աշխարհաքաղաքացի

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Armenian

[edit]

Etymology

[edit]

Learned borrowing from Old Armenian աշխարհաքաղաքացի (ašxarhakʻałakʻacʻi).

Pronunciation

[edit]

Noun

[edit]

աշխարհաքաղաքացի (ašxarhakʻaġakʻacʻi)

  1. cosmopolitan, citizen of the world, global citizen, world citizen

Declension

[edit]
u-type, animate (Eastern Armenian)
singular plural
nominative աշխարհաքաղաքացի (ašxarhakʻaġakʻacʻi) աշխարհաքաղաքացիներ, աշխարհաքաղաքացիք* (ašxarhakʻaġakʻacʻiner, ašxarhakʻaġakʻacʻikʻ*)
dative աշխարհաքաղաքացու (ašxarhakʻaġakʻacʻu) աշխարհաքաղաքացիների, աշխարհաքաղաքացոց** (ašxarhakʻaġakʻacʻineri, ašxarhakʻaġakʻacʻocʻ**)
ablative աշխարհաքաղաքացուց (ašxarhakʻaġakʻacʻucʻ) աշխարհաքաղաքացիներից (ašxarhakʻaġakʻacʻinericʻ)
instrumental աշխարհաքաղաքացով, աշխարհաքաղաքացիով (ašxarhakʻaġakʻacʻov, ašxarhakʻaġakʻacʻiov) աշխարհաքաղաքացիներով (ašxarhakʻaġakʻacʻinerov)
locative
definite forms
nominative աշխարհաքաղաքացին (ašxarhakʻaġakʻacʻin) աշխարհաքաղաքացիները/աշխարհաքաղաքացիներն (ašxarhakʻaġakʻacʻinerə/ašxarhakʻaġakʻacʻinern)
dative աշխարհաքաղաքացուն (ašxarhakʻaġakʻacʻun) աշխարհաքաղաքացիներին (ašxarhakʻaġakʻacʻinerin)
1st person possessive forms (my)
nominative աշխարհաքաղաքացիս (ašxarhakʻaġakʻacʻis) աշխարհաքաղաքացիներս (ašxarhakʻaġakʻacʻiners)
dative աշխարհաքաղաքացուս (ašxarhakʻaġakʻacʻus) աշխարհաքաղաքացիներիս (ašxarhakʻaġakʻacʻineris)
ablative աշխարհաքաղաքացուցս (ašxarhakʻaġakʻacʻucʻs) աշխարհաքաղաքացիներիցս (ašxarhakʻaġakʻacʻinericʻs)
instrumental աշխարհաքաղաքացովս, աշխարհաքաղաքացիովս (ašxarhakʻaġakʻacʻovs, ašxarhakʻaġakʻacʻiovs) աշխարհաքաղաքացիներովս (ašxarhakʻaġakʻacʻinerovs)
locative
2nd person possessive forms (your)
nominative աշխարհաքաղաքացիդ (ašxarhakʻaġakʻacʻid) աշխարհաքաղաքացիներդ (ašxarhakʻaġakʻacʻinerd)
dative աշխարհաքաղաքացուդ (ašxarhakʻaġakʻacʻud) աշխարհաքաղաքացիներիդ (ašxarhakʻaġakʻacʻinerid)
ablative աշխարհաքաղաքացուցդ (ašxarhakʻaġakʻacʻucʻd) աշխարհաքաղաքացիներիցդ (ašxarhakʻaġakʻacʻinericʻd)
instrumental աշխարհաքաղաքացովդ, աշխարհաքաղաքացիովդ (ašxarhakʻaġakʻacʻovd, ašxarhakʻaġakʻacʻiovd) աշխարհաքաղաքացիներովդ (ašxarhakʻaġakʻacʻinerovd)
locative
*colloquial   **dated

Old Armenian

[edit]

Etymology

[edit]

From աշխարհ (ašxarh) +‎ -ա- (-a-) +‎ քաղաքացի (kʻałakʻacʻi). Calque of Ancient Greek κοσμοπολίτης (kosmopolítēs).

Noun

[edit]

աշխարհաքաղաքացի (ašxarhakʻałakʻacʻi)

  1. citizen of the world
    • 6th century, Philo of Alexandria, Yałags yaṙaǰaxnamutʻean [De Providentia I] :[1]
      Թէ ո՛չ է հաստատուն, ատեան լիցի աշխարհաքաղաքացիս մարդ. որ իբր փոքր աշխարհ ի մեծ աշխարհի եղեալ, ոչ առանց շնչոյ ի մարմնոյ զըստ սորա ներգործութեան կատարեալ, յորժամ ո՛չ յառաջագոյն բարեկամ քաջախորհրդութեամբ վարեսցի:
      Tʻē óčʻ ē hastatun, atean licʻi ašxarhakʻałakʻacʻis mard. or ibr pʻokʻr ašxarh i mec ašxarhi ełeal, očʻ aṙancʻ šnčʻoy i marmnoy zəst sora nergorcutʻean katareal, yoržam óčʻ yaṙaǰagoyn barekam kʻaǰaxorhrdutʻeamb varescʻi:
      • Translation by M. Awgereancʻ
        Quod si non constat, argumenti loco sit civis hujus mundi homo ipse, qui tamquam parvus mundus in magno mundo factus est, cum sine anima nequeat corpus actiones suae perficere, nisi prius consilio ejus optimo, velut amici cujusdam utatur.
    • 6th century, Philo of Alexandria, I linelutʻeann xndrocʻ ew lucmancʻ [Quaestiones et Solutiones in Genesim] 3.39:[2][3]
      Արդ կամի ցուցանել զառաքինին՝ միանգամայն և աշխարհաքաղաքացի, և հանգիտապատիւ ամենայն աշխարհիս, զաշխարհիս զօրութիւնս զա՟ծայինն և զարքունականն՝ ըստ առանձնաւորութեանն բանի՝ վերակացուս և պահապանս նորա կացուցեալ։
      Ard kami cʻucʻanel zaṙakʻinin, miangamayn ew ašxarhakʻałakʻacʻi, ew hangitapatiw amenayn ašxarhis, zašxarhis zōrutʻiwns za.cayinn ew zarkʻunakann, əst aṙanjnaworutʻeann bani, verakacʻus ew pahapans nora kacʻucʻeal.
      • Translation by Ralph Marcus
        And so, (Scripture) wishes to show that the virtuous man is a citizen of the world and of equal honour with the whole world by representing as his overseers and guards the cosmic powers, the divine and kingly, in a unique sense.

Usage notes

[edit]

In Quaestiones et Solutiones in Genesim, translates Ancient Greek κοσμοπολίτης (kosmopolítēs).

Declension

[edit]

Descendants

[edit]
  • Armenian: աշխարհաքաղաքացի (ašxarhakʻaġakʻacʻi) (learned)

References

[edit]
  1. ^ Awgereancʻ, Mkrtičʻ (1822) Pʻiloni Ebrayecʻwoy bankʻ erekʻ čʻew i loys əncayealkʻ. A. B. Yałags naxaxnamutʻean. G. Yałags kendaneacʻ [Philonis Judaei sermones tres hactenus inediti. I et II De Providentia, et III De Animalibus], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 19
  2. ^ Awgereancʻ, Mkrtičʻ (1826) Pʻiloni Ebrayecʻwoy mnacʻordkʻ i hays, or en Meknutʻiwn Cnndocʻ ew Elicʻ, Čaṙkʻ i Sampʻson, i Yovnan, ew yeris mankuns kam i hreštaks [Philonis Judaei paralipomena armena. Libri videlicet quatuor in Genesin, libri duo in Exodum, sermo unus de Sampsone, alter de Iona, tertius de tribus angelis Abraamo apparentibus], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 207
  3. ^ Marcus, Ralph (1953) Philo: Supplement I: Questions and Answers on Genesis (The Loeb Classical Library), Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, pages 225–227

Further reading

[edit]