centumplex

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Latin

[edit]
Latin numbers (edit)
C
100
10[a], [b]
    Cardinal: centum
    Ordinal: centēsimus
    Adverbial: centiēs, centiēns
    Proportional: centuplus, centumplus
    Multiplier: centumplex, centuplex, centiplex
    Distributive: centēnus
    Fractional: centēsimus

Etymology

[edit]

From centum (hundred) +‎ -plex (-fold), from plicō (to fold). Compare septemplex, decemplex.

Pronunciation

[edit]

Adjective

[edit]

centumplex (genitive centumplicis, adverb centumpliciter); third-declension one-termination adjective

  1. hundredfold
    Synonyms: centumgeminus, centēnārius
    • c. 197 BCE, Plautus, Persa 560, (trochaic septenarius):
      [Sag.] Quid id quod vidisti? ut munitum muro tibi visum oppidumst?
      [vir.] Si incolae bene sunt morati, pulchre munitum arbitror.
      perfidia et pecúlatus ex urbe et avaritia si exulant,
      quarta invidia, quinta ambitio, sexta óbtrectatio,
      septimum periurium, [Tox.] Euge. [vir.] Octava indiligentia,
      nona iniuria, decimum, quod pessimum adgressust, scelus:
      haec unde aberunt, ea urbs moenita muro sat erit simplici;
      ubi ea aderunt, centumplex murus rebus servandis parumst.[n 1]
      • 2011 translation by Wolfgang de Melo
        [Sag] What about what you’ve seen? How did the city appear to be fortified with its wall?
        girl: If its inhabitants have a good character, I consider it beautifully fortified. If perfidy and embezzlement and greed have gone into exile from this city, fourth envy, fifth corruption, sixth vilification, seventh perjury—tox (still aside) Hear, hear! girl: —eighth carelessness, ninth injustice, and tenth wickedness, which is most difficult of all to tackle: a city from which these are absent will be fortified sufficiently with a simple wall; where they are present, a hundredfold wall is too little to preserve its contents.
    • 1319, Remigius Florentinus, De peccato usure :
      Puta quando premium excedit meritum et sic accipitur hic quia qui dat elemosinam pauperi centumplum accipiet hic et vitam eternam in futuro ut dicitur Mt. XIX et hoc non est contra legem veterem quia etiam homicidium, mechare sumptum in veteri lege commendatur.

Declension

[edit]

Third-declension one-termination adjective.

Number Singular Plural
Case / Gender Masc./Fem. Neuter Masc./Fem. Neuter
Nominative centumplex centumplicēs centumplicia
Genitive centumplicis centumplicium
Dative centumplicī centumplicibus
Accusative centumplicem centumplex centumplicēs centumplicia
Ablative centumplicī centumplicibus
Vocative centumplex centumplicēs centumplicia

Derived terms

[edit]

Notes

[edit]
  1. ^ Manuscript readings include both "centumplex" and "centuplex".[1] However, the meter ("ŭbi‿ĕa‿ădĕru͞nt, ce͞ntu͞mple͞x mūrus || rēbus se͞rva͞ndi͞s păru͞mst") requires a heavy syllable, and a short vowel usually scans as a short syllable before a sequence of a plosive + liquid in Plautus.

References

[edit]
  1. ^ Marçal Olivar, editor (1952), Plaute: Comèdies, vol. VIII: El persa. El cartaginès, Barcelona: Fundació Bernat Metge, page 51