խուռն

Armenian

Alternative forms

• խուռը (xuṙə) — before consonants

Etymology

Learned borrowing from Old Armenian խուռն (xuṙn).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /ˈχurən/, [χúrən]
• (Western Armenian) IPA^(key): /ˈχurən/, [χúrən]

Adjective

խուռն • (xuṙn) (superlative ամենախուռն)

1. crowded

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	խուռն (xuṙn)	խուռներ (xuṙner)
dative	խուռնի (xuṙni)	խուռների (xuṙneri)
ablative	խուռնից (xuṙnicʻ)	խուռներից (xuṙnericʻ)
instrumental	խուռնով (xuṙnov)	խուռներով (xuṙnerov)
locative	խուռնում (xuṙnum)	խուռներում (xuṙnerum)
	definite forms
nominative	խուռնը/խուռնն (xuṙnə/xuṙnn)	խուռները/խուռներն (xuṙnerə/xuṙnern)
dative	խուռնին (xuṙnin)	խուռներին (xuṙnerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	խուռնս (xuṙns)	խուռներս (xuṙners)
dative	խուռնիս (xuṙnis)	խուռներիս (xuṙneris)
ablative	խուռնիցս (xuṙnicʻs)	խուռներիցս (xuṙnericʻs)
instrumental	խուռնովս (xuṙnovs)	խուռներովս (xuṙnerovs)
locative	խուռնումս (xuṙnums)	խուռներումս (xuṙnerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	խուռնդ (xuṙnd)	խուռներդ (xuṙnerd)
dative	խուռնիդ (xuṙnid)	խուռներիդ (xuṙnerid)
ablative	խուռնիցդ (xuṙnicʻd)	խուռներիցդ (xuṙnericʻd)
instrumental	խուռնովդ (xuṙnovd)	խուռներովդ (xuṙnerovd)
locative	խուռնումդ (xuṙnumd)	խուռներումդ (xuṙnerumd)

Old Armenian

Etymology

The origin is uncertain. Related to խառն (xaṙn).

Noun

խուռն • (xuṙn)

1. crowd, concourse, multitude, throng of people

   ի խռան ― i xṙan ― among the crowd

2. noise, tumult, confusion

   ի խուռն մարտին ― i xuṙn martin ― in the thickest of the fight

3. affluence, great quantity

Declension

n-type

	singular		plural
nominative	խուռն (xuṙn)		?
genitive	խռան (xṙan)		?
dative	խռան (xṙan)		?
accusative	խուռն (xuṙn)		?
ablative	?		?
instrumental	?		?
locative	խռան (xṙan)		?

Adjective

խուռն • (xuṙn)

1. thick, close, dense, crowded; many, numerous

   խուռն բազմութիւն ― xuṙn bazmutʻiwn ― a numerous crowd, a throng

   խուռն բազմութեամբ մտանել ― xuṙn bazmutʻeamb mtanel ― to crowd in

   խուռն բազմութեամբ ելանել ― xuṙn bazmutʻeamb elanel ― to crowd out

   խուռն բազմութիւն ժողովրդեան ― xuṙn bazmutʻiwn žołovrdean ― immense concourse of people

   խուռն բանք ― xuṙn bankʻ ― rigmarole

   խուռն խօսել ― xuṙn xōsel ― to bungle, to stammer out

Declension

n-type

	singular		plural
nominative	խուռն (xuṙn)		?
genitive	խռան (xṙan)		?
dative	խռան (xṙan)		?
accusative	խուռն (xuṙn)		?
ablative	?		?
instrumental	?		?
locative	խռան (xṙan)		?

Adverb

խուռն • (xuṙn)

1. in crowds, in throngs

   խուռն հասանեն աստ օտարականք ― xuṙn hasanen ast ōtarakankʻ ― strangers flock here

   խուռն առ խուռն, խուռն ի խուռն ― xuṙn aṙ xuṙn, xuṙn i xuṙn ― in a huddle, pell-mell, disorderly, hurriedly

   խառն ի խուռն ― xaṙn i xuṙn ― confusedly, tumultuously, disorderly, at random, right and left, right or wrong, helter-skelter, pell-mell

Derived terms

• աստեղախուռն (astełaxuṙn)
• բազմախուռն (bazmaxuṙn)
• ընդխռնիմ (əndxṙnim)
• թանձրախուռն (tʻanjraxuṙn)
• խառնիխուռն (xaṙnixuṙn)
• խուռնախիտ (xuṙnaxit)
• խուռնասաղարթ (xuṙnasałartʻ)
• խուռներամ (xuṙneram)
• խուռնընթաց (xuṙnəntʻacʻ)
• խուռնճաղանջ (xuṙnčałanǰ)
• խռնեմ (xṙnem)
• խռնութիւն (xṙnutʻiwn)
• մարգարտախուռն (margartaxuṙn)
• միախուռն (miaxuṙn)
• յոգնախուռն (yognaxuṙn)
• յոլովախուռն (yolovaxuṙn)
• նիզակախուռն (nizakaxuṙn)

References

• Petrosean, Matatʻeay (1879) “խուռն”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “խուռն”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press