ludzki

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *ľudьskъ. By surface analysis, lud +‎ -ski. First attested in the end of the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /lʲu(ː)t͡skiː/
• IPA^(key): (15^th CE) /lʲut͡ski/

Adjective

ludzki

1. (relational, attested in Lesser Poland, Masovia) human, person
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 30, 25:

     Skrigesz ie we skriczu oblicza twego od zamøczana ludzskego (a conturbatione hominum)

     [Skryjesz je we skryciu oblicza twego od zamącania ludzskiego (a conturbatione hominum)]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 7, 7:

     Sbor ludzsky (synagoga populorum) ogarne cze

     [Zbor ludzski (synagoga populorum) ogarnie cie]

   • 1950 [1472], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 3085, Warsaw:

     Jakom my przischethwschi na gymyenye dzedziczne Olbrachczicze w oszmy parszvnach luczszkych, nye zaoralyszmy polwloczka myari chelmyenszkyey

     [Jako[m] my przyssedwszy na jimienie dziedziczne Olbrachcice w ośmi parsunach ludzskich, nie zaoralismy połwłoczka miary chełmieńskiej]

2. (relational, attested in Masovia) subject, serf
   • 1950 [1469], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1303, Warsaw:

     Yakom ya nye zayal w kxyaszim bydla luczkego anim gnal po kszaszim

     [Jakom ja nie zajął w księżym bydła ludzkiego anim gnal po księżym]

3. humane
   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 75:

     Luczsky humanus (est enim in illa spiritus unicus, intelligentiae, sanctus..., humanus, benignus, stabilis Sap 7, 23)

     [Ludzki humanus (est enim in illa spiritus unicus, intelligentiae, sanctus..., humanus, benignus, stabilis Sap 7, 23)]

Derived terms

nouns

• czeladź ludzka
• synowie ludzcy

 

Related terms

nouns

• lud
• ludarka
• ludnik
• ludzie
• ludztwo

 

verbs

• ludzić impf

 

Descendants

• Polish: ludzki
• Silesian: ludzki
• → Old Ruthenian: людзкїй (ljudzkij)

Adverb

ludzki

1. humanely
   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[3], [4], [5]}, volume XXV, Radom, Miłosław, page 135:

     Humano modo, ludzszky, operantes

     [Humano modo, ludzki, operantes]

References

• Boryś, Wiesław (2005) “ludzki”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “ludzki”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Mańczak, Witold (2017) “ludzki”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “ludzki”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “ludzki”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Alternative forms

• ludski, ludzski, ludźki (Middle Polish)

Etymology

Inherited from Old Polish ludzki (adjective). By surface analysis, lud +‎ -ski.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈlut͡s.ki/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈlut͡s.ki/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -ut͡ski
• Syllabification: ludz‧ki

Adjective

ludzki (comparative bardziej ludzki, superlative najbardziej ludzki, derived adverb ludzko)

1. (relational, not comparable) human (of or belonging people or humans)

   Synonym: człowieczy

2. human (having the nature or attributes of a human being)
3. humane (having or showing concern for the pain or suffering of another; compassionate)

   Antonym: nieludzki

4. (archaic) service (belonging to the service or hireling)
5. (Middle Polish) inhabited by people
6. (Middle Polish) human; Further details are uncertain.
   • 1528, F. Mymer, Dictionarium‎^[6], page 22:

     Humanus. Menſzhlich. Ludzki.

     [Humanus. Menszhlich. Ludzki.]

   • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎^[7], page 822b:

     Popularis ‒ Liudski.

     [Popularis ‒ Ludzki.]

Declension

Declension of ludzki (velar)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	ludzki		ludzka	ludzkie	ludzcy	ludzkie
genitive	ludzkiego		ludzkiej	ludzkiego	ludzkich
dative	ludzkiemu		ludzkiej	ludzkiemu	ludzkim
accusative	ludzkiego	ludzki	ludzką	ludzkie	ludzkich	ludzkie
instrumental	ludzkim		ludzką	ludzkim	ludzkimi
locative	ludzkim		ludzkiej	ludzkim	ludzkich

Derived terms

adjectives

• międzyludzki
• nietknięty ludzką stopą
• z ludzką twarzą

 

adverbs

• po ludzku

 

idioms

• błądzić jest rzeczą ludzką
• stopa ludzka nie stanęła

 

nouns

• glista ludzka
• kondycja ludzka
• ludzka pora
• ludzkość
• rodzaj ludzki
• rzecz ludzka
• zasoby ludzkie

 

verbs

• przejść ludzkie pojęcie pf, przechodzić ludzkie pojęcie impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), ludzki is one of the most used words in Polish, appearing 37 times in scientific texts, 4 times in news, 35 times in essays, 26 times in fiction, and 15 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 117 times, making it the 517th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• ludzki in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• ludzki in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “ludzki”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “LUDZKI”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 03.11.2017
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “ludzki”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “ludzki”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “ludzki”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 2, Warsaw, page 775

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish ludzki. By surface analysis, lud +‎ -ski.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈlut͡s.ki/
• Rhymes: -ut͡ski
• Syllabification: ludz‧ki

Adjective

ludzki (not comparable)

1. (relational) human, person

Declension

Declension of ludzki

		singular			plural
		masculine	neuter	feminine	virile	nonvirile
nominative		ludzki	ludzkie	ludzkŏ	ludzcy	ludzkie
genitive		ludzkigo		ludzkij	ludzkich
dative		ludzkimu		ludzkij	ludzkim
accusative	animate	ludzkigo	ludzkie	ludzkõ	ludzkich	ludzkie
	inanimate	ludzki
instrumental		ludzkim		ludzkōm	ludzkimi
locative		ludzkim		ludzkij	ludzkich
vocative		ludzki	ludzkie	ludzkŏ	ludzcy	ludzkie

Further reading

• ludzki in silling.org