մարզպան

Armenian

Etymology

Learned borrowing from Old Armenian մարզպան (marzpan).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /mɑɾzˈpɑn/, [mɑɾzpɑ́n]
• (Western Armenian) IPA^(key): /mɑɾzˈbɑn/, [mɑɾzbɑ́n]

Noun

մարզպան • (marzpan)

1. (historical) marzban

Declension

i-type, animate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	մարզպան (marzpan)	մարզպաններ (marzpanner)
dative	մարզպանի (marzpani)	մարզպանների (marzpanneri)
ablative	մարզպանից (marzpanicʻ)	մարզպաններից (marzpannericʻ)
instrumental	մարզպանով (marzpanov)	մարզպաններով (marzpannerov)
locative	—	—
	definite forms
nominative	մարզպանը/մարզպանն (marzpanə/marzpann)	մարզպանները/մարզպաններն (marzpannerə/marzpannern)
dative	մարզպանին (marzpanin)	մարզպաններին (marzpannerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	մարզպանս (marzpans)	մարզպաններս (marzpanners)
dative	մարզպանիս (marzpanis)	մարզպաններիս (marzpanneris)
ablative	մարզպանիցս (marzpanicʻs)	մարզպաններիցս (marzpannericʻs)
instrumental	մարզպանովս (marzpanovs)	մարզպաններովս (marzpannerovs)
locative	—	—
	2nd person possessive forms (your)
nominative	մարզպանդ (marzpand)	մարզպաններդ (marzpannerd)
dative	մարզպանիդ (marzpanid)	մարզպաններիդ (marzpannerid)
ablative	մարզպանիցդ (marzpanicʻd)	մարզպաններիցդ (marzpannericʻd)
instrumental	մարզպանովդ (marzpanovd)	մարզպաններովդ (marzpannerovd)
locative	—	—

Descendants

• → English: marzpan
• → Russian: марзпа́н (marzpán)

Middle Armenian

Alternative forms

• մարզման (marzman), մարծպան (marcpan), մարազպան (marazpan), մազմէն (mazmēn), մազման (mazman), մարզան (marzan)
• մարզ (marz) — cited by NHB, without attestation

Etymology

Identical with Arabic مَرْزَبَان (marzabān, “a dry measure for grain”), Classical Syriac ܡܰܪܙܒܳܢܳܐ (marzəḇānā, “a serving of grain”), which Ačaṙyan derives from unattested Iranian, but which can have a Semitic explanation: compare Aramaic מַרְזְבָא (marzəḇā), מַרְזִיבָא (marzīḇā), Classical Syriac ܡܰܪܙܺܝܒܳܐ (marzīḇā), Arabic مِرْزَاب (mirzāb), all meaning a spout or gutter, which are close enough that the CAL was tempted to “emend” the Syriac to ܡܰܪܙܒܳܐ* (marzəḇā), unwitting of the Arabic and Armenian. Note that -ān is a typical Aramaic ending.

Some of the alternative forms are apparently contaminated with variants of Old Armenian մաղզմայ (małzmay).

Noun

մարզպան • (marzpan)

1. a measure of grain or liquid, equal to ¹⁄₁₀ մոդ (mod)

Further reading

• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “մարզպան”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “մարզ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy

Old Armenian

Alternative forms

• մարզուան (marzuan), մարզաւան (marzawan), մարծպան (marcpan), մարծուան (marcuan) — post-Classical

Etymology

An Iranian borrowing; compare Middle Persian [Book Pahlavi needed] (mlcpʾn' /⁠marz(o)ban⁠/, “margrave, warden of the marches”), Persian مرزبان (marzbân, “border guard”).

Noun

մարզպան • (marzpan)

1. margrave, marzban

Declension

i-a-type

	singular		plural
nominative	մարզպան (marzpan)		մարզպանք (marzpankʻ)
genitive	մարզպանի (marzpani)		մարզպանաց (marzpanacʻ)
dative	մարզպանի (marzpani)		մարզպանաց (marzpanacʻ)
accusative	մարզպան (marzpan)		մարզպանս (marzpans)
ablative	մարզպանէ (marzpanē)		մարզպանաց (marzpanacʻ)
instrumental	մարզպանաւ (marzpanaw)		մարզպանաւք = մարզպանօք (marzpanawkʻ = marzpanōkʻ)
locative	մարզպանի (marzpani)		մարզպանս (marzpans)

Derived terms

• մարզպանութիւն (marzpanutʻiwn)

Related terms

• մարզ (marz), մարզպետ (marzpet)
• -պան (-pan)

Descendants

• Armenian: մարզպան (marzpan)

Further reading

• Մարզպան on the Armenian Wikipedia.Wikipedia ^hy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1977) “մարզպան”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume III, Yerevan: University Press, pages 282–283
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “մարզպան”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 193
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “մարզպան”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy