շաղախ

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Armenian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Armenian շաղախ (šałax).

Pronunciation

[edit]

Noun

[edit]

շաղախ (šaġax)

  1. mortar (mixture used for bonding building blocks)
    Synonyms: տաղախ (taġax), (mixed with chaff) մոլ (mol)
    Hyponym: կրաշաղախ (krašaġax)
  2. (figuratively) anything that binds or fixes

Declension

[edit]
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
singular plural
nominative շաղախ (šaġax) շաղախներ (šaġaxner)
dative շաղախի (šaġaxi) շաղախների (šaġaxneri)
ablative շաղախից (šaġaxicʻ) շաղախներից (šaġaxnericʻ)
instrumental շաղախով (šaġaxov) շաղախներով (šaġaxnerov)
locative շաղախում (šaġaxum) շաղախներում (šaġaxnerum)
definite forms
nominative շաղախը/շաղախն (šaġaxə/šaġaxn) շաղախները/շաղախներն (šaġaxnerə/šaġaxnern)
dative շաղախին (šaġaxin) շաղախներին (šaġaxnerin)
1st person possessive forms (my)
nominative շաղախս (šaġaxs) շաղախներս (šaġaxners)
dative շաղախիս (šaġaxis) շաղախներիս (šaġaxneris)
ablative շաղախիցս (šaġaxicʻs) շաղախներիցս (šaġaxnericʻs)
instrumental շաղախովս (šaġaxovs) շաղախներովս (šaġaxnerovs)
locative շաղախումս (šaġaxums) շաղախներումս (šaġaxnerums)
2nd person possessive forms (your)
nominative շաղախդ (šaġaxd) շաղախներդ (šaġaxnerd)
dative շաղախիդ (šaġaxid) շաղախներիդ (šaġaxnerid)
ablative շաղախիցդ (šaġaxicʻd) շաղախներիցդ (šaġaxnericʻd)
instrumental շաղախովդ (šaġaxovd) շաղախներովդ (šaġaxnerovd)
locative շաղախումդ (šaġaxumd) շաղախներումդ (šaġaxnerumd)
i-type, inanimate (Western Armenian)
singular plural
nominative շաղախ (šaġax) շաղախներ (šaġaxner)
dative շաղախի (šaġaxi) շաղախներու (šaġaxneru)
ablative շաղախէ (šaġaxē) շաղախներէ (šaġaxnerē)
instrumental շաղախով (šaġaxov) շաղախներով (šaġaxnerov)
definite forms
nominative շաղախը/շաղախն (šaġaxə/šaġaxn) շաղախները/շաղախներն (šaġaxnerə/šaġaxnern)
dative շաղախին (šaġaxin) շաղախներուն (šaġaxnerun)
ablative շաղախէն (šaġaxēn) շաղախներէն (šaġaxnerēn)
instrumental շաղախովը/շաղախովն (šaġaxovə/šaġaxovn) շաղախներովը/շաղախներովն (šaġaxnerovə/šaġaxnerovn)
1st person possessive forms (my)
nominative շաղախս (šaġaxs) շաղախներս (šaġaxners)
dative շաղախիս (šaġaxis) շաղախներուս (šaġaxnerus)
ablative շաղախէս (šaġaxēs) շաղախներէս (šaġaxnerēs)
instrumental շաղախովս (šaġaxovs) շաղախներովս (šaġaxnerovs)
2nd person possessive forms (your)
nominative շաղախդ (šaġaxd) շաղախներդ (šaġaxnerd)
dative շաղախիդ (šaġaxid) շաղախներուդ (šaġaxnerud)
ablative շաղախէդ (šaġaxēd) շաղախներէդ (šaġaxnerēd)
instrumental շաղախովդ (šaġaxovd) շաղախներովդ (šaġaxnerovd)

Derived terms

[edit]

Old Armenian

[edit]

Etymology

[edit]

The origin is uncertain. Has been compared to Middle Armenian շողախ (šoġax), շոխ (šox, sticky substance used to close up a hole), Old Armenian շաղեմ (šałem, to moisten, to mix the mortar), շաղ (šał, dew), տաղախ (tałax, mortar), Lithuanian švelnùs (soft), Proto-Indo-European *(s)kelH- (to cut; to split, to separate), Ancient Greek πηλός (pēlós), παλός (palós, clay, earth, mud, mire).

Noun

[edit]

շաղախ (šałax)

  1. clay, mud, mortar
    Synonyms: ցիխ (cʻix), տաղախ (tałax)
    • 5th century, Bible, Genesis 11.3:
      Եւ ասեն այր ցընկեր իւր․ Եկայք արկցուք աղիւս եւ թրծեսցուք զայն հրով։ Եւ եղեւ նոցա աղիւսն ի տեղի քարի, եւ կուպր ի տեղի շաղախոյ։
      Ew asen ayr cʻənker iwr; Ekaykʻ arkcʻukʻ ałiws ew tʻrcescʻukʻ zayn hrov. Ew ełew nocʻa ałiwsn i tełi kʻari, ew kupr i tełi šałaxoy.
      And they said one to another, Go to, let us make brick, and burn them throughly. And they had brick for stone, and slime had they for morter.

Declension

[edit]

Adjective

[edit]

շաղախ (šałax)

  1. foul, dirty

Derived terms

[edit]

Descendants

[edit]
  • Armenian: շաղախ (šaġax)

Further reading

[edit]
  • Ačaṙean, Hračʻeay (1977) “շաղախ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume III, Yerevan: University Press, page 488ab
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “շաղախ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Höfler, Stefan (2016) “The Root √k̑u̯el ‘Dark, Black’”, in Iran and the Caucasus[1], volume 3, number 1, pages 24–26
  • J̌ahukyan, Geworg (2010) “շաղախ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 579a
  • Lidén, Evald (1913) “Bidrag till armenisk ljud- och ordhistorian”, in Förhandlingar vid Svenska Filolog- och Historikermötet i Göteborg den 19–21 Augusti 1912[2] (in Swedish), Göteborg: Wald. Zachrissons, page 110 of 110–112, connecting with Old English hwelian, Lithuanian švelnùs as a native word
  • Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 944
  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “շաղախ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Pokorny, Julius (1959) Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume 2, Bern, München: Francke Verlag, page 629, accepting Lidén's etymology
  • Schultheiss, Tassilo (1961) “Hethitisch und Armenisch”, in Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung auf dem Gebiete der Indogermanischen Sprachen[3], number 77, page 221
  • Simon, Zsolt (2013) “Die These der hethitisch-luwischen Lehnwörter im Armenischen: eine kritische Neubetrachtung”, in International Journal of Diachronic Linguistics and Linguistic Reconstruction[4] (in German), volume 10, number 2, page 111