լուանամ
Old Armenian
Etymology
From Proto-Indo-European *plew- + -ան- (-an-).[1] Alternatively, from Proto-Indo-European *lewh₃-, whence լոգանամ (loganam).[2]
Verb
լուանամ • (luanam)
- (transitive) to wash, to cleanse, to bathe; to rinse
- լուանալ զերես ― luanal zeres ― to wash the face of; to wash one's face
- լուանամ զձեռս ― luanam zjeṙs ― I wash my hands of it, I'll have nothing to do with it
- ջուրբ լուանալ ― ǰurb luanal ― to inundate, to wash away, to destroy by floods
- աղիւս լուանալ ― ałiws luanal ― to wash a blackamoor white, to lose one's labour
- (transitive, figuratively) to reproach, to scold
- լուանալ զոք թշնամանօք ― luanal zokʻ tʻšnamanōkʻ ― to scold, to upbraid, to reprimand, to blow up
- (intransitive, mediopassive) to wash, to wash oneself; to bathe, to bathe oneself
- (intransitive, mediopassive, figuratively) to clean oneself from, to wash out a stain of dishonour
Usage notes
The word has the following combining forms լուա- (lua-), լուաց- (luacʻ-), լուայ- (luay-).
Conjugation
active
| infinitive | լուանալ (luanal) | participle | լուացեալ (luacʻeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | լուաց- (luacʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | լուանամ (luanam) | լուանաս (luanas) | լուանայ (luanay) | լուանամք (luanamkʻ) | լուանայք (luanaykʻ) | լուանան (luanan) | |
| imperfect | լուանայի (luanayi) | լուանայիր (luanayir) | լուանայր (luanayr) | լուանայաք (luanayakʻ) | լուանայիք (luanayikʻ) | լուանային (luanayin) | |
| aorist | լուացի (luacʻi) | լուացեր (luacʻer) | լուաց (luacʻ) | լուացաք (luacʻakʻ) | լուացէք, լուացիք (luacʻēkʻ, luacʻikʻ) | լուացին (luacʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | լուանայցեմ (luanaycʻem) | լուանայցես (luanaycʻes) | լուանայցէ (luanaycʻē) | լուանայցեմք (luanaycʻemkʻ) | լուանայցէք (luanaycʻēkʻ) | լուանայցեն (luanaycʻen) | |
| aorist | լուացից (luacʻicʻ) | լուասցես (luascʻes) | լուասցէ (luascʻē) | լուասցուք (luascʻukʻ) | լուասջիք (luasǰikʻ) | լուասցեն (luascʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | լուա՛ (luá) | — | — | լուացէ՛ք (luacʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | լուասջի՛ր (luasǰír) | — | — | լուասջի՛ք (luasǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ լուանար (mí luanar) | — | — | մի՛ լուանայք (mí luanaykʻ) | — | |
mediopassive
| infinitive | լուանալ (luanal) | participle | լուացեալ (luacʻeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | լուաց- (luacʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | լուանամ (luanam) | լուանաս (luanas) | լուանայ (luanay) | լուանամք (luanamkʻ) | լուանայք (luanaykʻ) | լուանան (luanan) | |
| imperfect | լուանայի (luanayi) | լուանայիր (luanayir) | լուանայր (luanayr) | լուանայաք (luanayakʻ) | լուանայիք (luanayikʻ) | լուանային (luanayin) | |
| aorist | լուացայ (luacʻay) | լուացար (luacʻar) | լուացաւ (luacʻaw) | լուացաք (luacʻakʻ) | լուացայք (luacʻaykʻ) | լուացան (luacʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | լուանայցիմ (luanaycʻim) | լուանայցիս (luanaycʻis) | լուանայցի (luanaycʻi) | լուանայցիմք (luanaycʻimkʻ) | լուանայցիք (luanaycʻikʻ) | լուանայցին (luanaycʻin) | |
| aorist | լուացայց (luacʻaycʻ) | լուասցիս (luascʻis) | լուասցի (luascʻi) | լուասցուք (luascʻukʻ) | լուասջիք (luasǰikʻ) | լուասցին (luascʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | լուացի՛ր (luacʻír) | — | — | լուացարո՛ւք (luacʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | լուասջի՛ր (luasǰír) | — | — | լուասջի՛ք (luasǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ լուանար (mí luanar) | — | — | մի՛ լուանայք (mí luanaykʻ) | — | |
Derived terms
- անլուայ (anluay)
- անլուայութիւն (anluayutʻiwn)
- անլուանալի (anluanali)
- անլուանամ (anluanam)
- անլուաց (anluacʻ)
- անլուացական (anluacʻakan)
- անլուացութիւնa (anluacʻutʻiwna)
- անոտնալուաց (anotnaluacʻ)
- դժոխալուաց (džoxaluacʻ)
- դժուարալուանալի (džuaraluanali)
- դժուարալուաց (džuaraluacʻ)
- լուալի (luali)
- լուանալի (luanali)
- լուարան (luaran)
- լուացած (luacʻac)
- լուացան (luacʻan)
- լուացանք (luacʻankʻ)
- լուացաջուր (luacʻaǰur)
- լուացարան (luacʻaran)
- լուացարար (luacʻarar)
- լուացիկ (luacʻik)
- լուացիչ (luacʻičʻ)
- լուացողական (luacʻołakan)
- լուացու (luacʻu)
- լուացութիւն (luacʻutʻiwn)
- լուացուկք (luacʻukkʻ)
- լուացումն (luacʻumn)
- լուացունք (luacʻunkʻ)
- լուացք (luacʻkʻ)
- խաչալուայ (xačʻaluay)
- ոտնալուայ (otnaluay)
- ոտնալուաց (otnaluacʻ)
- ոտնլուայ (otnluay)
Descendants
- Armenian: լվանալ (lvanal)
Further reading
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “լուանամ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “լուանամ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
References
- ^ Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “լուանամ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- ^ Martirosyan, Hrach (2010) “luanam”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 316