प्रिय

See also: प्राय, प्रिया, and प्रायः

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit प्रिय (priya).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /pɾɪ.jᵊ/, [pɾi.jᵊ]

Adjective

प्रिय • (priya) (indeclinable, Urdu spelling پریہ)

1. dear
2. favorite
3. loving
4. pleasant
5. comfortable

Noun

प्रिय • (priya) m (Urdu spelling پریہ)

1. dear
2. sweetheart

Declension

Declension of प्रिय (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	प्रिय priya	प्रिय priya
oblique	प्रिय priya	प्रियों priyõ
vocative	प्रिय priya	प्रियो priyo

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• প্ৰিয় (Assamese script)
• ᬧ᭄ᬭᬶᬬ (Balinese script)
• প্রিয় (Bengali script)
• 𑰢𑰿𑰨𑰰𑰧 (Bhaiksuki script)
• 𑀧𑁆𑀭𑀺𑀬 (Brahmi script)
• ပြိယ (Burmese script)
• પ્રિય (Gujarati script)
• ਪ੍ਰਿਯ (Gurmukhi script)
• 𑌪𑍍𑌰𑌿𑌯 (Grantha script)
• ꦥꦿꦶꦪ (Javanese script)
• 𑂣𑂹𑂩𑂱𑂨 (Kaithi script)
• ಪ್ರಿಯ (Kannada script)
• ប្រិយ (Khmer script)
• ປ຺ຣິຍ (Lao script)
• പ്രിയ (Malayalam script)
• ᢒᡵᡳᠶᠠ (Manchu script)
• 𑘢𑘿𑘨𑘱𑘧 (Modi script)
• ᢒᠷᠢᠶ᠋ᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧂𑧠𑧈𑧒𑧇 (Nandinagari script)
• 𑐥𑑂𑐬𑐶𑐫 (Newa script)
• ପ୍ରିଯ (Odia script)
• ꢦ꣄ꢬꢶꢫ (Saurashtra script)
• 𑆥𑇀𑆫𑆴𑆪 (Sharada script)
• 𑖢𑖿𑖨𑖰𑖧 (Siddham script)
• ප්‍රිය (Sinhalese script)
• 𑩰 𑪙𑩼𑩑𑩻 (Soyombo script)
• 𑚞𑚶𑚤𑚮𑚣 (Takri script)
• ப்ரிய (Tamil script)
• ప్రియ (Telugu script)
• ปฺริย (Thai script)
• པྲི་ཡ (Tibetan script)
• 𑒣𑓂𑒩𑒱𑒨 (Tirhuta script)
• 𑨞𑩇𑨫𑨁𑨪 (Zanabazar Square script)

Etymology

From Proto-Indo-Iranian *priHás (“dear, beloved”), from Proto-Indo-European *priHós (“dear, liked, beloved”). Cognate with Avestan 𐬟𐬭𐬌𐬌𐬀 (friia), Latin prō-prius (→ English proper, appropriate), Russian приятель (prijatelʹ, “friend”), English friend and free.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /pɾi.jɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈpɾi.jɐ/

Adjective

प्रिय • (priyá) stem (comparative प्रेयस्, प्रियतर, superlative प्रेष्ठ, प्रियतम)

1. beloved, dear to (with locative or genitive or dative of the subject or in compounds)
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 1.114.7:

     मा नो महान्तमुत मा नो अर्भकं मा न उक्षन्तमुत मा न उक्षितम् ।
     मा नो वधीः पितरं मोत मातरं मा नः प्रियास्तन्वो रुद्र रीरिषः ॥

     mā no mahāntamuta mā no arbhakaṃ mā na ukṣantamuta mā na ukṣitam.
     mā no vadhīḥ pitaraṃ mota mātaraṃ mā naḥ priyāstanvo rudra rīriṣaḥ.

     O Rudra, harm not either great or small of us, harm not the growing boy, harm not the full-grown man.
     Slay not a sire among us, slay no mother here, and do not harm our own dear bodies, O Rudra.

2. liked, favorite, wonted, own
3. fond of, attached to
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda

Declension

Masculine a-stem declension of प्रिय (priyá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	प्रियः priyáḥ	प्रियौ / प्रिया¹ priyaú / priyā́¹	प्रियाः / प्रियासः¹ priyā́ḥ / priyā́saḥ¹
Vocative	प्रिय príya	प्रियौ / प्रिया¹ príyau / príyā¹	प्रियाः / प्रियासः¹ príyāḥ / príyāsaḥ¹
Accusative	प्रियम् priyám	प्रियौ / प्रिया¹ priyaú / priyā́¹	प्रियान् priyā́n
Instrumental	प्रियेण priyéṇa	प्रियाभ्याम् priyā́bhyām	प्रियैः / प्रियेभिः¹ priyaíḥ / priyébhiḥ¹
Dative	प्रियाय priyā́ya	प्रियाभ्याम् priyā́bhyām	प्रियेभ्यः priyébhyaḥ
Ablative	प्रियात् priyā́t	प्रियाभ्याम् priyā́bhyām	प्रियेभ्यः priyébhyaḥ
Genitive	प्रियस्य priyásya	प्रिययोः priyáyoḥ	प्रियाणाम् priyā́ṇām
Locative	प्रिये priyé	प्रिययोः priyáyoḥ	प्रियेषु priyéṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of प्रिया (priyā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	प्रिया priyā́	प्रिये priyé	प्रियाः priyā́ḥ
Vocative	प्रिये príye	प्रिये príye	प्रियाः príyāḥ
Accusative	प्रियाम् priyā́m	प्रिये priyé	प्रियाः priyā́ḥ
Instrumental	प्रियया / प्रिया¹ priyáyā / priyā́¹	प्रियाभ्याम् priyā́bhyām	प्रियाभिः priyā́bhiḥ
Dative	प्रियायै priyā́yai	प्रियाभ्याम् priyā́bhyām	प्रियाभ्यः priyā́bhyaḥ
Ablative	प्रियायाः / प्रियायै² priyā́yāḥ / priyā́yai²	प्रियाभ्याम् priyā́bhyām	प्रियाभ्यः priyā́bhyaḥ
Genitive	प्रियायाः / प्रियायै² priyā́yāḥ / priyā́yai²	प्रिययोः priyáyoḥ	प्रियाणाम् priyā́ṇām
Locative	प्रियायाम् priyā́yām	प्रिययोः priyáyoḥ	प्रियासु priyā́su
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of प्रिय (priyá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	प्रियम् priyám	प्रिये priyé	प्रियाणि / प्रिया¹ priyā́ṇi / priyā́¹
Vocative	प्रिय príya	प्रिये príye	प्रियाणि / प्रिया¹ príyāṇi / príyā¹
Accusative	प्रियम् priyám	प्रिये priyé	प्रियाणि / प्रिया¹ priyā́ṇi / priyā́¹
Instrumental	प्रियेण priyéṇa	प्रियाभ्याम् priyā́bhyām	प्रियैः / प्रियेभिः¹ priyaíḥ / priyébhiḥ¹
Dative	प्रियाय priyā́ya	प्रियाभ्याम् priyā́bhyām	प्रियेभ्यः priyébhyaḥ
Ablative	प्रियात् priyā́t	प्रियाभ्याम् priyā́bhyām	प्रियेभ्यः priyébhyaḥ
Genitive	प्रियस्य priyásya	प्रिययोः priyáyoḥ	प्रियाणाम् priyā́ṇām
Locative	प्रिये priyé	प्रिययोः priyáyoḥ	प्रियेषु priyéṣu
Notes	¹Vedic

Derived terms

• अप्रिय (apriya)
• प्रियकार (priyakāra)
• प्रियकारक (priyakāraka)
• प्रियकृत् (priyakṛt)
• प्रियता (priyatā)
• प्रियत्व (priyatva)
• विप्रिय (vipriya)
• विप्रियत्व (vipriyatva)
• सम्प्रिय (sampriya)

 

Descendants

• Bengali: প্রিয় (priẏo)
• Ardhamagadhi Prakrit: 𑀧𑀺𑀬 (piya)
  • Awadhi: पिया (piyā)
• Dardic:
  • Kashmiri: [script needed] (piye)
• Helu Prakrit:
  • Sinhalese: පිය (piya)
• Magadhi Prakrit: 𑀧𑀺𑀬 (piya)
  • Bengali: পিয়া (piẏa)
  • Bihari: पिया (piyā)
    • Maithili: पिआ (piā)
    • Bhojpuri: पिया (piyā)
• Maharastri Prakrit: 𑀧𑀺𑀬 (piya)
  • Marathi: पियो (piyo)
• Paisaci Prakrit:
  • Sindhi: pirī

    Arabic: پري

    Devanagari: पिरी

• Pali: piya
• Sauraseni Prakrit: 𑀧𑀺𑀬 (piya)
  • Gujarati: પિયુ (piyu)
  • Hindustani:

    Hindi: पिया (piyā)

    Urdu: پیا (piyā)

    • → Punjabi: ਪੀਆ (pīā)
  • → Malay: peria
    • Indonesian: pria

Borrowed terms

• → Hindi: प्रिय (priya)
• → Telugu: ప్రియము (priyamu)

References

• Monier Williams (1899) “प्रिय”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 710/1.
• Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 189-190
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “priyá”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press