sąmnienie

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Old Polish

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

From sąmnieć +‎ -enie. Calque of Latin cōnscientia.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /sɑ̃mɲɛɲɛː/
  • IPA(key): (15th CE) /sɑ̃mɲɛɲe/

Noun

[edit]

sąmnienie n

  1. (attested in Lesser Poland) conscious (awareness of moral responsibility for one's actions, internal sense of the difference between good and bad)
    • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I[1], Lesser Poland, page 3:
      Obye stronye nye chczącz swego samnyenya vraszycz (sine scrupulo conscientiae) dobrowolnye... o wszytky rzeczy (sc. sporne)... na nas spvsczyli
      [Obie stronie nie chcąc swego sąmnienia urazić (sine scrupulo conscientiae) dobrowolnie... o wszytki rzeczy (sc. sporne)... na nas spuścili]
  2. thought (act of something)
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[2], page 411:
      Alye to rzekly na svym samnyenyv, nye glossem albo slovem, yedno pomyslyenym (hoc autem non dixerunt voce sed in conscientia)
      [Ale to rzekli na swym sąmnieniu, nie głosem albo słowem, jedno pomyślenim (hoc autem non dixerunt voce sed in conscientia)]
  3. (attested in Greater Poland) scruples (moral anxiety)
    • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490[3], Lubiń, page 91:
      Szamnyenye scrupulus
      [Sąmnienie scrupulus]

Derived terms

[edit]
adjectives
    nouns
    phrases
    verbs

    Descendants

    [edit]

    References

    [edit]
    • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “sąmnienie”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN