մահ

Armenian

Etymology

From Old Armenian մահ (mah).

Pronunciation

• (Eastern Armenian, standard) IPA^(key): /mah/ [mɑh]
• (Western Armenian, standard) IPA^(key): /mah/ [mɑh]

• Audio (Eastern Armenian)

  (file)

Noun

մահ • (mah)

1. death

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	մահ (mah)	մահեր (maher)
dative	մահի (mahi)	մահերի (maheri)
ablative	մահից (mahicʻ)	մահերից (mahericʻ)
instrumental	մահով (mahov)	մահերով (maherov)
locative	մահում (mahum)	մահերում (maherum)
	definite forms
nominative	մահը/մահն (mahə/mahn)	մահերը/մահերն (maherə/mahern)
dative	մահին (mahin)	մահերին (maherin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	մահս (mahs)	մահերս (mahers)
dative	մահիս (mahis)	մահերիս (maheris)
ablative	մահիցս (mahicʻs)	մահերիցս (mahericʻs)
instrumental	մահովս (mahovs)	մահերովս (maherovs)
locative	մահումս (mahums)	մահերումս (maherums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	մահդ (mahd)	մահերդ (maherd)
dative	մահիդ (mahid)	մահերիդ (maherid)
ablative	մահիցդ (mahicʻd)	մահերիցդ (mahericʻd)
instrumental	մահովդ (mahovd)	մահերովդ (maherovd)
locative	մահումդ (mahumd)	մահերումդ (maherumd)
Alternative cases, dative մահվան (mahvan)/մահվանը (mahvanə), ablative մահվանից (mahvanicʻ) and instrumental մահվանով (mahvanov) or մահվամբ (mahvamb), are also used and are remnants of the Old Armenian n-type declension. Dative singular մահու (mahu) is considered archaic. See մահ (mah).

Derived terms

• մահապատիժ (mahapatiž)

Old Armenian

Alternative forms

• մարհ (marh)

Etymology

The earlier form is մարհ (marh), borrowed from some Iranian descendant of Proto-Indo-European *mr̥-tu-, *mr̥-ti-u- or *mr̥tro-, from *mer-. According to Bolognesi, borrowed specifically from Parthian *marh(u), from Old Iranian *mr̥θyu-; compare Avestan 𐬨𐬆𐬭𐬆𐬚𐬌𐬌𐬎 (mər^əθiiu, “death”).

Noun

մահ • (mah)

1. death

   բնական մահ ― bnakan mah ― natural death

   երջանիկ մահ ― erǰanik mah ― happy death

   փառաւոր մահ ― pʻaṙawor mah ― glorious death

   յանկարծական մահ ― yankarcakan mah ― sudden death

   անճողոպրելի մահ ― ančołopreli mah ― certain death

   բռնական մահ ― bṙnakan mah ― violent or unnatural death

   տարաժամ մահ ― taražam mah ― untimely death

   եղեռնական մահ ― ełeṙnakan mah ― tragical death

   աղետալի մահ ― ałetali mah ― sad death

   ողբալի մահ ― ołbali mah ― deplorable death

   ցաւագին մահ ― cʻawagin mah ― painful death

   ամօթապարտ մահ ― amōtʻapart mah ― shameful death

   խայտառակ մահ ― xaytaṙak mah ― ignominious death

   մահ անասնոց ― mah anasnocʻ ― epizooty, murrain, rot

   մահունք ― mahunkʻ ― mortality

   արհաւիրք մահու ― arhawirkʻ mahu ― pangs, terrors of death

   վճիռ մահու ― včiṙ mahu ― sentence, decree of death

   մահու չափ ― mahu čʻapʻ ― mortally, to death; at the cost of one's life

   մեղք մահու չափ ― mełkʻ mahu čʻapʻ ― deadly or mortal sin

   այն հիւանդութիւն չէ ի մահ ― ayn hiwandutʻiwn čʻē i mah ― that illness is not to death, not mortal, or fatal

   քեւ մազապուր եղէ ի մահուանէ ― kʻew mazapur ełē i mahuanē ― I owe you my life

   մերձ ի մահ լինել ― merj i mah linel ― to be dying, near one's last moment, to breathe one's last, to be at the point of death, at the last gasp

   ի դրունս մահու հասանել ― i druns mahu hasanel ― to be at death's door

   հիւանդանալ ի մահ ― hiwandanal i mah ― to be deadly sick

   բնական մահուամբ մեռանել ― bnakan mahuamb meṙanel ― to die a natural death

   ընդ մահուամբ արկանել, մահու պարտ առնել ― ənd mahuamb arkanel, mahu part aṙnel ― to sentence, to condemn to death

   ի մահ մատնել, տալ ի մահ, մահու սպանանել ― i mah matnel, tal i mah, mahu spananel ― to deliver to death, to put to death

   երթալ ի մահ ― ertʻal i mah ― to go in search of death; to rush on death

   դիմագրաւ լինել, խիզախել ի մահ ― dimagraw linel, xizaxel i mah ― to face, to dare death

   խնդրել մահ անձին ― xndrel mah anjin ― to desire, to wish for death

   երկնչել ի մահուանէ ― erknčʻel i mahuanē ― to dread, to fear death

   մահու հասանել ― mahu hasanel ― to meet death

   խոցիլ առ ի մահ ― xocʻil aṙ i mah ― to be mortally wounded

   զմահու գան հարկանել ― zmahu gan harkanel ― to beat to death

   մահու վախճանիլ, ճաշակել զմահ ― mahu vaxčanil, čašakel zmah ― to die, to depart from this life

   ածել մահունս ― acel mahuns ― to carry or bring death

   • 5th century, Ełišē, Vasn Vardanay ew Hayocʿ paterazmin [History of Vardan and the Armenian War] 2:

     Մահ ոչ իմացեալ՝ մահ է, մահ իմացեալ՝ անմահութիւն է։

     Mah očʻ imacʻeal, mah ē, mah imacʻeal, anmahutʻiwn ē.

     Death, unanticipated, is death; death, anticipated, is immortality.

2. (by extension) massacre, slaughter, carnage, butchery
3. (by extension) plague, pestilence

Declension

u-type

	singular		plural
nominative	մահ (mah)		մահք (mahkʻ)
genitive	մահու (mahu)		մահուց (mahucʻ)
dative	մահու (mahu)		մահուց (mahucʻ)
accusative	մահ (mah)		մահս (mahs)
ablative	մահէ (mahē)		մահուց (mahucʻ)
instrumental	մահու (mahu)		մահուք (mahukʻ)
locative	մահու (mahu)		մահս (mahs)

n-type

	singular		plural
nominative	մահ (mah)		մահունք (mahunkʻ)
genitive	մահուան (mahuan)		մահուանց (mahuancʻ)
dative	մահուան (mahuan)		մահուանց (mahuancʻ)
accusative	մահ (mah)		մահունս (mahuns)
ablative	մահուանէ (mahuanē)		մահուանց (mahuancʻ)
instrumental	մահուամբ (mahuamb)		մահուամբք (mahuambkʻ)
locative	մահուան (mahuan)		մահունս (mahuns)
A rarer plural մահուանք (mahuankʻ) is also attested.

Synonyms

• (massacre): կոտորած (kotorac)
• (plague): ժանտախտ (žantaxt), ժանտամահ (žantamah)

Derived terms

• անարգամահ (anargamah)
• անձնամահ (anjnamah)
• անձնամահութիւն (anjnamahutʻiwn)
• անմահ (anmah)
• անմահաբար (anmahabar)
• անմահագոյն (anmahagoyn)
• անմահագործ (anmahagorc)
• անմահագործեմ (anmahagorcem)
• անմահական (anmahakan)
• անմահահոտ (anmahahot)
• անմահաճաշակ (anmahačašak)
• անմահանամ (anmahanam)
• անմահապէս (anmahapēs)
• անմահատուր (anmahatur)
• անմահարար (anmaharar)
• անմահարձան (anmaharjan)
• անմահացու (anmahacʻu)
• անմահացուցանեմ (anmahacʻucʻanem)
• անմահացուցիչ (anmahacʻucʻičʻ)
• անմահկանացու (anmahkanacʻu)
• անմահութիւն (anmahutʻiwn)
• արագամահ (aragamah)
• արջառամահ (arǰaṙamah)
• բռնամահ (bṙnamah)
• բռնամահիկ (bṙnamahik)
• գերանմահ (geranmah)
• դառնամահ (daṙnamah)
• դժուարամահ (džuaramah)
• զրաւամահ (zrawamah)
• թոպամահ (tʻopamah)
• ժանտամահ (žantamah)
• խայտառակամահ (xaytaṙakamah)
• խաշնամահ (xašnamah)
• խաչամահ (xačʻamah)
• խեղդամահ (xełdamah)
• խեղդամահութիւն (xełdamahutʻiwn)
• կամամահ (kamamah)
• կիսամահ (kisamah)
• կոշկոճամահ (koškočamah)
• կտտամահ (kttamah)
• հեղձամահ (hełjamah)
• հերձամահ (herjamah)
• ճաղճամահ (čałčamah)
• մահաբեր (mahaber)
• մահաբերական (mahaberakan)
• մահաբերիմ (mahaberim)
• մահաբերութիւն (mahaberutʻiwn)
• մահաբնակից (mahabnakicʻ)
• մահաբոյծ (mahaboyc)
• մահագոյժ (mahagoyž)
• մահագործ (mahagorc)
• մահագործակ (mahagorcak)
• մահագուշակ (mahagušak)
• մահադեղ (mahadeł)
• մահազգեաց (mahazgeacʻ)
• մահազգեստ (mahazgest)
• մահազեկոյց (mahazekoycʻ)
• մահազէն (mahazēn)
• մահաթոյն (mahatʻoyn)
• մահաժառանգութիւն (mahažaṙangutʻiwn)
• մահալի (mahali)
• մահալոյծ (mahaloyc)
• մահալուծող (mahalucoł)
• մահածին (mahacin)
• մահածու (mahacu)
• մահածութիւն (mahacutʻiwn)
• մահակերպարան (mahakerparan)
• մահակիր (mahakir)
• մահակից (mahakicʻ)
• մահակողմն (mahakołmn)
• մահակուլ (mahakul)
• մահահամբոյր (mahahamboyr)
• մահահանգիստ (mahahangist)
• մահահանգոյն (mahahangoyn)
• մահահարուած (mahaharuac)
• մահահաւաք (mahahawakʻ)
• մահահոտ (mahahot)
• մահահրաման (mahahraman)
• մահահրաւէր (mahahrawēr)
• մահահրաւիրակ (mahahrawirak)
• մահաձիգ (mahajig)
• մահաձիր (mahajir)
• մահամատոյց (mahamatoycʻ)
• մահանամ (mahanam)
• մահաշշուկ (mahaššuk)
• մահաշունչ (mahašunčʻ)
• մահապարտ (mahapart)
• մահապարտական (mahapartakan)
• մահապարտեմ (mahapartem)
• մահապարտութիւն (mahapartutʻiwn)
• մահառիթ (mahaṙitʻ)
• մահասահման (mahasahman)
• մահասաստ (mahasast)
• մահասկիզբն (mahaskizbn)
• մահասպան (mahaspan)
• մահատեսակ (mahatesak)
• մահատիպ (mahatip)
• մահատու (mahatu)
• մահատուն (mahatun)
• մահարար (maharar)
• մահարբոյց (maharboycʻ)
• մահարձան (maharjan)
• մահարձանեալ (maharjaneal)
• մահացան (mahacʻan)
• մահացու (mahacʻu)
• մահացուցանեմ (mahacʻucʻanem)
• մահացուցիչ (mahacʻucʻičʻ)
• մահաւոր (mahawor)
• մահաքուն (mahakʻun)
• մահեմ (mahem)
• մահընկալ (mahənkal)
• մահինաբողբոջ (mahinabołboǰ)
• մահկանացու (mahkanacʻu)
• մահկանացութիւն (mahkanacʻutʻiwn)
• մահողկուզեան (mahołkuzean)
• մահոյ (mahoy)
• մահութիւն (mahutʻiwn)
• մահուչափ (mahučʻapʻ)
• մահտարաժամ (mahtaražam)
• մանկամահ (mankamah)
• մարդամահ (mardamah)
• մարդկամահ (mardkamah)
• յանկարծամահ (yankarcamah)
• նեղամահ (nełamah)
• չարամահ (čʻaramah)
• չարամահութիւն (čʻaramahutʻiwn)
• սատակամահ (satakamah)
• սովամահ (sovamah)
• սովամահիմ (sovamahim)
• սրամահ (sramah)
• սրամահիմ (sramahim)
• սրամահութիւն (sramahutʻiwn)
• վաղամահ (vałamah)
• վաղամահուկ (vałamahuk)
• վատամահ (vatamah)
• փութամահ (pʻutʻamah)
• օտարամահ (ōtaramah)

 

Descendants

• Armenian: մահ (mah)

References

• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “մահ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “մահ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “մահ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 445
• Godel, Robert (1975) An introduction to the study of classical Armenian, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, page 64