արկանեմ
Jump to navigation
Jump to search
Old Armenian[edit]
Etymology[edit]
The root is արկ- (ark-), from an Iranian descendant of Proto-Iranian *hark-, *ark-, + -ան- (-an-). Compare Avestan 𐬵𐬀𐬭𐬆𐬐- (harək-, “to send out, to let out”), Sanskrit सृक (sṛká, “arrow”). The original sense is “to throw, to cast”, but has gained many other meanings by extension and is richly used in idioms. Post-classically has also been attested independently: արկ (ark, “something thrown”).
Verb[edit]
արկանեմ • (arkanem) (aorist indicative արկի)
- (transitive) to cast, to throw, to shoot (abundantly used in various idioms)
- վիճակ արկանել ― vičak arkanel ― to cast or draw lots
- ի մէջ արկանել զանձն ― i mēǰ arkanel zanjn ― to intermeddle, to intrude, to enter
- արկանել ի միտս ― arkanel i mits ― to conceive, to have the intention
- արկանել զանձն ընդ, ի ներքոյ ― arkanel zanjn ənd, i nerkʻoy ― to undergo
- արկանել զիւրեւ, զանձամբ ― arkanel ziwrew, zanjamb ― to endorse, to put on one's back
- արկանել զկալ ― arkanel zkal ― to winnow corn
- արկանել ողորմութիւն ― arkanel ołormutʻiwn ― to pity
- արկանել ընդ յեսան, ընդ սրոց ― arkanel ənd yesan, ənd srocʻ ― to whet, to sharpen
- արկանել ընդ սղոցաւ ― arkanel ənd słocʻaw ― to saw
- գութս արկանել ― gutʻs arkanel ― to pity
- խունկ արկանել ― xunk arkanel ― to cense, to perfume with incense
- ի խնդիր արկանել ― i xndir arkanel ― to seek, to trouble oneself to find
- ձայն արկանել ― jayn arkanel ― to cry, to scream, to shriek
- վարձս, սակ արկանել ― varjs, sak arkanel ― to bargain, to make an agreement, to contract
- ի կիր, ի վար, ի գործ արկանել ― i kir, i var, i gorc arkanel ― to use, to employ, to make use of
- ձեռն արկանել ― jeṙn arkanel ― to undertake
- արկանել ընդ տարակուսանօք ― arkanel ənd tarakusanōkʻ ― to make doubtful, to doubt
- արկանել ի մոռացօնս ― arkanel i moṙacʻōns ― to forget
- արկանել զանձն ի վտանգ ― arkanel zanjn i vtang ― to place oneself in danger
- արկանել ի յուսահատութիւն ― arkanel i yusahatutʻiwn ― to reduce to despair
- (transitive) to put into, to shove, to insert (a lever into a ring, a man into a prison, a bracelet onto an arm, earrings in an ear, a sword into a sheath, etc.)
- արկանել ի մէջ, ի ներքս ― arkanel i mēǰ, i nerkʻs ― to thrust in, to introduce, to mix
- (transitive) to spread out, to lay (a tablecloth, bed, net, table, etc.)
- (transitive) to deprive of (virginity, wealth, etc.)
- (transitive) to impute to (guilt, crime, etc.)
- (transitive) to pour out, to shed (water, wine, etc.)
- արկանել ջուր ― arkanel ǰur ― to pour water
- (transitive) to build, to construct
- արկանել աղիւս ― arkanel ałiws ― to make bricks
- (transitive) to sow, to scatter, to spread
- (transitive) to put on (a cloth)
- արկանել զիւրեւ, զանձամբ ― arkanel ziwrew, zanjamb ― to put on, to dress oneself
- (mediopassive, intransitive) to fall, to throw oneself
- (mediopassive, intransitive) to dress oneself
Conjugation[edit]
active
| infinitive | արկանել (arkanel) | participle | արկեալ (arkeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | արկ- (ark-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | արկանեմ (arkanem) | արկանես (arkanes) | արկանէ (arkanē) | արկանեմք (arkanemkʻ) | արկանէք (arkanēkʻ) | արկանեն (arkanen) | |
| imperfect | արկանէի, արկանեի* (arkanēi, arkanei*) | արկանէիր, արկանեիր* (arkanēir, arkaneir*) | արկանէր (arkanēr) | արկանէաք, արկանեաք* (arkanēakʻ, arkaneakʻ*) | արկանէիք, արկանեիք* (arkanēikʻ, arkaneikʻ*) | արկանէին, արկանեին* (arkanēin, arkanein*) | |
| aorist | արկի (arki) | արկեր (arker) | արկ, էարկ* (ark, ēark*) | արկաք (arkakʻ) | արկէք, արկիք (arkēkʻ, arkikʻ) | արկին (arkin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | արկանիցեմ (arkanicʻem) | արկանիցես (arkanicʻes) | արկանիցէ (arkanicʻē) | արկանիցեմք (arkanicʻemkʻ) | արկանիցէք (arkanicʻēkʻ) | արկանիցեն (arkanicʻen) | |
| aorist | արկից (arkicʻ) | արկցես (arkcʻes) | արկցէ (arkcʻē) | արկցուք (arkcʻukʻ) | արկջիք (arkǰikʻ) | արկցեն (arkcʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | ա՛րկ (árk) | — | — | արկէ՛ք (arkḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | արկջի՛ր (arkǰír) | — | — | արկջի՛ք (arkǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ արկաներ (mí arkaner) | — | — | մի՛ արկանէք (mí arkanēkʻ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | արկանել, արկանիլ* (arkanel, arkanil*) | participle | արկեալ, արկուցեալ (arkeal, arkucʻeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | արկ- (ark-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | արկանիմ (arkanim) | արկանիս (arkanis) | արկանի (arkani) | արկանիմք (arkanimkʻ) | արկանիք (arkanikʻ) | արկանին (arkanin) | |
| imperfect | արկանէի (arkanēi) | արկանէիր (arkanēir) | արկանէր, արկանիւր (arkanēr, arkaniwr) | արկանէաք (arkanēakʻ) | արկանէիք (arkanēikʻ) | արկանէին (arkanēin) | |
| aorist | արկայ (arkay) | արկար (arkar) | արկաւ (arkaw) | արկաք (arkakʻ) | արկայք (arkaykʻ) | արկան (arkan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | արկանիցիմ (arkanicʻim) | արկանիցիս (arkanicʻis) | արկանիցի (arkanicʻi) | արկանիցիմք (arkanicʻimkʻ) | արկանիցիք (arkanicʻikʻ) | արկանիցին (arkanicʻin) | |
| aorist | արկայց (arkaycʻ) | արկցիս (arkcʻis) | արկցի (arkcʻi) | արկցուք (arkcʻukʻ) | արկջիք (arkǰikʻ) | արկցին (arkcʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | արկի՛ր (arkír) | — | — | արկարո՛ւք (arkarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | արկջի՛ր (arkǰír) | — | — | արկջի՛ք (arkǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ արկանիր (mí arkanir) | — | — | մի՛ արկանիք (mí arkanikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms[edit]
- ակնարկեմ (aknarkem)
- ակնարկի (aknarki)
- ակնարկութիւն (aknarkutʻiwn)
- ակնարկումն (aknarkumn)
- ահարկելի (aharkeli)
- ահարկեմ (aharkem)
- ահարկու (aharku)
- ահարկութիւն (aharkutʻiwn)
- աղերսարկու (ałersarku)
- աղերսարկութիւն (ałersarkutʻiwn)
- աղիւսարկ (ałiwsark)
- աղիւսարկութիւն (ałiwsarkutʻiwn)
- ամպայարկ (ampayark)
- ամրավերարկու (amraverarku)
- անակնարկելի (anaknarkeli)
- անակնարկումն (anaknarkumn)
- անլրարկեալ (anlrarkeal)
- անխնամարկելի (anxnamarkeli)
- անկողնարկ (ankołnark)
- անձեռնարկելի (anjeṙnarkeli)
- անյարկ (anyark)
- աննաւարկելի (annawarkeli)
- անուանարկ (anuanark)
- անվայրարկելի (anvayrarkeli)
- անվերարկելի (anverarkeli)
- անվերարկու (anverarku)
- անփոխարկաբար (anpʻoxarkabar)
- անփոխարկելի (anpʻoxarkeli)
- առակարկու (aṙakarku)
- առակարկութիւն (aṙakarkutʻiwn)
- առաջարկ (aṙaǰark)
- առաջարկեալ (aṙaǰarkeal)
- առաջարկութիւն (aṙaǰarkutʻiwn)
- առաջարկումն (aṙaǰarkumn)
- առասպելարկու (aṙaspelarku)
- առասպելարկութիւն (aṙaspelarkutʻiwn)
- առարկ (aṙark)
- առարկած (aṙarkac)
- առարկանեմ (aṙarkanem)
- առարկեմ (aṙarkem)
- առարկու (aṙarku)
- առարկուած (aṙarkuac)
- առարկութիւն (aṙarkutʻiwn)
- աստուածապարարկ (astuacaparark)
- աստուածարկու (astuacarku)
- արդիւնարկութիւն (ardiwnarkutʻiwn)
- արկ (ark)
- արկած (arkac)
- արկանելի (arkaneli)
- արկեւառ (arkewaṙ)
- արկնոց (arknocʻ)
- արկուած (arkuac)
- արկումն (arkumn)
- արկուցեալ (arkucʻeal)
- արմատարկութիւն (armatarkutʻiwn)
- բազմարկածեան (bazmarkacean)
- բաղարկեմ (bałarkem)
- բաղարկոցեմ (bałarkocʻem)
- բանկնարկեմ (banknarkem)
- բանսարկեմ (bansarkem)
- բանսարկու (bansarku)
- բանսարկութիւն (bansarkutʻiwn)
- բանտարկեալ (bantarkeal)
- բարձրայարկ (barjrayark)
- բարձրաւանդայարկ (barjrawandayark)
- բեռնարկեմ (beṙnarkem)
- բեռնարկութիւն (beṙnarkutʻiwn)
- բռնարկեմ (bṙnarkem)
- գթարկութիւն (gtʻarkutʻiwn)
- գթարկումն (gtʻarkumn)
- գլխարկ (glxark)
- գլխարկեմ (glxarkem)
- գմբեթայարկ (gmbetʻayark)
- գուժարկ (gužark)
- գուժարկու (gužarku)
- դժոխաձեռնարկելի (džoxajeṙnarkeli)
- դժոխանաւարկութիւն (džoxanawarkutʻiwn)
- եղարկեմ (ełarkem)
- եղեմնարկու (ełemnarku)
- ենթարկիմ (entʻarkim)
- եռայարկ (eṙayark)
- եռայարկեան (eṙayarkean)
- երեքայարկ (erekʻayark)
- երեքկնայարկ (erekʻknayark)
- երկնայարկ (erknayark)
- երկվերարկու (erkverarku)
- եօթնայարկ (eōtʻnayark)
- զարդարկոտ (zardarkot)
- ընդարձակայարկ (əndarjakayark)
- ընդմիջարկութիւն (əndmiǰarkutʻiwn)
- ընդունչսարկու (əndunčʻsarku)
- թեւարկեմ (tʻewarkem)
- թեւարկութիւն (tʻewarkutʻiwn)
- թեւարկումն (tʻewarkumn)
- թունարկու (tʻunarku)
- ժանգարկու (žangarku)
- իւղարկեմ (iwłarkem)
- լուսայարկ (lusayark)
- լուսարկու (lusarku)
- խաղարկեալ (xałarkeal)
- խապունայարկ (xapunayark)
- խաւարայարկ (xawarayark)
- խնամարկեմ (xnamarkem)
- խնամարկու (xnamarku)
- խնամարկութիւն (xnamarkutʻiwn)
- խնկարկեմ (xnkarkem)
- խնկարկու (xnkarku)
- խնկարկութիւն (xnkarkutʻiwn)
- խորանայարկ (xoranayark)
- խորանյարկ (xoranyark)
- խուզարկ (xuzark)
- խուզարկու (xuzarku)
- խռովարկու (xṙovarku)
- խօսարկութիւն (xōsarkutʻiwn)
- կամարայարկ (kamarayark)
- կանխարկ (kanxark)
- կարթարկութիւն (kartʻarkutʻiwn)
- կճեայարկ (kčeayark)
- կմբեթայարկ (kmbetʻayark)
- կռանարկութիւն (kṙanarkutʻiwn)
- համայարկ (hamayark)
- հաստայարկ (hastayark)
- հիմնարկեմ (himnarkem)
- հիմնարկէք (himnarkēkʻ)
- հիմնարկողութիւն (himnarkołutʻiwn)
- հիմնարկութիւն (himnarkutʻiwn)
- հնձանայարկ (hnjanayark)
- հոգարկեմ (hogarkem)
- հոգարկութիւն (hogarkutʻiwn)
- ձայնարկեմ (jaynarkem)
- ձայնարկու (jaynarku)
- ձայնարկութիւն (jaynarkutʻiwn)
- ձեռնարկ (jeṙnark)
- ձեռնարկածք (jeṙnarkackʻ)
- ձեռնարկեմ (jeṙnarkem)
- ձեռնարկութիւն (jeṙnarkutʻiwn)
- ձեռնարկումն (jeṙnarkumn)
- ձիարկեմ (jiarkem)
- մայրայարկ (mayrayark)
- մերկավերարկու (merkaverarku)
- միայարկ (miayark)
- միջարկանեմ (miǰarkanem)
- միջնայարկ (miǰnayark)
- մտարկութիւն (mtarkutʻiwn)
- մտարկումն (mtarkumn)
- յայտարկութիւն (yaytarkutʻiwn)
- յառաջարկեմ (yaṙaǰarkem)
- յառաջարկու (yaṙaǰarku)
- յառաջարկութիւն (yaṙaǰarkutʻiwn)
- յառաջնայարկ (yaṙaǰnayark)
- յարարկանեմ (yararkanem)
- յարկ (yark)
- յարկաբնակ (yarkabnak)
- յարկածածուկ (yarkacacuk)
- յարկակից (yarkakicʻ)
- յարկայութիւն (yarkayutʻiwn)
- յարկանեմ (yarkanem)
- յարկանիմ (yarkanim)
- յարկացեալ (yarkacʻeal)
- յարկացոցեմ (yarkacʻocʻem)
- յարկացութիւն (yarkacʻutʻiwn)
- յարկացուցանեմ (yarkacʻucʻanem)
- յարկաւոր (yarkawor)
- յարկեմ (yarkem)
- յիրարկեմ (yirarkem)
- յղարկաւոր (yłarkawor)
- յղարկեմ (yłarkem)
- յղարկումն (yłarkumn)
- յուզարկ (yuzark)
- յուզարկեմ (yuzarkem)
- յուզարկու (yuzarku)
- յուղարկ (yułark)
- յուղարկաւոր (yułarkawor)
- յուղարկաւորութիւն (yułarkaworutʻiwn)
- յուղարկեմ (yułarkem)
- յուղարկիչ (yułarkičʻ)
- յուղարկութիւն (yułarkutʻiwn)
- յուղարկումն (yułarkumn)
- նախաձեռնարկեմ (naxajeṙnarkem)
- նախանձարկու (naxanjarku)
- նախանձարկութիւն (naxanjarkutʻiwn)
- նախարկեմ (naxarkem)
- նաւարկեմ (nawarkem)
- նաւարկութիւն (nawarkutʻiwn)
- ներքնայարկ (nerkʻnayark)
- նիւթարկութիւն (niwtʻarkutʻiwn)
- շնյարկ (šnyark)
- շրջարկութիւն (šrǰarkutʻiwn)
- ողբարկ (ołbark)
- ողբարկութիւն (ołbarkutʻiwn)
- ողբերգարկեմ (ołbergarkem)
- ոսկիայարկ (oskiayark)
- ուղարկաւոր (ułarkawor)
- ուղարկեմ (ułarkem)
- ուռկանարկ (uṙkanark)
- պահարկեմ (paharkem)
- պաշտօնարկ (paštōnark)
- ջրայարկ (ǰrayark)
- սալայարկ (salayark)
- սալարկ (salark)
- սալարկած (salarkac)
- սալարկեայ (salarkeay)
- սալարկեմ (salarkem)
- սահարկիմ (saharkim)
- սաղարթարկու (sałartʻarku)
- սանձարկու (sanjarku)
- սարկարան (sarkaran)
- սարկեաւառ (sarkeawaṙ)
- սարկեւառ (sarkewaṙ)
- սերմանարկու (sermanarku)
- սերմնարկեմ (sermnarkem)
- սերմնարկութիւն (sermnarkutʻiwn)
- սիրարկու (sirarku)
- ստորարկանեմ (storarkanem)
- ստորարկեմ (storarkem)
- սքողարկեմ (skʻołarkem)
- սքօղարկեմ (skʻōłarkem)
- վայրարկու (vayrarku)
- վարմարկեմ (varmarkem)
- վերակնարկեմ (veraknarkem)
- վերարկ (verark)
- վերարկեմ (verarkem)
- վերարկու (verarku)
- վերարկուեմ (verarkuem)
- վերարկութիւն (verarkutʻiwn)
- վերարկումն (verarkumn)
- վերարկուցեալ (verarkucʻeal)
- վերյուղարկեմ (veryułarkem)
- վերնայարկ (vernayark)
- վրանայարկ (vranayark)
- տասնայարկ (tasnayark)
- տիեզերայարկ (tiezerayark)
- տնկարկ (tnkark)
- տնկարկութիւն (tnkarkutʻiwn)
- տրոհարկեմ (troharkem)
- ցանցարկ (cʻancʻark)
- ցօղարկեմ (cʻōłarkem)
- փայտայարկ (pʻaytayark)
- փոխարկաբար (pʻoxarkabar)
- փոխարկական (pʻoxarkakan)
- փոխարկեմ (pʻoxarkem)
- փոխարկութիւն (pʻoxarkutʻiwn)
- փոխարկումն (pʻoxarkumn)
- փորձարկութիւն (pʻorjarkutʻiwn)
- քաջարկութիւն (kʻaǰarkutʻiwn)
- քարայարկ (kʻarayark)
- քարարկեմ (kʻararkem)
- քարարկիմ (kʻararkim)
- քողարկեմ (kʻołarkem)
- քողարկութիւն (kʻołarkutʻiwn)
Descendants[edit]
References[edit]
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “արկանեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “արկանեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “արկ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- J̌ahukyan, Geworg (1987) Hayocʻ lezvi patmutʻyun; naxagrayin žamanakašrǰan [History of the Armenian language: The Pre-Literary Period][1] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 517