पक्तृ

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• পক্তৃ (Assamese script)
• ᬧᬓ᭄ᬢᬺ (Balinese script)
• পক্তৃ (Bengali script)
• 𑰢𑰎𑰿𑰝𑰴 (Bhaiksuki script)
• 𑀧𑀓𑁆𑀢𑀾 (Brahmi script)
• ပက္တၖ (Burmese script)
• પક્તૃ (Gujarati script)
• ਪਕੑਤ੍ਹ (Gurmukhi script)
• 𑌪𑌕𑍍𑌤𑍃 (Grantha script)
• ꦥꦏ꧀ꦠꦽ (Javanese script)
• 𑂣𑂍𑂹𑂞𑃂 (Kaithi script)
• ಪಕ್ತೃ (Kannada script)
• បក្ត្ឫ (Khmer script)
• ປກ຺ຕ຺ຣິ (Lao script)
• പക്തൃ (Malayalam script)
• ᢒᠠᡬᢠᡵᡳ (Manchu script)
• 𑘢𑘎𑘿𑘝𑘵 (Modi script)
• ᢒᠠᢉᢐᠷᠢ (Mongolian script)
• 𑧂𑦮𑧠𑦽𑧖 (Nandinagari script)
• 𑐥𑐎𑑂𑐟𑐺 (Newa script)
• ପକ୍ତୃ (Odia script)
• ꢦꢒ꣄ꢡꢺ (Saurashtra script)
• 𑆥𑆑𑇀𑆠𑆸 (Sharada script)
• 𑖢𑖎𑖿𑖝𑖴 (Siddham script)
• පක‍්තෘ (Sinhalese script)
• 𑩰𑩜 𑪙𑩫𑩙 (Soyombo script)
• 𑚞𑚊𑚶𑚙 (Takri script)
• பக்த்ரி (Tamil script)
• పక్తృ (Telugu script)
• ปกฺตฺฤ (Thai script)
• པ་ཀྟྲྀ (Tibetan script)
• 𑒣𑒏𑓂𑒞𑒵 (Tirhuta script)
• 𑨞𑨋𑩇𑨙𑨼𑨉 (Zanabazar Square script)

Etymology

From Proto-Indo-European *pekʷ-tḗr (“one who cooks”), from the root *pekʷ- (“to cook”). Cognate with Ancient Greek πέπτρια (péptria, “female cook”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /pɐk.tŕ̩/, [pɐk̚.tŕ̩]
• (Classical) IPA^(key): /ˈpɐk.t̪r̩/, [ˈpɐk̚.t̪r̩]

Noun

पक्तृ • (paktṛ́) stem, m (feminine पक्त्री)

1. one who cooks; a cook
   • c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda 12.3.48:

     अनूनं पात्रं निहितं न एतत्पक्तारं पक्वः पुनरा विशाति ॥

     anūnaṃ pātraṃ nihitaṃ na etatpaktāraṃ pakvaḥ punarā viśāti .

     We have laid down this vessel in perfection: the cooked food shall re-enter him who cooked it.

Declension

Masculine ṛ-stem declension of पक्तृ (paktṛ́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पक्ता paktā́	पक्तारौ / पक्तारा¹ paktā́rau / paktā́rā¹	पक्तारः paktā́raḥ
Vocative	पक्तः páktaḥ	पक्तारौ / पक्तारा¹ páktārau / páktārā¹	पक्तारः páktāraḥ
Accusative	पक्तारम् paktā́ram	पक्तारौ / पक्तारा¹ paktā́rau / paktā́rā¹	पक्तॄन् paktṝ́n
Instrumental	पक्त्रा paktrā́	पक्तृभ्याम् paktṛ́bhyām	पक्तृभिः paktṛ́bhiḥ
Dative	पक्त्रे paktré	पक्तृभ्याम् paktṛ́bhyām	पक्तृभ्यः paktṛ́bhyaḥ
Ablative	पक्तुः paktúḥ	पक्तृभ्याम् paktṛ́bhyām	पक्तृभ्यः paktṛ́bhyaḥ
Genitive	पक्तुः paktúḥ	पक्त्रोः paktróḥ	पक्तॄणाम् paktṝṇā́m
Locative	पक्तरि paktári	पक्त्रोः paktróḥ	पक्तृषु paktṛ́ṣu
Notes	¹Vedic

Adjective

पक्तृ • (paktṛ́) stem

1. inducing cooking
2. digestive, promoting digestion
3. ripening

Declension

Masculine ṛ-stem declension of पक्तृ (paktṛ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पक्ता paktā	पक्तारौ / पक्तारा¹ paktārau / paktārā¹	पक्तारः paktāraḥ
Vocative	पक्तः paktaḥ	पक्तारौ / पक्तारा¹ paktārau / paktārā¹	पक्तारः paktāraḥ
Accusative	पक्तारम् paktāram	पक्तारौ / पक्तारा¹ paktārau / paktārā¹	पक्तॄन् paktṝn
Instrumental	पक्त्रा paktrā	पक्तृभ्याम् paktṛbhyām	पक्तृभिः paktṛbhiḥ
Dative	पक्त्रे paktre	पक्तृभ्याम् paktṛbhyām	पक्तृभ्यः paktṛbhyaḥ
Ablative	पक्तुः paktuḥ	पक्तृभ्याम् paktṛbhyām	पक्तृभ्यः paktṛbhyaḥ
Genitive	पक्तुः paktuḥ	पक्त्रोः paktroḥ	पक्तॄणाम् paktṝṇām
Locative	पक्तरि paktari	पक्त्रोः paktroḥ	पक्तृषु paktṛṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ī-stem declension of पक्त्री (paktrī)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पक्त्री paktrī	पक्त्र्यौ / पक्त्री¹ paktryau / paktrī¹	पक्त्र्यः / पक्त्रीः¹ paktryaḥ / paktrīḥ¹
Vocative	पक्त्रि paktri	पक्त्र्यौ / पक्त्री¹ paktryau / paktrī¹	पक्त्र्यः / पक्त्रीः¹ paktryaḥ / paktrīḥ¹
Accusative	पक्त्रीम् paktrīm	पक्त्र्यौ / पक्त्री¹ paktryau / paktrī¹	पक्त्रीः paktrīḥ
Instrumental	पक्त्र्या paktryā	पक्त्रीभ्याम् paktrībhyām	पक्त्रीभिः paktrībhiḥ
Dative	पक्त्र्यै paktryai	पक्त्रीभ्याम् paktrībhyām	पक्त्रीभ्यः paktrībhyaḥ
Ablative	पक्त्र्याः / पक्त्र्यै² paktryāḥ / paktryai²	पक्त्रीभ्याम् paktrībhyām	पक्त्रीभ्यः paktrībhyaḥ
Genitive	पक्त्र्याः / पक्त्र्यै² paktryāḥ / paktryai²	पक्त्र्योः paktryoḥ	पक्त्रीणाम् paktrīṇām
Locative	पक्त्र्याम् paktryām	पक्त्र्योः paktryoḥ	पक्त्रीषु paktrīṣu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter ṛ-stem declension of पक्तृ (paktṛ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पक्तृ paktṛ	पक्तृणी paktṛṇī	पक्तॄणि paktṝṇi
Vocative	पक्तृ / पक्तः paktṛ / paktaḥ	पक्तृणी paktṛṇī	पक्तॄणि paktṝṇi
Accusative	पक्तृ paktṛ	पक्तृणी paktṛṇī	पक्तॄणि paktṝṇi
Instrumental	पक्तृणा paktṛṇā	पक्तृभ्याम् paktṛbhyām	पक्तृभिः paktṛbhiḥ
Dative	पक्तृणे paktṛṇe	पक्तृभ्याम् paktṛbhyām	पक्तृभ्यः paktṛbhyaḥ
Ablative	पक्तृणः paktṛṇaḥ	पक्तृभ्याम् paktṛbhyām	पक्तृभ्यः paktṛbhyaḥ
Genitive	पक्तृणः paktṛṇaḥ	पक्तृणोः paktṛṇoḥ	पक्तॄणाम् paktṝṇām
Locative	पक्तृणि paktṛṇi	पक्तृणोः paktṛṇoḥ	पक्तृषु paktṛṣu

Related terms

• पचति (pacati, “to cook”)
• पक्व (pakva, “cooked food”)

Descendants

• → Hindi: पक्ता (paktā) (learned)

Further reading

• Monier Williams (1899) “पक्तृ”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 575, column 3.