քակեմ
Jump to navigation
Jump to search
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]The origin is unknown.
Verb
[edit]քակեմ • (kʻakem)
- (transitive) to take apart, to disunite, to untie, to loosen; to break down, to destroy
- 6th century, Philo of Alexandria, Aynocʻik or yElsn ē xndrocʻ ew lucmancʻ [Quaestiones et Solutiones in Exodum] 2.5:[1][2]
- Ընդէ՞ր ասէ, Զաստուածս ո՛չ հայհոյեսցես։ Եւ արդ ևս մեղադրե՞ն զա՟ծային օրէնս, իբրու թէ զայլոց սովորութիւնս քակեն․ քանզի ահա՛ ոչ միայն հաստատութիւն մատուցանեն այլափառացն, յընդունելութիւն և ի պատիւ այնոցիկ՝ զորս ի սկզբանէն կարծեցին թէ են ա՟ծք․ այլ և զիւրեանց աշակերտեալսն ըմբերանեն և սանձեն, ոչ տուեալ թոյլ արձակ լեզուով բամբասել զնոսա, լաւ զբարեհամբաւ գովութիւն համարեալք։
- Əndē?r asē, Zastuacs óčʻ hayhoyescʻes. Ew ard ews meładre?n za.cayin ōrēns, ibru tʻē zaylocʻ sovorutʻiwns kʻaken; kʻanzi ahá očʻ miayn hastatutʻiwn matucʻanen aylapʻaṙacʻn, yəndunelutʻiwn ew i patiw aynocʻik, zors i skzbanēn karcecʻin tʻē en a.ckʻ; ayl ew ziwreancʻ ašakertealsn əmberanen ew sanjen, očʻ tueal tʻoyl arjak lezuov bambasel znosa, law zbarehambaw govutʻiwn hamarealkʻ.
- Translation by Ralph Marcus
- Why does (Scripture) say, "gods thou shalt not revile"? Do they then still accuse the divine Law of breaking down the customs of others? For, behold, not only does it offer support to those of different opinion by accepting and honouring those whom they have from the beginning believed to be gods, but it also muzzles and restrains its own disciples, not permitting them to revile these with a loose tongue, for it believes that well-spoken praise is better.
- Ընդէ՞ր ասէ, Զաստուածս ո՛չ հայհոյեսցես։ Եւ արդ ևս մեղադրե՞ն զա՟ծային օրէնս, իբրու թէ զայլոց սովորութիւնս քակեն․ քանզի ահա՛ ոչ միայն հաստատութիւն մատուցանեն այլափառացն, յընդունելութիւն և ի պատիւ այնոցիկ՝ զորս ի սկզբանէն կարծեցին թէ են ա՟ծք․ այլ և զիւրեանց աշակերտեալսն ըմբերանեն և սանձեն, ոչ տուեալ թոյլ արձակ լեզուով բամբասել զնոսա, լաւ զբարեհամբաւ գովութիւն համարեալք։
Conjugation
[edit]active
| infinitive | քակել (kʻakel) | participle | քակեցեալ, քակեալ (kʻakecʻeal, kʻakeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | քակեց- (kʻakecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | քակեմ (kʻakem) | քակես (kʻakes) | քակէ (kʻakē) | քակեմք (kʻakemkʻ) | քակէք (kʻakēkʻ) | քակեն (kʻaken) | |
| imperfect | քակէի, քակեի* (kʻakēi, kʻakei*) | քակէիր, քակեիր* (kʻakēir, kʻakeir*) | քակէր (kʻakēr) | քակէաք, քակեաք* (kʻakēakʻ, kʻakeakʻ*) | քակէիք, քակեիք* (kʻakēikʻ, kʻakeikʻ*) | քակէին, քակեին* (kʻakēin, kʻakein*) | |
| aorist | քակեցի (kʻakecʻi) | քակեցեր (kʻakecʻer) | քակեաց (kʻakeacʻ) | քակեցաք (kʻakecʻakʻ) | քակեցէք, քակեցիք (kʻakecʻēkʻ, kʻakecʻikʻ) | քակեցին (kʻakecʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | քակիցեմ (kʻakicʻem) | քակիցես (kʻakicʻes) | քակիցէ (kʻakicʻē) | քակիցեմք (kʻakicʻemkʻ) | քակիցէք (kʻakicʻēkʻ) | քակիցեն (kʻakicʻen) | |
| aorist | քակեցից (kʻakecʻicʻ) | քակեսցես (kʻakescʻes) | քակեսցէ (kʻakescʻē) | քակեսցուք (kʻakescʻukʻ) | քակեսջիք (kʻakesǰikʻ) | քակեսցեն (kʻakescʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | քակեա՛ (kʻakeá) | — | — | քակեցէ՛ք (kʻakecʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | քակեսջի՛ր (kʻakesǰír) | — | — | քակեսջի՛ք (kʻakesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ քակեր (mí kʻaker) | — | — | մի՛ քակէք (mí kʻakēkʻ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | քակել, քակիլ* (kʻakel, kʻakil*) | participle | քակեցեալ, քակեալ (kʻakecʻeal, kʻakeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | քակեց- (kʻakecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | քակիմ (kʻakim) | քակիս (kʻakis) | քակի (kʻaki) | քակիմք (kʻakimkʻ) | քակիք (kʻakikʻ) | քակին (kʻakin) | |
| imperfect | քակէի (kʻakēi) | քակէիր (kʻakēir) | քակէր, քակիւր (kʻakēr, kʻakiwr) | քակէաք (kʻakēakʻ) | քակէիք (kʻakēikʻ) | քակէին (kʻakēin) | |
| aorist | քակեցայ (kʻakecʻay) | քակեցար (kʻakecʻar) | քակեցաւ (kʻakecʻaw) | քակեցաք (kʻakecʻakʻ) | քակեցայք (kʻakecʻaykʻ) | քակեցան (kʻakecʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | քակիցիմ (kʻakicʻim) | քակիցիս (kʻakicʻis) | քակիցի (kʻakicʻi) | քակիցիմք (kʻakicʻimkʻ) | քակիցիք (kʻakicʻikʻ) | քակիցին (kʻakicʻin) | |
| aorist | քակեցայց (kʻakecʻaycʻ) | քակեսցիս (kʻakescʻis) | քակեսցի (kʻakescʻi) | քակեսցուք (kʻakescʻukʻ) | քակեսջիք (kʻakesǰikʻ) | քակեսցին (kʻakescʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | քակեա՛ց (kʻakeácʻ) | — | — | քակեցարո՛ւք (kʻakecʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | քակեսջի՛ր (kʻakesǰír) | — | — | քակեսջի՛ք (kʻakesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ քակիր (mí kʻakir) | — | — | մի՛ քակիք (mí kʻakikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
[edit]- անդնդաքակ (andndakʻak)
- անքակ (ankʻak)
- անքակաբար (ankʻakabar)
- անքակագոյն (ankʻakagoyn)
- անքակական (ankʻakakan)
- անքակապէս (ankʻakapēs)
- անքակութիւն (ankʻakutʻiwn)
- անքակտելի (ankʻakteli)
- դժուարաքակ (džuarakʻak)
- դիւրաքակ (diwrakʻak)
- դիւրաքակելի (diwrakʻakeli)
- դիւրաքակութիւն (diwrakʻakutʻiwn)
- ծնօտաքակ (cnōtakʻak)
- կողաքակ (kołakʻak)
- քակ (kʻak)
- քակիչ (kʻakičʻ)
- քակողական (kʻakołakan)
- քակուած (kʻakuac)
- քակումն (kʻakumn)
- քակուտ (kʻakut)
- քակտական (kʻaktakan)
- քակտելի (kʻakteli)
- քակտեմ (kʻaktem)
- քակտիչ (kʻaktičʻ)
- քակտութիւն (kʻaktutʻiwn)
- քակտումն (kʻaktumn)
Descendants
[edit]- Armenian: քակել (kʻakel)
References
[edit]- ^ Awgereancʻ, Mkrtičʻ (1826) Pʻiloni Ebrayecʻwoy mnacʻordkʻ i hays, or en Meknutʻiwn Cnndocʻ ew Elicʻ, Čaṙkʻ i Sampʻson, i Yovnan, ew yeris mankuns kam i hreštaks [Philonis Judaei paralipomena armena. Libri videlicet quatuor in Genesin, libri duo in Exodum, sermo unus de Sampsone, alter de Iona, tertius de tribus angelis Abraamo apparentibus], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 471
- ^ Marcus, Ralph (1953) Philo: Supplement II: Questions and Answers on Exodus (The Loeb Classical Library), Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, pages 40–41
Further reading
[edit]- Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “քակ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, pages 538–539
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “քակեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “քակ-”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 773a
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “քակեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy