ცხვარი

Georgian

Etymology

From Old Georgian ცხოვარი (cxovari), from Proto-Georgian-Zan *c₁xwar-, from Proto-Georgian-Zan *c₁xow- (whence also ცხოვრება (cxovreba), ცხოველი (cxoveli), სიცოცხლე (sicocxle), etc.). Cognate with Mingrelian შხური (šxuri) and Laz ჩხური (çxuri). Old Armenian ոչխար (očʻxar) is a Zan borrowing. Doublet of ოჩხარი (očxari), borrowed from Armenian.

Pronunciation

• IPA^(key): /t͡sxvari/, [t͡sʰχʷaɾi]
• Hyphenation: ცხვა‧რი

Noun

ცხვარი • (cxvari) (plural ცხვრები)

1. sheep

Inflection

Declension of ცხვარი (see Georgian declension)
	singular	plural	archaic plural
nominative	ცხვარი (cxvari)	ცხვრები (cxvrebi)	ცხვარნი (cxvarni)
ergative	ცხვარმა (cxvarma)	ცხვრებმა (cxvrebma)	ცხვართ(ა) (cxvart(a))
dative	ცხვარს(ა) (cxvars(a))	ცხვრებს(ა) (cxvrebs(a))	ცხვართ(ა) (cxvart(a))
genitive	ცხვრის(ა) (cxvris(a))	ცხვრების(ა) (cxvrebis(a))	ცხვართ(ა) (cxvart(a))
instrumental	ცხვრით(ა) (cxvrit(a))	ცხვრებით(ა) (cxvrebit(a))
adverbial	ცხვრად(ა) (cxvrad(a))	ცხვრებად(ა) (cxvrebad(a))
vocative	ცხვარო (cxvaro)	ცხვრებო (cxvrebo)	ცხვარნო (cxvarno)
Notes: archaic plurals might not exist.

Postpositional inflection of ცხვარი (see Georgian postpositions)
postpositions taking a dative case	singular	plural
-ზე (-ze, “on”)	ცხვარზე (cxvarze)	ცხვრებზე (cxvrebze)
-თან (-tan, “near”)	ცხვართან (cxvartan)	ცხვრებთან (cxvrebtan)
-ში (-ši, “in”)	ცხვარში (cxvarši)	ცხვრებში (cxvrebši)
-ვით (-vit, “like”)	ცხვარივით (cxvarivit)	ცხვრებივით (cxvrebivit)
postpositions taking a genitive case	singular	plural
-თვის (-tvis, “for”)	ცხვრისთვის (cxvristvis)	ცხვრებისთვის (cxvrebistvis)
-ებრ (-ebr, “like”)	ცხვრისებრ (cxvrisebr)	ცხვრებისებრ (cxvrebisebr)
-კენ (-ḳen, “towards”)	ცხვრისკენ (cxvrisḳen)	ცხვრებისკენ (cxvrebisḳen)
-გან (-gan, “from/of”)	ცხვრისგან (cxvrisgan)	ცხვრებისგან (cxvrebisgan)
postpositions taking an instrumental case	singular	plural
-დან (-dan, “from/since”)	ცხვრიდან (cxvridan)	ცხვრებიდან (cxvrebidan)
-ურთ (-urt, “together with”)	ცხვრითურთ (cxvriturt)	ცხვრებითურთ (cxvrebiturt)
postpositions taking an adverbial case	singular	plural
-მდე (-mde, “up to”)	ცხვრამდე (cxvramde)	ცხვრებამდე (cxvrebamde)

Derived terms

• მეცხვარე (mecxvare)
• ცხვარი და მგელი ერთად ძოვს (cxvari da mgeli ertad ʒovs)
• ცრევის ცხვარი (crevis cxvari)

Further reading

• Thorsø, Rasmus (2023) Prehistoric loanwords in Armenian: Hurro-Urartian, Kartvelian, and the unclassified substrate‎^[1], PhD dissertation, Leiden University, page 55