बोधयति

Sanskrit

Etymology

From the root बुध् (budh) +‎ -अयति (-ayati). From Proto-Indo-European *bʰowdʰéyeti (“to awaken, cause to wake up”). Cognate with Avestan 𐬠𐬀𐬊𐬛𐬀𐬌𐬌𐬈𐬌𐬙𐬌 (baodaiieⁱti).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /bɐw.dʱɐ́.jɐ.ti/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈboː.d̪ʱɐ.jɐ.t̪i/

Verb

बोधयति • (bodhayati) third-singular indicative (class 10, type P, causative, root बुध्)

1. (transitive) to awaken, wake up, arouse
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda
2. to restore to life or consciousness
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda

Conjugation

Forms of Sanskrit verbs are numerous and complicated. The following conjugation shows only a subset of all forms and should be treated as a guide.

Nonfinite Forms: बोधयितुम् (bodháyitum)
	Undeclinable
Infinitive	बोधयितुम् bodháyitum
Gerund	बोधित्वा bodhitvā́
	Participles
Masculine/Neuter Gerundive	बोधयितव्य / बोधनीय bodhayitavyà / bodhanī́ya
Feminine Gerundive	बोधयितव्या / बोधनीया bodhayitavyā̀ / bodhanī́yā
Masculine/Neuter Past Passive Participle	बोधित bodhitá
Feminine Past Passive Participle	बोधिता bodhitā́
Masculine/Neuter Past Active Participle	बोधितवत् bodhitávat
Feminine Past Active Participle	बोधितवती bodhitávatī

Present: बोधयति (bodháyati), बोधयते (bodháyate)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	बोधयति bodháyati	बोधयतः bodháyataḥ	बोधयन्ति bodháyanti	बोधयते bodháyate	बोधयेते bodháyete	बोधयन्ते bodháyante
Second	बोधयसि bodháyasi	बोधयथः bodháyathaḥ	बोधयथ bodháyatha	बोधयसे bodháyase	बोधयेथे bodháyethe	बोधयध्वे bodháyadhve
First	बोधयामि bodháyāmi	बोधयावः bodháyāvaḥ	बोधयामः / बोधयामसि¹ bodháyāmaḥ / bodháyāmasi¹	बोधये bodháye	बोधयावहे bodháyāvahe	बोधयामहे bodháyāmahe
Imperative
Third	बोधयतु bodháyatu	बोधयताम् bodháyatām	बोधयन्तु bodháyantu	बोधयताम् bodháyatām	बोधयेताम् bodháyetām	बोधयन्ताम् bodháyantām
Second	बोधय bodháya	बोधयतम् bodháyatam	बोधयत bodháyata	बोधयस्व bodháyasva	बोधयेथाम् bodháyethām	बोधयध्वम् bodháyadhvam
First	बोधयानि bodháyāni	बोधयाव bodháyāva	बोधयाम bodháyāma	बोधयै bodháyai	बोधयावहै bodháyāvahai	बोधयामहै bodháyāmahai
Optative/Potential
Third	बोधयेत् bodháyet	बोधयेताम् bodháyetām	बोधयेयुः bodháyeyuḥ	बोधयेत bodháyeta	बोधयेयाताम् bodháyeyātām	बोधयेरन् bodháyeran
Second	बोधयेः bodháyeḥ	बोधयेतम् bodháyetam	बोधयेत bodháyeta	बोधयेथाः bodháyethāḥ	बोधयेयाथाम् bodháyeyāthām	बोधयेध्वम् bodháyedhvam
First	बोधयेयम् bodháyeyam	बोधयेव bodháyeva	बोधयेम bodháyema	बोधयेय bodháyeya	बोधयेवहि bodháyevahi	बोधयेमहि bodháyemahi
Subjunctive
Third	बोधयात् / बोधयाति bodháyāt / bodháyāti	बोधयातः bodháyātaḥ	बोधयान् bodháyān	बोधयाते / बोधयातै bodháyāte / bodháyātai	बोधयैते bodháyaite	बोधयन्त / बोधयान्तै bodháyanta / bodháyāntai
Second	बोधयाः / बोधयासि bodháyāḥ / bodháyāsi	बोधयाथः bodháyāthaḥ	बोधयाथ bodháyātha	बोधयासे / बोधयासै bodháyāse / bodháyāsai	बोधयैथे bodháyaithe	बोधयाध्वै bodháyādhvai
First	बोधयानि bodháyāni	बोधयाव bodháyāva	बोधयाम bodháyāma	बोधयै bodháyai	बोधयावहै bodháyāvahai	बोधयामहै bodháyāmahai
Participles
	बोधयत् bodháyat			बोधयमान / बोधयान² bodháyamāna / bodhayāna²
Notes	The subjunctive is only used in Vedic Sanskrit. ¹Vedic ²Later Sanskrit

Imperfect: अबोधयत् (ábodhayat), अबोधयत (ábodhayata)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अबोधयत् ábodhayat	अबोधयताम् ábodhayatām	अबोधयन् ábodhayan	अबोधयत ábodhayata	अबोधयेताम् ábodhayetām	अबोधयन्त ábodhayanta
Second	अबोधयः ábodhayaḥ	अबोधयतम् ábodhayatam	अबोधयत ábodhayata	अबोधयथाः ábodhayathāḥ	अबोधयेथाम् ábodhayethām	अबोधयध्वम् ábodhayadhvam
First	अबोधयम् ábodhayam	अबोधयाव ábodhayāva	अबोधयाम ábodhayāma	अबोधये ábodhaye	अबोधयावहि ábodhayāvahi	अबोधयामहि ábodhayāmahi

Future: बोधयिष्यति (bodhayiṣyáti), बोधयिष्यते (bodhayiṣyáte)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	बोधयिष्यति bodhayiṣyáti	बोधयिष्यतः bodhayiṣyátaḥ	बोधयिष्यन्ति bodhayiṣyánti	बोधयिष्यते bodhayiṣyáte	बोधयिष्येते bodhayiṣyéte	बोधयिष्यन्ते bodhayiṣyánte
Second	बोधयिष्यसि bodhayiṣyási	बोधयिष्यथः bodhayiṣyáthaḥ	बोधयिष्यथ bodhayiṣyátha	बोधयिष्यसे bodhayiṣyáse	बोधयिष्येथे bodhayiṣyéthe	बोधयिष्यध्वे bodhayiṣyádhve
First	बोधयिष्यामि bodhayiṣyā́mi	बोधयिष्यावः bodhayiṣyā́vaḥ	बोधयिष्यामः / बोधयिष्यामसि¹ bodhayiṣyā́maḥ / bodhayiṣyā́masi¹	बोधयिष्ये bodhayiṣyé	बोधयिष्यावहे bodhayiṣyā́vahe	बोधयिष्यामहे bodhayiṣyā́mahe
Participles
	बोधयिष्यत् bodhayiṣyát			बोधयिष्यमाण bodhayiṣyámāṇa
Notes	¹Vedic

Conditional: अबोधयिष्यत् (ábodhayiṣyat), अबोधयिष्यत (ábodhayiṣyata)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अबोधयिष्यत् ábodhayiṣyat	अबोधयिष्यताम् ábodhayiṣyatām	अबोधयिष्यन् ábodhayiṣyan	अबोधयिष्यत ábodhayiṣyata	अबोधयिष्येताम् ábodhayiṣyetām	अबोधयिष्यन्त ábodhayiṣyanta
Second	अबोधयिष्यः ábodhayiṣyaḥ	अबोधयिष्यतम् ábodhayiṣyatam	अबोधयिष्यत ábodhayiṣyata	अबोधयिष्यथाः ábodhayiṣyathāḥ	अबोधयिष्येथाम् ábodhayiṣyethām	अबोधयिष्यध्वम् ábodhayiṣyadhvam
First	अबोधयिष्यम् ábodhayiṣyam	अबोधयिष्याव ábodhayiṣyāva	अबोधयिष्याम ábodhayiṣyāma	अबोधयिष्ये ábodhayiṣye	अबोधयिष्यावहि ábodhayiṣyāvahi	अबोधयिष्यामहि ábodhayiṣyāmahi

Benedictive/Precative: बोध्यात् (bodhyā́t) or बोध्याः (bodhyā́ḥ), बोधयिषीष्ट (bodhayiṣīṣṭá)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Optative/Potential
Third	बोध्यात् / बोध्याः¹ bodhyā́t / bodhyā́ḥ¹	बोध्यास्ताम् bodhyā́stām	बोध्यासुः bodhyā́suḥ	बोधयिषीष्ट bodhayiṣīṣṭá	बोधयिषीयास्ताम्² bodhayiṣīyā́stām²	बोधयिषीरन् bodhayiṣīrán
Second	बोध्याः bodhyā́ḥ	बोध्यास्तम् bodhyā́stam	बोध्यास्त bodhyā́sta	बोधयिषीष्ठाः bodhayiṣīṣṭhā́ḥ	बोधयिषीयास्थाम्² bodhayiṣīyā́sthām²	बोधयिषीढ्वम् bodhayiṣīḍhvám
First	बोध्यासम् bodhyā́sam	बोध्यास्व bodhyā́sva	बोध्यास्म bodhyā́sma	बोधयिषीय bodhayiṣīyá	बोधयिषीवहि bodhayiṣīváhi	बोधयिषीमहि bodhayiṣīmáhi
Notes	¹Vedic ²Uncertain

Perfect: बोधयामास (bodhayā́mā́sa) or बोधयांचकार (bodhayā́ṃcakā́ra), बोधयांचक्रे (bodhayā́ṃcakré)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	बोधयामास / बोधयांचकार bodhayā́mā́sa / bodhayā́ṃcakā́ra	बोधयामासतुः / बोधयांचक्रतुः bodhayā́māsátuḥ / bodhayā́ṃcakrátuḥ	बोधयामासुः / बोधयांचक्रुः bodhayā́māsúḥ / bodhayā́ṃcakrúḥ	बोधयांचक्रे bodhayā́ṃcakré	बोधयांचक्राते bodhayā́ṃcakrā́te	बोधयांचक्रिरे bodhayā́ṃcakriré
Second	बोधयामासिथ / बोधयांचकर्थ bodhayā́mā́sitha / bodhayā́ṃcakártha	बोधयामासथुः / बोधयांचक्रथुः bodhayā́māsáthuḥ / bodhayā́ṃcakráthuḥ	बोधयामास / बोधयांचक्र bodhayā́māsá / bodhayā́ṃcakrá	बोधयांचकृषे bodhayā́ṃcakṛṣé	बोधयांचक्राथे bodhayā́ṃcakrā́the	बोधयांचकृध्वे bodhayā́ṃcakṛdhvé
First	बोधयामास / बोधयांचकर bodhayā́mā́sa / bodhayā́ṃcakára	बोधयामासिव / बोधयांचकृव bodhayā́māsivá / bodhayā́ṃcakṛvá	बोधयामासिम / बोधयांचकृम bodhayā́māsimá / bodhayā́ṃcakṛmá	बोधयांचक्रे bodhayā́ṃcakré	बोधयांचकृवहे bodhayā́ṃcakṛváhe	बोधयांचकृमहे bodhayā́ṃcakṛmáhe
Participles
	बोधयामासिवांस् / बोधयांचकृवांस् bodhayā́māsivā́ṃs / bodhayā́ṃcakṛvā́ṃs			बोधयांचक्राण bodhayā́ṃcakrāṇá

Descendants

• Maharastri Prakrit: 𑀩𑁄𑀳𑁂𑀇 (bohei)
• Pali: bodheti