աշխարհ

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Armenian[edit]

Etymology[edit]

Inherited from Old Armenian աշխարհ (ašxarh).

Pronunciation[edit]

Noun[edit]

աշխարհ • (ašxarh)

  1. world, universe
    Synonym: (dialectal) դունյա (dunya)
    Աշխարհի ամենամեծ երկիրը Ռուսաստանն է։ ― Ašxarhi amenamec erkirə Ṙusastann ē. ― The largest country in the world is Russia.
  2. (archaic) land, country, region, province
    Վասպուրական աշխարհ ― Vaspurakan ašxarh ― the land of Vaspurakan
  3. (video games) level, stage
    Մարիոյի երրորդ աշխարհն եմ հասել։ ― Marioyi errord ašxarhn em hasel. ― I'm at level 3 playing Mario.

Usage notes[edit]

The final -հ (-h) is not pronounced.

Declension[edit]

i-type, inanimate (Eastern Armenian)
singular plural
nominative աշխարհ (ašxarh) աշխարհներ (ašxarhner)
dative աշխարհի (ašxarhi) աշխարհների (ašxarhneri)
ablative աշխարհից (ašxarhicʻ) աշխարհներից (ašxarhnericʻ)
instrumental աշխարհով (ašxarhov) աշխարհներով (ašxarhnerov)
locative աշխարհում (ašxarhum) աշխարհներում (ašxarhnerum)
definite forms
nominative աշխարհը/աշխարհն (ašxarhə/ašxarhn) աշխարհները/աշխարհներն (ašxarhnerə/ašxarhnern)
dative աշխարհին (ašxarhin) աշխարհներին (ašxarhnerin)
1st person possessive forms (my)
nominative աշխարհս (ašxarhs) աշխարհներս (ašxarhners)
dative աշխարհիս (ašxarhis) աշխարհներիս (ašxarhneris)
ablative աշխարհիցս (ašxarhicʻs) աշխարհներիցս (ašxarhnericʻs)
instrumental աշխարհովս (ašxarhovs) աշխարհներովս (ašxarhnerovs)
locative աշխարհումս (ašxarhums) աշխարհներումս (ašxarhnerums)
2nd person possessive forms (your)
nominative աշխարհդ (ašxarhd) աշխարհներդ (ašxarhnerd)
dative աշխարհիդ (ašxarhid) աշխարհներիդ (ašxarhnerid)
ablative աշխարհիցդ (ašxarhicʻd) աշխարհներիցդ (ašxarhnericʻd)
instrumental աշխարհովդ (ašxarhovd) աշխարհներովդ (ašxarhnerovd)
locative աշխարհումդ (ašxarhumd) աշխարհներումդ (ašxarhnerumd)

Derived terms[edit]

References[edit]

  • Dum-Tragut, Jasmine (2009) Armenian: Modern Eastern Armenian (London Oriental and African Language Library; 14), Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, page 28

Old Armenian[edit]

Alternative forms[edit]

Etymology[edit]

With metathesis from Middle Iranian, from Proto-Iranian *xšaθra- (“power, authority, dominance”). Compare Old Persian 𐎧𐏁𐏂𐎶 (x-š-ç-m /⁠xšaça-⁠/, “kingdom, realm”), Persian شهر (šahr), Parthian 𐭇𐭔𐭕𐭓 (ḥštr /⁠xšahr⁠/).

Noun[edit]

աշխարհ • (ašxarh)

  1. land, country, region
    Հայաստան աշխարհ ― Hayastan ašxarh ― Armenia
    • 5th century, Agatʿangełos, Patmutʿiwn Hayocʿ [History of the Armenians] 127:[1]
      քաջութիւն հասցէ ձեզ ի քաջէն Վահագնէ ամենայն Հայոց աշխարհիս
      kʻaǰutʻiwn hascʻē jez i kʻaǰēn Vahagnē amenayn Hayocʻ ašxarhis
      • Translation by R. W. Thomson
        may there be […] valor from valiant Vahagn to you and all our land of Armenia
  2. world, universe
    փոքր աշխարհ ― pʻokʻr ašxarh ― microcosm
    հանդերձեալ աշխարհ ― handerjeal ašxarh ― the other world, future life
    ընդ ամենայն աշխարհ ― ənd amenayn ašxarh ― through all the world
    աշխարհ ամենայն ― ašxarh amenayn ― all the world or people, every body
    ըստ աշխարհ հանել ― əst ašxarh hanel ― to expatriate, to exile
    ելանել, փոխիլ յաշխարհէ ― elanel, pʻoxil yašxarhē ― go in the other world
    գալ յաշխարհ ― gal yašxarh ― to be born, to come into the world
    յաչս աշխարհի ― yačʻs ašxarhi ― in the eyes of the world
    թողուլ զաշխարհ ― tʻołul zašxarh ― to leave the world

Declension[edit]

i-a-type
singular plural
nominative աշխարհ (ašxarh) աշխարհք (ašxarhkʻ)
genitive աշխարհի (ašxarhi) աշխարհաց (ašxarhacʻ)
dative աշխարհի (ašxarhi) աշխարհաց (ašxarhacʻ)
accusative աշխարհ (ašxarh) աշխարհս (ašxarhs)
ablative աշխարհէ (ašxarhē) աշխարհաց (ašxarhacʻ)
instrumental աշխարհաւ (ašxarhaw) աշխարհաւք = աշխարհօք (ašxarhawkʻ = ašxarhōkʻ)
locative աշխարհի (ašxarhi) աշխարհս (ašxarhs)

Derived terms[edit]

Descendants[edit]

  • Armenian: աշխարհ (ašxarh)

References[edit]

  1. ^ Thomson, R. W. (1976) Agathangelos, History of the Armenians‎[1], Albany, NY: State University of New York Press, pages 138–139

Further reading[edit]

  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “աշխարհ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “աշխարհ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “աշխարհ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
  • Perixanjan, A. G. (1993) Материалы к этимологическому словарю древнеармянского языка. Часть I [Materials for the Etymological Dictionary of the Old Armenian Language. Part 1]‎[2] (in Russian), Yerevan: Academy Press, page 16
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=աշխարհ&oldid=77857048"