człowieczy

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Old Polish[edit]

Etymology[edit]

Inherited from Proto-Slavic *čьlověčьjь. By surface analysis, człowiek +‎ -y. First attested in the 14th century.

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): (10th–15th CE) /t͡ʃʲɫɔvjɛt͡ʃʲɨː/
  • IPA(key): (15th CE) /t͡ʃʲɫɔvjɛt͡ʃʲɨ/

Adjective[edit]

człowieczy (not comparable)

  1. (relational) human
    Synonyms: człeczy, człowiecki
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎[1], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 75, 10:
      Mislene czlowecze spowadacz se bødze tobe (cogitatio hominis confitebitur tibi)
      [Myślenie człowiecze spowiadać sie będzie tobie (cogitatio hominis confitebitur tibi)]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎[2], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 59, 12:
      Day nam pomocz z zamøtka, bo proszne zbawene czlowecze (quia vana salus hominis)
      [Daj nam pomoc z zamętka, bo prozne zbawienie człowiecze (quia vana salus hominisa)]
    • 1922 [14th century], Jan Łoś, editor, Początki piśmiennictwa polskiego. (Przegląd zabytków językowych)‎[3], page 233:
      Bog rzekl: Syn czloweczi przy[szedł niemocne] oszdrowicz
      [Bog rzekł: Syn Człowieczy przy[szedł niemocne] ozdrowić]
    • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 21:
      Bąndzeli plynyenye rzeki oth wlostnego byegv przes oprawyenye czlowyeczee odwroczono (si fluxus fluminis a proprio meatu per reparationem hominis retrahatur)
      [Będzieli płynienie rzeki ot włostnego biegu przez oprawienie człowiecze odwrocono (si fluxus fluminis a proprio meatu per reparationem hominis retrahatur)]
    • 1887 [Fifteenth century], Lucjan Malinowski, editor, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎[4], page 84b:
      Wszpomyonąl pan bog wszechmogaczy na rodzay czlowyeczy
      [Wspomionął Pan Bog wszechmogący na rodzaj człowieczy]
    • 1930 [Fifteenth century], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[5], section 1,4:
      Potem Adam poznal czyelestnye Gewø, swø zonø, gdisz to poczøla y urodzyla Kayma a rzekøcz: Mam od boga plod czlowyeczy (possedi hominem per deum)
      [Potem Adam poznał cielestnie Jewę swą żonę, j[d]iż to poczęła i urodziła Kaima a rzekąc: "Mam od Boga płod człowieczy" (possedi hominem per Deum)]
    • 1930 [Fifteenth century], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[6], 4, 6:
      Potem szø znydø w czyeleszenstwye syn[owie] boszy s szyostramy czlowyeczymy (postquam enim ingressi sunt filii dei ad filias hominum)
      [Potem się znidą w cielesieństwie syn[owie] boży z siostrami człowieczymi (postquam enim ingressi sunt filii dei ad filias hominum)]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎[7], page 54 arg:
      Ten ps[alm] powyada, yze Xpus bog przed wyekyem od czlowyeczego vczedlnyka przeradnego przedan yest
      [Ten ps[alm] powiada, iże Krystus Bog przed wiekiem od człowieczego uczedlnika przeradnego przedan jest]
  2. humane; fit for a person; honest; decent
    Synonym: człowieczeński
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎[8], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page Ath 30:
      Bog gest... swirchowany czlowek, od dvsze rozvmne y czloweczego czala sącz (deus est... perfectus homo, ex anima rationali et humana carne subsistens)
      [Bog jest..., swirchowany człowiek od dusze rozumne i człowieczego ciała sąc (deus est... perfectus homo, ex anima rationali et humana carne subsistens)]

Related terms[edit]

adjectives
adverb
nouns

Descendants[edit]

  • Polish: człowieczy

References[edit]

Polish[edit]

Inherited from Old Polish człowieczy. By surface analysis, człowiek +‎ -y. First attested in the 14th century.[1]

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): /t͡ʂwɔˈvjɛ.t͡ʂɨ/
  • (Middle Polish) IPA(key): /t͡ʂɫɔˈvjɛ.t͡ʂɨ/
  • Audio(file)
  • Rhymes: -ɛt͡ʂɨ
  • Syllabification: czło‧wie‧czy

Adjective[edit]

człowieczy (not comparable, no derived adverb)

  1. (relational, literary) human
    Synonym: ludzki

Declension[edit]

Declension of człowieczy (hard)
singular plural
masculine animate masculine inanimate feminine neuter virile (= masculine personal) non-virile
nominative człowieczy człowiecza człowiecze człowieczy człowiecze
genitive człowieczego człowieczej człowieczego człowieczych
dative człowieczemu człowieczej człowieczemu człowieczym
accusative człowieczego człowieczy człowieczą człowiecze człowieczych człowiecze
instrumental człowieczym człowieczą człowieczym człowieczymi
locative człowieczym człowieczej człowieczym człowieczych

Related terms[edit]

adjectives
adverb
interjections
nouns
verbs

References[edit]

  1. ^ B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “człowieczy”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Further reading[edit]

  • człowieczy in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • człowieczy in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “człowieczy”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “CZŁOWIECZY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 28.02.2019
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “człowieczy”, in Słownik języka polskiego‎[9]
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “człowieczy”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎[10]
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “człowieczy”, in Słownik języka polskiego‎[11] (in Polish), volume 1, Warsaw, page 393
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=człowieczy&oldid=78082198"