अर्हत्
Sanskrit
[edit]Alternative forms
[edit]- अर्हन्त् (arhant)
Alternative scripts
[edit]Alternative scripts
- অৰ্হত্ (Assamese script)
- ᬅᬃᬳᬢ᭄ (Balinese script)
- অর্হত্ (Bengali script)
- 𑰀𑰨𑰿𑰮𑰝𑰿 (Bhaiksuki script)
- 𑀅𑀭𑁆𑀳𑀢𑁆 (Brahmi script)
- အရ်္ဟတ် (Burmese script)
- અર્હત્ (Gujarati script)
- ਅਰ੍ਹਤ੍ (Gurmukhi script)
- 𑌅𑌰𑍍𑌹𑌤𑍍 (Grantha script)
- ꦄꦂꦲꦠ꧀ (Javanese script)
- 𑂃𑂩𑂹𑂯𑂞𑂹 (Kaithi script)
- ಅರ್ಹತ್ (Kannada script)
- អហ៌ត៑ (Khmer script)
- ອຣ຺ຫຕ຺ (Lao script)
- അര്ഹത് (Malayalam script)
- ᠠᡵᡥᠠᢠ (Manchu script)
- 𑘀𑘨𑘿𑘮𑘝𑘿 (Modi script)
- ᠠᠷᠾᠠᢐ (Mongolian script)
- 𑦠𑧈𑧠𑧎𑦽𑧠 (Nandinagari script)
- 𑐀𑐭𑐟𑑂 (Newa script)
- ଅର୍ହତ୍ (Odia script)
- ꢂꢬ꣄ꢲꢡ꣄ (Saurashtra script)
- 𑆃𑆫𑇀𑆲𑆠𑇀 (Sharada script)
- 𑖀𑖨𑖿𑖮𑖝𑖿 (Siddham script)
- අර්හත් (Sinhalese script)
- 𑩐𑩼 𑪙𑪂𑩫 𑪙 (Soyombo script)
- 𑚀𑚤𑚶𑚩𑚙𑚶 (Takri script)
- அர்ஹத் (Tamil script)
- అర్హత్ (Telugu script)
- อรฺหตฺ (Thai script)
- ཨ་རྷ་ཏ྄ (Tibetan script)
- 𑒁𑒩𑓂𑒯𑒞𑓂 (Tirhuta script)
- 𑨀𑨫𑩇𑨱𑨙𑨴 (Zanabazar Square script)
Etymology
[edit]From the present participle of अर्हति (arhati, “to deserve”). From the root अर्ह् (arh) + -अत् (-at).
Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]अर्हत् • (árhat) stem
- deserving, entitled to (+ accusative) (RV.)
- (used in a respectful address for अर्हसि (arhasi) Pāṇ. 3-2, 133) able, allowed to (+accusative) (RV.)
- worthy, venerable, respectable (ŚBr., AitBr. etc.)
- praised, celebrated (L.)
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अर्हन् (árhan) | अर्हन्तौ (árhantau) अर्हन्ता¹ (árhantā¹) |
अर्हन्तः (árhantaḥ) |
| accusative | अर्हन्तम् (árhantam) | अर्हन्तौ (árhantau) अर्हन्ता¹ (árhantā¹) |
अर्हतः (árhataḥ) |
| instrumental | अर्हता (árhatā) | अर्हद्भ्याम् (árhadbhyām) | अर्हद्भिः (árhadbhiḥ) |
| dative | अर्हते (árhate) | अर्हद्भ्याम् (árhadbhyām) | अर्हद्भ्यः (árhadbhyaḥ) |
| ablative | अर्हतः (árhataḥ) | अर्हद्भ्याम् (árhadbhyām) | अर्हद्भ्यः (árhadbhyaḥ) |
| genitive | अर्हतः (árhataḥ) | अर्हतोः (árhatoḥ) | अर्हताम् (árhatām) |
| locative | अर्हति (árhati) | अर्हतोः (árhatoḥ) | अर्हत्सु (árhatsu) |
| vocative | अर्हन् (árhan) | अर्हन्तौ (árhantau) अर्हन्ता¹ (árhantā¹) |
अर्हन्तः (árhantaḥ) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अर्हती (árhatī) | अर्हत्यौ (árhatyau) अर्हती¹ (árhatī¹) |
अर्हत्यः (árhatyaḥ) अर्हतीः¹ (árhatīḥ¹) |
| accusative | अर्हतीम् (árhatīm) | अर्हत्यौ (árhatyau) अर्हती¹ (árhatī¹) |
अर्हतीः (árhatīḥ) |
| instrumental | अर्हत्या (árhatyā) | अर्हतीभ्याम् (árhatībhyām) | अर्हतीभिः (árhatībhiḥ) |
| dative | अर्हत्यै (árhatyai) | अर्हतीभ्याम् (árhatībhyām) | अर्हतीभ्यः (árhatībhyaḥ) |
| ablative | अर्हत्याः (árhatyāḥ) अर्हत्यै² (árhatyai²) |
अर्हतीभ्याम् (árhatībhyām) | अर्हतीभ्यः (árhatībhyaḥ) |
| genitive | अर्हत्याः (árhatyāḥ) अर्हत्यै² (árhatyai²) |
अर्हत्योः (árhatyoḥ) | अर्हतीनाम् (árhatīnām) |
| locative | अर्हत्याम् (árhatyām) | अर्हत्योः (árhatyoḥ) | अर्हतीषु (árhatīṣu) |
| vocative | अर्हति (árhati) | अर्हत्यौ (árhatyau) अर्हती¹ (árhatī¹) |
अर्हत्यः (árhatyaḥ) अर्हतीः¹ (árhatīḥ¹) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अर्हत् (árhat) | अर्हन्ती (árhantī) | अर्हन्ति (árhanti) |
| accusative | अर्हत् (árhat) | अर्हन्ती (árhantī) | अर्हन्ति (árhanti) |
| instrumental | अर्हता (árhatā) | अर्हद्भ्याम् (árhadbhyām) | अर्हद्भिः (árhadbhiḥ) |
| dative | अर्हते (árhate) | अर्हद्भ्याम् (árhadbhyām) | अर्हद्भ्यः (árhadbhyaḥ) |
| ablative | अर्हतः (árhataḥ) | अर्हद्भ्याम् (árhadbhyām) | अर्हद्भ्यः (árhadbhyaḥ) |
| genitive | अर्हतः (árhataḥ) | अर्हतोः (árhatoḥ) | अर्हताम् (árhatām) |
| locative | अर्हति (árhati) | अर्हतोः (árhatoḥ) | अर्हत्सु (árhatsu) |
| vocative | अर्हत् (árhat) | अर्हन्ती (árhantī) | अर्हन्ति (árhanti) |
Noun
[edit]अर्हत् • (arhat) stem, m
- arhat; a buddha who is still a candidate for nirvana
- (= क्षपणक (kṣapaṇaka)) a Jain
- an arhat or superior divinity with the Jains
- the highest rank in the Buddhist hierarchy (L.)
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अर्हन् (arhan) | अर्हन्तौ (arhantau) | अर्हन्तः (arhantaḥ) |
| accusative | अर्हन्तम् (arhantam) | अर्हन्तौ (arhantau) | अर्हतः (arhataḥ) |
| instrumental | अर्हता (arhatā) | अर्हद्भ्याम् (arhadbhyām) | अर्हद्भिः (arhadbhiḥ) |
| dative | अर्हते (arhate) | अर्हद्भ्याम् (arhadbhyām) | अर्हद्भ्यः (arhadbhyaḥ) |
| ablative | अर्हतः (arhataḥ) | अर्हद्भ्याम् (arhadbhyām) | अर्हद्भ्यः (arhadbhyaḥ) |
| genitive | अर्हतः (arhataḥ) | अर्हतोः (arhatoḥ) | अर्हताम् (arhatām) |
| locative | अर्हति (arhati) | अर्हतोः (arhatoḥ) | अर्हत्सु (arhatsu) |
| vocative | अर्हन् (arhan) | अर्हन्तौ (arhantau) | अर्हन्तः (arhantaḥ) |
Descendants
[edit]- Pali: arahant
- → Middle Mongol: ᠠᠷᠬᠠᠳ (arqad)
- → Manchu: ᠠᡵᡤᠠᡨ (argat)
- → Tocharian A: ārānt (from अर्हन्त् (arhant)
- → Tocharian B: arahānte (from अर्हन्त् (arhant))
- → Chinese: 阿羅漢 / 阿罗汉 (āluóhàn) (from अर्हन्त् (arhant))
References
[edit]- Monier Williams (1899) “अर्हत्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 93.
Categories:
- Sanskrit terms suffixed with -अत्
- Sanskrit terms belonging to the root अर्ह्
- Sanskrit terms with IPA pronunciation
- Sanskrit lemmas
- Sanskrit adjectives
- Sanskrit adjectives in Devanagari script
- Sanskrit at-stem adjectives
- Sanskrit at-stem nouns
- Sanskrit nouns
- Sanskrit nouns in Devanagari script
- Sanskrit masculine nouns