ամուսին
Jump to navigation
Jump to search
Armenian[edit]
Etymology[edit]
Learned borrowing from Old Armenian ամուսին (amusin)
Pronunciation[edit]
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [ɑmuˈsin]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ɑmuˈsin]
Audio (file)
Noun[edit]
ամուսին • (amusin)
Declension[edit]
u-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | ամուսին (amusin) | ամուսիններ (amusinner) | ||
| dative | ամուսնու (amusnu) | ամուսինների (amusinneri) | ||
| ablative | ամուսնուց (amusnucʿ) | ամուսիններից (amusinnericʿ) | ||
| instrumental | ամուսնով, ամուսինով (amusnov, amusinov) | ամուսիններով (amusinnerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | ամուսինը/ամուսինն (amusinə/amusinn) | ամուսինները/ամուսիններն (amusinnerə/amusinnern) | ||
| dative | ամուսնուն (amusnun) | ամուսիններին (amusinnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | ամուսինս (amusins) | ամուսիններս (amusinners) | ||
| dative | ամուսնուս (amusnus) | ամուսիններիս (amusinneris) | ||
| ablative | ամուսնուցս (amusnucʿs) | ամուսիններիցս (amusinnericʿs) | ||
| instrumental | ամուսնովս, ամուսինովս (amusnovs, amusinovs) | ամուսիններովս (amusinnerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | ամուսինդ (amusind) | ամուսիններդ (amusinnerd) | ||
| dative | ամուսնուդ (amusnud) | ամուսիններիդ (amusinnerid) | ||
| ablative | ամուսնուցդ (amusnucʿd) | ամուսիններիցդ (amusinnericʿd) | ||
| instrumental | ամուսնովդ, ամուսինովդ (amusnovd, amusinovd) | ամուսիններովդ (amusinnerovd) | ||
| locative | — | — | ||
| note the unexpected u-type declension of this word | ||||
i-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | ամուսին (amusin) | ամուսիններ (amusinner) | ||
| dative | ամուսնի (amusni) | ամուսինների (amusinneri) | ||
| ablative | ամուսնից (amusnicʿ) | ամուսիններից (amusinnericʿ) | ||
| instrumental | ամուսնով (amusnov) | ամուսիններով (amusinnerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | ամուսինը/ամուսինն (amusinə/amusinn) | ամուսինները/ամուսիններն (amusinnerə/amusinnern) | ||
| dative | ամուսնին (amusnin) | ամուսիններին (amusinnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | ամուսինս (amusins) | ամուսիններս (amusinners) | ||
| dative | ամուսնիս (amusnis) | ամուսիններիս (amusinneris) | ||
| ablative | ամուսնիցս (amusnicʿs) | ամուսիններիցս (amusinnericʿs) | ||
| instrumental | ամուսնովս (amusnovs) | ամուսիններովս (amusinnerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | ամուսինդ (amusind) | ամուսիններդ (amusinnerd) | ||
| dative | ամուսնիդ (amusnid) | ամուսիններիդ (amusinnerid) | ||
| ablative | ամուսնիցդ (amusnicʿd) | ամուսիններիցդ (amusinnericʿd) | ||
| instrumental | ամուսնովդ (amusnovd) | ամուսիններովդ (amusinnerovd) | ||
| locative | — | — | ||
| rare | ||||
Synonyms[edit]
- (husband): մարդ (mard)
Old Armenian[edit]
Etymology[edit]
From Proto-Indo-European *sm̥-h₁uk-, from *sem- (“together”) and *h₁ewk- (“be accustomed, learn”), whence ուսանիմ (usanim), + -ին (-in). Thus, the original meaning of the compound is “accustomed to each other” or similar. Possibly cognate with Latin uxor.[1][2]
Noun[edit]
ամուսին • (amusin)
- consort, spouse (husband or wife)
- 5th century, Eznik Kołbacʿi, Ełc ałandocʿ [Refutation of the Sects] :
- Զի առնիցէ անդ զԱդամ եւ զամուսինն նորա
- Zi aṙnicʿē and zAdam ew zamusinn nora
- Զի առնիցէ անդ զԱդամ եւ զամուսինն նորա
Declension[edit]
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | ամուսին (amusin) | ամուսինք (amusinkʿ) | |
| genitive | ամուսնոյ (amusnoy) | ամուսնոց (amusnocʿ) | |
| dative | ամուսնոյ (amusnoy) | ամուսնոց (amusnocʿ) | |
| accusative | ամուսին (amusin) | ամուսինս (amusins) | |
| ablative | ամուսնոյ (amusnoy) | ամուսնոց (amusnocʿ) | |
| instrumental | ամուսնով (amusnov) | ամուսնովք (amusnovkʿ) | |
| locative | ամուսին (amusin) | ամուսինս (amusins) |
i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | ամուսին (amusin) | ամուսինք (amusinkʿ) | |
| genitive | ամուսնի (amusni) | ամուսնաց (amusnacʿ) | |
| dative | ամուսնի (amusni) | ամուսնաց (amusnacʿ) | |
| accusative | ամուսին (amusin) | ամուսինս (amusins) | |
| ablative | ամուսնէ (amusnē) | ամուսնաց (amusnacʿ) | |
| instrumental | ամուսնաւ (amusnaw) | ամուսնաւք = ամուսնօք (amusnawkʿ = amusnōkʿ) | |
| locative | ամուսնի (amusni) | ամուսինս (amusins) | |
| an unusual genitive-dative-ablative ամուսնէից (amusnēicʿ) is also attested | |||
Adjective[edit]
ամուսին • (amusin)
- married
- 5th century, Bible, Joel 1.8:
- Ողբա առ իս իբրեւ զհարսն քրձազգած ի վերայ առն իւրոյ ամուսնոյ։
- Ołba aṙ is ibrew zharsn kʿrjazgac i veray aṙn iwroy amusnoy.
- Lament like a virgin girded with sackcloth for the husband of her youth.
- Ողբա առ իս իբրեւ զհարսն քրձազգած ի վերայ առն իւրոյ ամուսնոյ։
- (rare) coeternal, of the same age
Declension[edit]
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | ամուսին (amusin) | ամուսինք (amusinkʿ) | |
| genitive | ամուսնոյ (amusnoy) | ամուսնոց (amusnocʿ) | |
| dative | ամուսնոյ (amusnoy) | ամուսնոց (amusnocʿ) | |
| accusative | ամուսին (amusin) | ամուսինս (amusins) | |
| ablative | ամուսնոյ (amusnoy) | ամուսնոց (amusnocʿ) | |
| instrumental | ամուսնով (amusnov) | ամուսնովք (amusnovkʿ) | |
| locative | ամուսին (amusin) | ամուսինս (amusins) |
Derived terms[edit]
- ամուսնաբար (amusnabar)
- ամուսնական (amusnakan)
- ամուսնակից (amusnakicʿ)
- ամուսնանամ (amusnanam)
- ամուսնասէր (amusnasēr)
- ամուսնացուցանեմ (amusnacʿucʿanem)
- ամուսնաւոր (amusnawor)
- ամուսնաւորեմ (amusnaworem)
- ամուսնաւորութիւն (amusnaworutʿiwn)
- ամուսնութիւն (amusnutʿiwn)
- ամուսնութիւնընկալ (amusnutʿiwnənkal)
- անամուսնական (anamusnakan)
- անամուսնացեալ (anamusnacʿeal)
- անամուսնութիւն (anamusnutʿiwn)
- աստուածամուսնութիւն (astuacamusnutʿiwn)
- բազմամուսին (bazmamusin)
- բազմամուսնութիւն (bazmamusnutʿiwn)
- վաղամուսնիք (vałamusnikʿ)
Related terms[edit]
Descendants[edit]
- Armenian: ամուսին (amusin)
References[edit]
- ^ Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “ամուսին”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 160–161
- ^ Ačaṙyan, Hračʿya (1940) Hayocʿ lezvi patmutʿyun [History of the Armenian Language] (in Armenian), volume I, Yerevan: University Press, pages 36–37
Further reading[edit]
- Awgerean, Mkrtičʿ (1865), “ամուսին”, in Aṙjeṙn baṙaran haykaznean lezui [Pocket Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), corrected and expanded by Grigor Čēlalean, 2nd edition, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 30a
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836), “ամուսին”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 72a
- J̌axǰaxean, Manuēl (1837), “ամուսին”, in Baṙgirkʿ i barbaṙ hay ew italakan [Armenian–Italian Dictionary], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 45b
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “ամուսին”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 17a
- Xačʿatryan, Lalik (2003), “ամուսին”, in Grabari bacʿatrakan baṙaran (Jewabanoren tararžekʿ baṙer) [Explanatory Dictionary of Old Armenian (Morphologically Polysemantic Words)] (in Armenian), Yerevan: Zangak-97, →ISBN, page 22
Categories:
- Armenian terms borrowed from Old Armenian
- Armenian learned borrowings from Old Armenian
- Armenian terms derived from Old Armenian
- Armenian terms with IPA pronunciation
- Armenian terms with audio links
- Armenian lemmas
- Armenian nouns
- Armenian irregular nouns
- hy:Family
- Old Armenian terms inherited from Proto-Indo-European
- Old Armenian terms derived from Proto-Indo-European
- Old Armenian words suffixed with -ին
- Old Armenian lemmas
- Old Armenian nouns
- Old Armenian terms with quotations
- Old Armenian adjectives
- Old Armenian terms with rare senses
- xcl:Family