कृच्छ्र

Sanskrit

Alternative forms

Alternative scripts

• কৃচ্ছ্ৰ (Assamese script)
• ᬓᬺᬘ᭄ᬙ᭄ᬭ (Balinese script)
• কৃচ্ছ্র (Bengali script)
• 𑰎𑰴𑰓𑰿𑰔𑰿𑰨 (Bhaiksuki script)
• 𑀓𑀾𑀘𑁆𑀙𑁆𑀭 (Brahmi script)
• ကၖစ္ဆြ (Burmese script)
• કૃચ્છ્ર (Gujarati script)
• ਕ੍ਰਚ੍ਛ੍ਰ (Gurmukhi script)
• 𑌕𑍃𑌚𑍍𑌛𑍍𑌰 (Grantha script)
• ꦏꦽꦕ꧀ꦖꦿ (Javanese script)
• 𑂍𑃂𑂒𑂹𑂓𑂹𑂩 (Kaithi script)
• ಕೃಚ್ಛ್ರ (Kannada script)
• ក្ឫច្ឆ្រ (Khmer script)
• ກ຺ຣິຈ຺ຉ຺ຣ (Lao script)
• കൃച്ഛ്ര (Malayalam script)
• ᡬᡵᡳᢜᡮᡵᠠ (Manchu script)
• 𑘎𑘵𑘓𑘿𑘔𑘿𑘨 (Modi script)
• ᢉᠷᠢᢋᠼᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦮𑧖𑦳𑧠𑦴𑧠𑧈 (Nandinagari script)
• 𑐎𑐺𑐔𑑂𑐕𑑂𑐬 (Newa script)
• କୃଚ୍ଛ୍ର (Odia script)
• ꢒꢺꢗ꣄ꢘ꣄ꢬ (Saurashtra script)
• 𑆑𑆸𑆖𑇀𑆗𑇀𑆫 (Sharada script)
• 𑖎𑖴𑖓𑖿𑖔𑖿𑖨 (Siddham script)
• කෘච‍්ඡ්‍ර (Sinhalese script)
• 𑩜𑩙𑩡 𑪙𑩢 𑪙𑩼 (Soyombo script)
• 𑚊𑚏𑚶𑚐𑚶𑚤 (Takri script)
• க்ரிச்ச்²ர (Tamil script)
• కృచ్ఛ్ర (Telugu script)
• กฺฤจฺฉฺร (Thai script)
• ཀྲྀ་ཙྪྲ (Tibetan script)
• 𑒏𑒵𑒔𑓂𑒕𑓂𑒩 (Tirhuta script)
• 𑨋𑨼𑨉𑨣𑩇𑨤𑩇𑨫 (Zanabazar Square script)

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /kr̩t.t͡ɕʰɾɐ́/, [kr̩t̚.t͡ɕʰɾɐ́]
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈkr̩t̪.t͡ɕʰɾɐ/, [ˈkr̩t̪̚.t͡ɕʰɾɐ]

Noun

कृच्छ्र • (kṛcchrá) stem, n

1. trouble; pain; calamity; difficulty; hardship; affliction
   • c. 500 BCE – 100 BCE, Rāmāyaṇa 4.7.9:

     व्यसने वार्थ कृच्छ्रे वा भये वा जीवितान्तगे ।
     विमृशन् वै स्वया बुद्ध्या धृतिमान् नावसीदति ॥

     vyasane vārtha kṛcchre vā bhaye vā jīvitāntage.
     vimṛśan vai svayā buddhyā dhṛtimān nāvasīdati.

     In misfortune or in hardship, in terror or in mortal peril,
     It is the sensible and firm who stays afloat by his own wisdom.

Declension

Neuter a-stem declension of कृच्छ्र (kṛcchrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	कृच्छ्रम् kṛcchrám	कृच्छ्रे kṛcchré	कृच्छ्राणि / कृच्छ्रा¹ kṛcchrā́ṇi / kṛcchrā́¹
Vocative	कृच्छ्र kṛ́cchra	कृच्छ्रे kṛ́cchre	कृच्छ्राणि / कृच्छ्रा¹ kṛ́cchrāṇi / kṛ́cchrā¹
Accusative	कृच्छ्रम् kṛcchrám	कृच्छ्रे kṛcchré	कृच्छ्राणि / कृच्छ्रा¹ kṛcchrā́ṇi / kṛcchrā́¹
Instrumental	कृच्छ्रेण kṛcchréṇa	कृच्छ्राभ्याम् kṛcchrā́bhyām	कृच्छ्रैः / कृच्छ्रेभिः¹ kṛcchraíḥ / kṛcchrébhiḥ¹
Dative	कृच्छ्राय kṛcchrā́ya	कृच्छ्राभ्याम् kṛcchrā́bhyām	कृच्छ्रेभ्यः kṛcchrébhyaḥ
Ablative	कृच्छ्रात् kṛcchrā́t	कृच्छ्राभ्याम् kṛcchrā́bhyām	कृच्छ्रेभ्यः kṛcchrébhyaḥ
Genitive	कृच्छ्रस्य kṛcchrásya	कृच्छ्रयोः kṛcchráyoḥ	कृच्छ्राणाम् kṛcchrā́ṇām
Locative	कृच्छ्रे kṛcchré	कृच्छ्रयोः kṛcchráyoḥ	कृच्छ्रेषु kṛcchréṣu
Notes	¹Vedic

Adjective

कृच्छ्र • (kṛcchrá) stem

1. wicked; evil; painful; difficult
   • Lakṣmīnārāyaṇasaṃhitā 2.221.31:

     पुनश्च कलुषं कृत्वा कृच्छ्रे लोके भवन्ति ते।

     punaśca kaluṣaṃ kṛtvā kṛcchre loke bhavanti te.

     Having done evil deeds repeatedly, they (sinners) stay in the evil world.

Declension

Masculine a-stem declension of कृच्छ्र (kṛcchrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	कृच्छ्रः kṛcchráḥ	कृच्छ्रौ / कृच्छ्रा¹ kṛcchraú / kṛcchrā́¹	कृच्छ्राः / कृच्छ्रासः¹ kṛcchrā́ḥ / kṛcchrā́saḥ¹
Vocative	कृच्छ्र kṛ́cchra	कृच्छ्रौ / कृच्छ्रा¹ kṛ́cchrau / kṛ́cchrā¹	कृच्छ्राः / कृच्छ्रासः¹ kṛ́cchrāḥ / kṛ́cchrāsaḥ¹
Accusative	कृच्छ्रम् kṛcchrám	कृच्छ्रौ / कृच्छ्रा¹ kṛcchraú / kṛcchrā́¹	कृच्छ्रान् kṛcchrā́n
Instrumental	कृच्छ्रेण kṛcchréṇa	कृच्छ्राभ्याम् kṛcchrā́bhyām	कृच्छ्रैः / कृच्छ्रेभिः¹ kṛcchraíḥ / kṛcchrébhiḥ¹
Dative	कृच्छ्राय kṛcchrā́ya	कृच्छ्राभ्याम् kṛcchrā́bhyām	कृच्छ्रेभ्यः kṛcchrébhyaḥ
Ablative	कृच्छ्रात् kṛcchrā́t	कृच्छ्राभ्याम् kṛcchrā́bhyām	कृच्छ्रेभ्यः kṛcchrébhyaḥ
Genitive	कृच्छ्रस्य kṛcchrásya	कृच्छ्रयोः kṛcchráyoḥ	कृच्छ्राणाम् kṛcchrā́ṇām
Locative	कृच्छ्रे kṛcchré	कृच्छ्रयोः kṛcchráyoḥ	कृच्छ्रेषु kṛcchréṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of कृच्छ्रा (kṛcchrā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	कृच्छ्रा kṛcchrā́	कृच्छ्रे kṛcchré	कृच्छ्राः kṛcchrā́ḥ
Vocative	कृच्छ्रे kṛ́cchre	कृच्छ्रे kṛ́cchre	कृच्छ्राः kṛ́cchrāḥ
Accusative	कृच्छ्राम् kṛcchrā́m	कृच्छ्रे kṛcchré	कृच्छ्राः kṛcchrā́ḥ
Instrumental	कृच्छ्रया / कृच्छ्रा¹ kṛcchráyā / kṛcchrā́¹	कृच्छ्राभ्याम् kṛcchrā́bhyām	कृच्छ्राभिः kṛcchrā́bhiḥ
Dative	कृच्छ्रायै kṛcchrā́yai	कृच्छ्राभ्याम् kṛcchrā́bhyām	कृच्छ्राभ्यः kṛcchrā́bhyaḥ
Ablative	कृच्छ्रायाः / कृच्छ्रायै² kṛcchrā́yāḥ / kṛcchrā́yai²	कृच्छ्राभ्याम् kṛcchrā́bhyām	कृच्छ्राभ्यः kṛcchrā́bhyaḥ
Genitive	कृच्छ्रायाः / कृच्छ्रायै² kṛcchrā́yāḥ / kṛcchrā́yai²	कृच्छ्रयोः kṛcchráyoḥ	कृच्छ्राणाम् kṛcchrā́ṇām
Locative	कृच्छ्रायाम् kṛcchrā́yām	कृच्छ्रयोः kṛcchráyoḥ	कृच्छ्रासु kṛcchrā́su
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of कृच्छ्र (kṛcchrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	कृच्छ्रम् kṛcchrám	कृच्छ्रे kṛcchré	कृच्छ्राणि / कृच्छ्रा¹ kṛcchrā́ṇi / kṛcchrā́¹
Vocative	कृच्छ्र kṛ́cchra	कृच्छ्रे kṛ́cchre	कृच्छ्राणि / कृच्छ्रा¹ kṛ́cchrāṇi / kṛ́cchrā¹
Accusative	कृच्छ्रम् kṛcchrám	कृच्छ्रे kṛcchré	कृच्छ्राणि / कृच्छ्रा¹ kṛcchrā́ṇi / kṛcchrā́¹
Instrumental	कृच्छ्रेण kṛcchréṇa	कृच्छ्राभ्याम् kṛcchrā́bhyām	कृच्छ्रैः / कृच्छ्रेभिः¹ kṛcchraíḥ / kṛcchrébhiḥ¹
Dative	कृच्छ्राय kṛcchrā́ya	कृच्छ्राभ्याम् kṛcchrā́bhyām	कृच्छ्रेभ्यः kṛcchrébhyaḥ
Ablative	कृच्छ्रात् kṛcchrā́t	कृच्छ्राभ्याम् kṛcchrā́bhyām	कृच्छ्रेभ्यः kṛcchrébhyaḥ
Genitive	कृच्छ्रस्य kṛcchrásya	कृच्छ्रयोः kṛcchráyoḥ	कृच्छ्राणाम् kṛcchrā́ṇām
Locative	कृच्छ्रे kṛcchré	कृच्छ्रयोः kṛcchráyoḥ	कृच्छ्रेषु kṛcchréṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• Bengali: কেচ্ছা (keccha)

References

• Apte, Vaman Shivram (1890) “कृच्छ्र”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
• Monier Williams (1899) “कृच्छ्र”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 304/2.