem declension of कर्तरि (kartari)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	कर्तरिः kartariḥ	कर्तरी kartarī	कर्तरयः kartarayaḥ
Vocative	कर्तरे kartare	कर्तरी kartarī	कर्तरयः kartarayaḥ
Accusative	कर्तरिम् kartarim	कर्तरी kartarī	कर्तरीः kartarīḥ
Instrumental	कर्तर्या / कर्तरी¹ kartaryā / kartarī¹	कर्तरिभ्याम् kartaribhyām	कर्तरिभिः kartaribhiḥ
Dative	कर्तरये / कर्तर्यै² / कर्तरी¹ kartaraye / kartaryai² / kartarī¹	कर्तरिभ्याम् kartaribhyām	कर्तरिभ्यः kartaribhyaḥ
Ablative	कर्तरेः / कर्तर्याः² / कर्तर्यै³ kartareḥ / kartaryāḥ² / kartaryai³	कर्तरिभ्याम् kartaribhyām	कर्तरिभ्यः kartaribhyaḥ
Genitive	कर्तरेः / कर्तर्याः² / कर्तर्यै³ kartareḥ / kartaryāḥ² / kartaryai³	कर्तर्योः kartaryoḥ	कर्तरीणाम् kartarīṇām
Locative	कर्तरौ / कर्तर्याम्² / कर्तरा¹ kartarau / kartaryām² / kartarā¹	कर्तर्योः kartaryoḥ	कर्तरिषु kartariṣu
Notes	¹Vedic ²Later Sanskrit ³Brāhmaṇas

Derived terms

• कर्तरीक (kartarīka)

Descendants

• Dardic:
  • Shumashti: kātar
• Pali: kattarĭ̄, katarnī
• Prakrit: 𑀓𑀢𑁆𑀢𑀭𑀻 (kattarī)
  • Central:
    • Sauraseni Prakrit:
      • Hindustani: katarnī
        • Hindi: कतरनी
        • Urdu: کَتَرنِی (katarnī)
  • Eastern:
    • Magadhi Prakrit:
      • Odia: କତ୍ରି (kôtri), କତରି (kôtôri), କଟରୁଣି (kôṭôruṇi)
  • Northern:
    • Khasa Prakrit:
      • Central Pahari:
        • Kumaoni: कतरणी (katarṇī)
      • Eastern Pahari:
        • Nepali: कतरनि (katarani)
  • Northwestern:
    • Paisaci Prakrit:
      • Takka Apabhramsa:
        • Punjabi:
          • Lahnda: کتار (kātar)
      • Vracada Apabhramsa:
        • Sindhi: katari, katara

          Arabic script: ڪَتَرِ, ڪَتَرَ

          Devanagari script: कतरि, कतर

          • Kachchi: કતર (katar)
  • Southern:
    • Helu Prakrit:
      • Dhivehi: ކަތުރު (katuru)
      • Sinhalese: කතුර (katura)
    • Maharastri Prakrit:
      • Konkani: kātrī

        Devanagari script: कात्री (kātrī)

        Latin script: catri

        Kannada script: ಕಾತ್ರೀ

      • Marathi: कातर (kātar), कात्री (kātrī)
  • Western:
    • Sauraseni Prakrit:
      • Gujarati: કાતર (kātar), કાતરણી (kātarṇī)
• Prakrit: 𑀓𑀢𑁆𑀢𑀭𑀺𑀅 (kattaria)
  • Dardic:
    • Kashmiri: کَتَرُن (katarun)
  • Central:
    • Sauraseni Prakrit:
      • Hindustani: katarnā
        • Hindi: कतरना
        • Urdu: کَتَرنَہ
  • Eastern:
    • Magadhi Prakrit:
      • Odia: କଟୁରୀବା (kôṭuriba)
  • Northern:
    • Khasa Prakrit:
      • Eastern Pahari:
        • Nepali: कत्रनु (katranu)
  • Northwestern:
    • Paisaci Prakrit:
      • Takka Apabhramsa:
        • Punjabi: katarṇā

          Gurmukhi script: ਕਤਰਣਾ

          Shahmukhi script: کَتَرݨَا

          • Lahnda: کترݨ (katraṇ)
      • Vracada Apabhramsa:
        • Sindhi: katiraṇu

          Arabic script: ڪَتِرَڻُ

          Devanagari script: कतिरणु

  • Southern:
    • Maharastri Prakrit:
      • Marathi: कातरणे (kātarṇe)
  • Western:
    • Sauraseni Prakrit:
      • Gujarati: કાતરવું (kātarvũ)

References

• Monier Williams (1899) “कर्तरि”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 257/3.
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “kartari”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 145