रक्षति

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ৰক্ষতি (Assamese script)
• ᬭᬓ᭄ᬱᬢᬶ (Balinese script)
• রক্ষতি (Bengali script)
• 𑰨𑰎𑰿𑰬𑰝𑰰 (Bhaiksuki script)
• 𑀭𑀓𑁆𑀱𑀢𑀺 (Brahmi script)
• ရက္ၑတိ (Burmese script)
• રક્ષતિ (Gujarati script)
• ਰਕ੍ਸ਼ਤਿ (Gurmukhi script)
• 𑌰𑌕𑍍𑌷𑌤𑌿 (Grantha script)
• ꦫꦏ꧀ꦰꦠꦶ (Javanese script)
• 𑂩𑂍𑂹𑂭𑂞𑂱 (Kaithi script)
• ರಕ್ಷತಿ (Kannada script)
• រក្ឞតិ (Khmer script)
• ຣກ຺ຩຕິ (Lao script)
• രക്ഷതി (Malayalam script)
• ᡵᠠᡬᢢᠠᢠᡳ (Manchu script)
• 𑘨𑘎𑘿𑘬𑘝𑘱 (Modi script)
• ᠷᠠᢉᢔᠠᢐᠢ (Mongolian script)
• 𑧈𑦮𑧠𑧌𑦽𑧒 (Nandinagari script)
• 𑐬𑐎𑑂𑐲𑐟𑐶 (Newa script)
• ରକ୍ଷତି (Odia script)
• ꢬꢒ꣄ꢰꢡꢶ (Saurashtra script)
• 𑆫𑆑𑇀𑆰𑆠𑆴 (Sharada script)
• 𑖨𑖎𑖿𑖬𑖝𑖰 (Siddham script)
• රක්‍ෂති (Sinhalese script)
• 𑩼𑩜 𑪙𑪀𑩫𑩑 (Soyombo script)
• 𑚤𑚊𑚶𑚙𑚮 (Takri script)
• ரக்ஷதி (Tamil script)
• రక్షతి (Telugu script)
• รกฺษติ (Thai script)
• ར་ཀྵ་ཏི (Tibetan script)
• 𑒩𑒏𑓂𑒭𑒞𑒱 (Tirhuta script)
• 𑨫𑨋𑩇𑨯𑨙𑨁 (Zanabazar Square script)

Etymology

Etymology tree

Proto-Indo-European *h₂lek-

Proto-Indo-European *-seti

Proto-Indo-European *h₂lékseti

Proto-Indo-Iranian *Hrákšati

Sanskrit रक्षति (rakṣati)

Inherited from Proto-Indo-Iranian *Hrákšati, from Proto-Indo-European *h₂lékseti, from *h₂lek- + *-seti. Cognate with Ancient Greek ἀλέξω (aléxō, “to guard, defend, help”), Old English ealgian (“to protect”), Middle Persian lškl (laškar) (whence Persian لشکر (laškar, “army”)).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɾɐ́k.ʂɐ.ti/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈɾɐk.ʂɐ.t̪i/

Verb

रक्षति • (rákṣati) third-singular indicative (class 1, type P, root रक्ष्)

1. to protect, defend, guard
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 10.108.7:

     अ॒यं नि॒धिः स॑रमे॒ अद्रि॑बुध्नो॒ गोभि॒रश्वे॑भि॒र्वसु॑भि॒र्न्यृ॑ष्टः।
     रक्ष॑न्ति॒ तं प॒णयो॒ ये सु॑गो॒पा रेकु॑ प॒दमल॑क॒मा ज॑गन्थ॥

     ayáṃ nidhíḥ sarame ádribudhno góbhiráśvebhirvásubhirnyṛ̀ṣṭaḥ.
     rákṣanti táṃ paṇáyo yé sugopā́ réku padámálakamā́ jagantha.

     Paved with the rock is this our treasure-chamber; filled full of precious things, of kine, and horses.
     These Paṇis who are watchful keepers guard it. In vain hast thou approached this lonely station.

Conjugation

Present: रक्षति (rákṣati), रक्षते (rákṣate)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	रक्षति rákṣati	रक्षतः rákṣataḥ	रक्षन्ति rákṣanti	रक्षते rákṣate	रक्षेते rákṣete	रक्षन्ते rákṣante
Second	रक्षसि rákṣasi	रक्षथः rákṣathaḥ	रक्षथ rákṣatha	रक्षसे rákṣase	रक्षेथे rákṣethe	रक्षध्वे rákṣadhve
First	रक्षामि rákṣāmi	रक्षावः rákṣāvaḥ	रक्षामः / रक्षामसि¹ rákṣāmaḥ / rákṣāmasi¹	रक्षे rákṣe	रक्षावहे rákṣāvahe	रक्षामहे rákṣāmahe
Imperative
Third	रक्षतु rákṣatu	रक्षताम् rákṣatām	रक्षन्तु rákṣantu	रक्षताम् rákṣatām	रक्षेताम् rákṣetām	रक्षन्ताम् rákṣantām
Second	रक्ष rákṣa	रक्षतम् rákṣatam	रक्षत rákṣata	रक्षस्व rákṣasva	रक्षेथाम् rákṣethām	रक्षध्वम् rákṣadhvam
First	रक्षाणि rákṣāṇi	रक्षाव rákṣāva	रक्षाम rákṣāma	रक्षै rákṣai	रक्षावहै rákṣāvahai	रक्षामहै rákṣāmahai
Optative/Potential
Third	रक्षेत् rákṣet	रक्षेताम् rákṣetām	रक्षेयुः rákṣeyuḥ	रक्षेत rákṣeta	रक्षेयाताम् rákṣeyātām	रक्षेरन् rákṣeran
Second	रक्षेः rákṣeḥ	रक्षेतम् rákṣetam	रक्षेत rákṣeta	रक्षेथाः rákṣethāḥ	रक्षेयाथाम् rákṣeyāthām	रक्षेध्वम् rákṣedhvam
First	रक्षेयम् rákṣeyam	रक्षेव rákṣeva	रक्षेम rákṣema	रक्षेय rákṣeya	रक्षेवहि rákṣevahi	रक्षेमहि rákṣemahi
Subjunctive
Third	रक्षात् / रक्षाति rákṣāt / rákṣāti	रक्षातः rákṣātaḥ	रक्षान् rákṣān	रक्षाते / रक्षातै rákṣāte / rákṣātai	रक्षैते rákṣaite	रक्षन्त / रक्षान्तै rákṣanta / rákṣāntai
Second	रक्षाः / रक्षासि rákṣāḥ / rákṣāsi	रक्षाथः rákṣāthaḥ	रक्षाथ rákṣātha	रक्षासे / रक्षासै rákṣāse / rákṣāsai	रक्षैथे rákṣaithe	रक्षाध्वै rákṣādhvai
First	रक्षाणि rákṣāṇi	रक्षाव rákṣāva	रक्षाम rákṣāma	रक्षै rákṣai	रक्षावहै rákṣāvahai	रक्षामहै rákṣāmahai
Participles
	रक्षत् rákṣat			रक्षमाण rákṣamāṇa
Notes	The subjunctive is only used in Vedic Sanskrit. ¹Vedic

Imperfect: अरक्षत् (árakṣat), अरक्षत (árakṣata)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अरक्षत् árakṣat	अरक्षताम् árakṣatām	अरक्षन् árakṣan	अरक्षत árakṣata	अरक्षेताम् árakṣetām	अरक्षन्त árakṣanta
Second	अरक्षः árakṣaḥ	अरक्षतम् árakṣatam	अरक्षत árakṣata	अरक्षथाः árakṣathāḥ	अरक्षेथाम् árakṣethām	अरक्षध्वम् árakṣadhvam
First	अरक्षम् árakṣam	अरक्षाव árakṣāva	अरक्षाम árakṣāma	अरक्षे árakṣe	अरक्षावहि árakṣāvahi	अरक्षामहि árakṣāmahi

Descendants

• Pali: rakkhati
• Prakrit: 𑀭𑀓𑁆𑀔𑀇 (rakkhaï) (see there for further descendants)

Borrowed terms

• → Tamil: இரட்சி (iraṭci), ரக்ஷி (rakṣi), லக்ஷி (lakṣi) (learned)
• → Telugu: రక్షించు (rakṣiñcu) (learned)

Further reading

• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “rákṣati”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 611