वप्तृ

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ৱপ্তৃ (Assamese script)
• ᬯᬧ᭄ᬢᬺ (Balinese script)
• বপ্তৃ (Bengali script)
• 𑰪𑰢𑰿𑰝𑰴 (Bhaiksuki script)
• 𑀯𑀧𑁆𑀢𑀾 (Brahmi script)
• ဝပ္တၖ (Burmese script)
• વપ્તૃ (Gujarati script)
• ਵਪ੍ਤ੍ਰ (Gurmukhi script)
• 𑌵𑌪𑍍𑌤𑍃 (Grantha script)
• ꦮꦥ꧀ꦠꦽ (Javanese script)
• 𑂫𑂣𑂹𑂞𑃂 (Kaithi script)
• ವಪ್ತೃ (Kannada script)
• វប្ត្ឫ (Khmer script)
• ວປ຺ຕ຺ຣິ (Lao script)
• വപ്തൃ (Malayalam script)
• ᠸᠠᢒᢠᡵᡳ (Manchu script)
• 𑘪𑘢𑘿𑘝𑘵 (Modi script)
• ᠸᠠᢒᢐᠷᠢ (Mongolian script)
• 𑧊𑧂𑧠𑦽𑧖 (Nandinagari script)
• 𑐰𑐥𑑂𑐟𑐺 (Newa script)
• ଵପ୍ତୃ (Odia script)
• ꢮꢦ꣄ꢡꢺ (Saurashtra script)
• 𑆮𑆥𑇀𑆠𑆸 (Sharada script)
• 𑖪𑖢𑖿𑖝𑖴 (Siddham script)
• වප‍්තෘ (Sinhalese script)
• 𑩾𑩰 𑪙𑩫𑩙 (Soyombo script)
• 𑚦𑚞𑚶𑚙 (Takri script)
• வப்த்ரி (Tamil script)
• వప్తృ (Telugu script)
• วปฺตฺฤ (Thai script)
• ཝ་པྟྲྀ (Tibetan script)
• 𑒫𑒣𑓂𑒞𑒵 (Tirhuta script)
• 𑨭𑨞𑩇𑨙𑨼𑨉 (Zanabazar Square script)

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ʋɐp.tŕ̩/, /ʋɐ́p.tr̩/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈʋɐp.t̪r̩/, [ˈʋɐp̚.t̪r̩]

Etymology 1

Agent noun formed from the root वप् (vap, “to shear, shave”). See there for more etymological information.

Noun

वप्तृ • (vaptṛ́ or váptṛ) stem, m

1. one who shaves; a barber
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 10.142.4:

     यद् उ॒द्वतो॑ नि॒वतो॒ यासि॒ बप्स॒त् पृथ॑ग् एषि प्रग॒र्धिनी॑व॒ सेना॑ ।
     य॒दा ते॒ वातो॑ अनु॒वाति॑ शो॒चिर् वप्ते॑व॒ श्मश्रु॑ वपसि॒ प्र भूम॑ ॥

     yád udváto niváto yā́si bápsat pṛ́thag eṣi pragardhínīva sénā.
     yadā́ te vā́to anuvā́ti śocír vápteva śmáśru vapasi prá bhū́ma.

     O'er hills through vales devouring as thou goest, thou partest like an army fain for loot
     As when a barber shaves a beard, thou shavest earth when the wind blows on thy flame and fans it.

Declension

Masculine ṛ-stem declension of वप्तृ (vaptṛ́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वप्ता vaptā́	वप्तारौ / वप्तारा¹ vaptā́rau / vaptā́rā¹	वप्तारः vaptā́raḥ
Vocative	वप्तः váptaḥ	वप्तारौ / वप्तारा¹ váptārau / váptārā¹	वप्तारः váptāraḥ
Accusative	वप्तारम् vaptā́ram	वप्तारौ / वप्तारा¹ vaptā́rau / vaptā́rā¹	वप्तॄन् vaptṝ́n
Instrumental	वप्त्रा vaptrā́	वप्तृभ्याम् vaptṛ́bhyām	वप्तृभिः vaptṛ́bhiḥ
Dative	वप्त्रे vaptré	वप्तृभ्याम् vaptṛ́bhyām	वप्तृभ्यः vaptṛ́bhyaḥ
Ablative	वप्तुः vaptúḥ	वप्तृभ्याम् vaptṛ́bhyām	वप्तृभ्यः vaptṛ́bhyaḥ
Genitive	वप्तुः vaptúḥ	वप्त्रोः vaptróḥ	वप्तॄणाम् vaptṝṇā́m
Locative	वप्तरि vaptári	वप्त्रोः vaptróḥ	वप्तृषु vaptṛ́ṣu
Notes	¹Vedic

Masculine ṛ-stem declension of वप्तृ (váptṛ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वप्ता váptā	वप्तारौ / वप्तारा¹ váptārau / váptārā¹	वप्तारः váptāraḥ
Vocative	वप्तः váptaḥ	वप्तारौ / वप्तारा¹ váptārau / váptārā¹	वप्तारः váptāraḥ
Accusative	वप्तारम् váptāram	वप्तारौ / वप्तारा¹ váptārau / váptārā¹	वप्तॄन् váptṝn
Instrumental	वप्त्रा váptrā	वप्तृभ्याम् váptṛbhyām	वप्तृभिः váptṛbhiḥ
Dative	वप्त्रे váptre	वप्तृभ्याम् váptṛbhyām	वप्तृभ्यः váptṛbhyaḥ
Ablative	वप्तुः váptuḥ	वप्तृभ्याम् váptṛbhyām	वप्तृभ्यः váptṛbhyaḥ
Genitive	वप्तुः váptuḥ	वप्त्रोः váptroḥ	वप्तॄणाम् váptṝṇām
Locative	वप्तरि váptari	वप्त्रोः váptroḥ	वप्तृषु váptṛṣu
Notes	¹Vedic

Etymology 2

Agent noun formed from the root वप् (vap, “to sow (seeds); to beget”). See there for more etymological information.

Noun

वप्तृ • (vaptṛ) stem, m

1. one who sows seeds; a farmer, a husbandman
   • c. 200 BCE – 200 CE, Manusmṛti 4.36:

     यथेरिणे बीजं उप्त्वा न वप्ता लभते फलम् ।
     तथानृचे हविर्दत्त्वा न दाता लभते फलम् ॥

     yatheriṇe bījaṃ uptvā na vaptā labhate phalam.
     tathānṛce havirdattvā na dātā labhate phalam.

     As a husbandman reaps no harvest when he has sown the seed in barren soil, even so the giver of oblation-food gains no reward if he presented it to a (priest) unacquainted with the Ṛc verses.

2. one who begets; a progenitor, a father

Declension

Masculine ṛ-stem declension of वप्तृ (vaptṛ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वप्ता vaptā	वप्तारौ / वप्तारा¹ vaptārau / vaptārā¹	वप्तारः vaptāraḥ
Vocative	वप्तः vaptaḥ	वप्तारौ / वप्तारा¹ vaptārau / vaptārā¹	वप्तारः vaptāraḥ
Accusative	वप्तारम् vaptāram	वप्तारौ / वप्तारा¹ vaptārau / vaptārā¹	वप्तॄन् vaptṝn
Instrumental	वप्त्रा vaptrā	वप्तृभ्याम् vaptṛbhyām	वप्तृभिः vaptṛbhiḥ
Dative	वप्त्रे vaptre	वप्तृभ्याम् vaptṛbhyām	वप्तृभ्यः vaptṛbhyaḥ
Ablative	वप्तुः vaptuḥ	वप्तृभ्याम् vaptṛbhyām	वप्तृभ्यः vaptṛbhyaḥ
Genitive	वप्तुः vaptuḥ	वप्त्रोः vaptroḥ	वप्तॄणाम् vaptṝṇām
Locative	वप्तरि vaptari	वप्त्रोः vaptroḥ	वप्तृषु vaptṛṣu
Notes	¹Vedic

References

• Monier Williams (1899) “वप्तृ”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1259.