տիեզերք
Jump to navigation
Jump to search
Armenian
[edit]Etymology
[edit]Learned borrowing from Old Armenian տիեզերք (tiezerkʻ).
Pronunciation
[edit]- (Eastern Armenian) IPA(key): /tieˈzeɾkʰ/, [ti(j)ezéɾkʰ]
- (Western Armenian) IPA(key): /dieˈzeɾk/, [di(j)ezéɾkʰ]
Audio (Eastern Armenian): (file) - Hyphenation: տի‧ե‧զերք
Noun
[edit]տիեզերք • (tiezerkʻ)
Declension
[edit]| i-type, inanimate (Eastern Armenian) | ||||
|---|---|---|---|---|
| singular | plural | |||
| nominative | տիեզերք (tiezerkʻ) | տիեզերքներ (tiezerkʻner) | ||
| dative | տիեզերքի (tiezerkʻi) | տիեզերքների (tiezerkʻneri) | ||
| ablative | տիեզերքից (tiezerkʻicʻ) | տիեզերքներից (tiezerkʻnericʻ) | ||
| instrumental | տիեզերքով (tiezerkʻov) | տիեզերքներով (tiezerkʻnerov) | ||
| locative | տիեզերքում (tiezerkʻum) | տիեզերքներում (tiezerkʻnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | տիեզերքը/տիեզերքն (tiezerkʻə/tiezerkʻn) | տիեզերքները/տիեզերքներն (tiezerkʻnerə/tiezerkʻnern) | ||
| dative | տիեզերքին (tiezerkʻin) | տիեզերքներին (tiezerkʻnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | տիեզերքս (tiezerkʻs) | տիեզերքներս (tiezerkʻners) | ||
| dative | տիեզերքիս (tiezerkʻis) | տիեզերքներիս (tiezerkʻneris) | ||
| ablative | տիեզերքիցս (tiezerkʻicʻs) | տիեզերքներիցս (tiezerkʻnericʻs) | ||
| instrumental | տիեզերքովս (tiezerkʻovs) | տիեզերքներովս (tiezerkʻnerovs) | ||
| locative | տիեզերքումս (tiezerkʻums) | տիեզերքներումս (tiezerkʻnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | տիեզերքդ (tiezerkʻd) | տիեզերքներդ (tiezerkʻnerd) | ||
| dative | տիեզերքիդ (tiezerkʻid) | տիեզերքներիդ (tiezerkʻnerid) | ||
| ablative | տիեզերքիցդ (tiezerkʻicʻd) | տիեզերքներիցդ (tiezerkʻnericʻd) | ||
| instrumental | տիեզերքովդ (tiezerkʻovd) | տիեզերքներովդ (tiezerkʻnerovd) | ||
| locative | տիեզերքումդ (tiezerkʻumd) | տիեզերքներումդ (tiezerkʻnerumd) | ||
Derived terms
[edit]- միկրոտիեզերք (mikrotiezerkʻ)
- տիեզերագնաց (tiezeragnacʻ)
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]From *տի- (*ti-, “of the habitation”) + եզերք (ezerkʻ, “borders”). The first component is also found in տի-կին (ti-kin) and տէր (tēr) and is inherited from Proto-Indo-European *déms, the genitive of *dṓm (“house”).[1][2][3][4][5]
Alternatively, from տի- (ti-, “un-”, a prevocalic variant of տ- (t-)) + եզերք (ezerkʻ), literally “the unbounded”.[6][7][8][9][10]
Noun
[edit]տիեզերք • (tiezerkʻ) pl
- the universe, the whole world, the Earth, macrocosm
- ընդ տիեզերս, ընդ ամենայն/բնաւ տիեզերս, ընդ ոլորտս տիեզերաց ― ənd tiezers, ənd amenayn/bnaw tiezers, ənd olorts tiezeracʻ ― throughout the world, everywhere
- առնել տիեզերս անապատ ― aṙnel tiezers anapat ― to reduce the Earth to a waste
Declension
[edit]i-a-type
Derived terms
[edit]- համատիեզերք (hamatiezerkʻ)
- տիեզերաբաղձ (tiezerabałj)
- տիեզերաբնակ (tiezerabnak)
- տիեզերագոչ (tiezeragočʻ)
- տիեզերագով (tiezeragov)
- տիեզերագումար (tiezeragumar)
- տիեզերագրաւ (tiezeragraw)
- տիեզերադատ (tiezeradat)
- տիեզերադաւ (tiezeradaw)
- տիեզերաժողով (tiezeražołov)
- տիեզերալոյս (tiezeraloys)
- տիեզերալուր (tiezeralur)
- տիեզերախումբ (tiezeraxumb)
- տիեզերախօս (tiezeraxōs)
- տիեզերածագ (tiezeracag)
- տիեզերածաւալ (tiezeracawal)
- տիեզերածաւալումն (tiezeracawalumn)
- տիեզերակալ (tiezerakal)
- տիեզերակալեմ (tiezerakalem)
- տիեզերակալութիւն (tiezerakalutʻiwn)
- տիեզերական (tiezerakan)
- տիեզերակեցոյց (tiezerakecʻoycʻ)
- տիեզերակոծ (tiezerakoc)
- տիեզերակոյտ (tiezerakoyt)
- տիեզերակոչ (tiezerakočʻ)
- տիեզերակործան (tiezerakorcan)
- տիեզերահամբաւ (tiezerahambaw)
- տիեզերահաւաք (tiezerahawakʻ)
- տիեզերահեծ (tiezerahec)
- տիեզերահեղձոյց (tiezerahełjoycʻ)
- տիեզերահոծ (tiezerahoc)
- տիեզերահռչակ (tiezerahṙčʻak)
- տիեզերահռչակեալ (tiezerahṙčʻakeal)
- տիեզերահրաշ (tiezerahraš)
- տիեզերայարկ (tiezerayark)
- տիեզերապատ (tiezerapat)
- տիեզերապատիր (tiezerapatir)
- տիեզերապետ (tiezerapet)
- տիեզերապետութիւն (tiezerapetutʻiwn)
- տիեզերասահման (tiezerasahman)
- տիեզերասահմանակալ (tiezerasahmanakal)
- տիեզերասաստ (tiezerasast)
- տիեզերասոյզ (tiezerasoyz)
- տիեզերասփիռ (tiezeraspʻiṙ)
- տիեզերասփիւռ (tiezeraspʻiwṙ)
- տիեզերատարած (tiezeratarac)
- տիեզերատօնակ (tiezeratōnak)
- տիեզերափայլ (tiezerapʻayl)
- տիեզերափրկող (tiezerapʻrkoł)
- տիեզերաքարոզ (tiezerakʻaroz)
Descendants
[edit]- → Armenian: տիեզերք (tiezerkʻ) (learned)
References
[edit]More information
- ^ Pedersen, Holger (1909) Vergleichende Grammatik der keltischen Sprachen (in German), volume I, Göttingen: Vandenhoeck und Ruprecht, →ISBN, page 66
- ^ Pisani, Vittore (1978) Mantissa[1], Brescia: Paideia, pages 305–306
- ^ Rasmussen, J.E. (1999) “Miscellaneous Morphological Problems in Indo-European Languages V”, in Selected papers on Indo-European linguistics. With a selection on comparative Eskimo linguistics[2], volume II, Copenhagen: Museum Tusculanum Press, pages 557–558
- ^ Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, pages 671, 678
- ^ Kölligan, Daniel (2019) Erkinkʻ ew erkir: Studien zur historischen Grammatik des Klassisch-Armenischen (in German), Hamburg: Baar, pages 87–88
- ^ Petermann, Julius Heinrich (1837) Grammatica linguae armenicae (in Latin), Berlin: Eichler, page 132
- ^ Windischmann, Friedrich (1846) Über die Grundlage des Armenischen im arischen Sprachstamme (in German), München: Königlich-Bayerische Akad. der Wiss., page 12
- ^ Meillet, Antoine (1913) Altarmenisches Elementarbuch (in German), Heidelberg: C. Winter, page 52
- ^ Bolognesi, Giancarlo (1948) “Sul prefisso negativo t- in Armeno”, in Rivista degli studi orientali[3] (in Italian), volume 23, number 1/4, page 83 of 82–86
- ^ Schmitt, Rüdiger (1981) Grammatik des Klassisch-Armenischen mit sprachvergleichenden Erläuterungen (Innsbrucker Beiträge zur Sprachwissenschaft; 32) (in German), Innsbruck: Institut für Sprachwissenschaft der Universität Innsbruck, page 168
Further reading
[edit]More information
- Ačaṙean, Hračʻeay (1932) “տիեզերք”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary][4] (in Armenian), volume VI, a collotype facsimile of the manuscript, Yerevan: University Press, pages 894–895 = Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “տիեզերք”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, page 404b
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “տիեզերք”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 875a
- Mxitʻar Sebastacʻi (1749) “տիեզերք”, in Baṙgirkʻ Haykazean lezui [Dictionary of the Armenian Language][5] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 1121b, explains տի- (ti-) as an augmentative prefix
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “տիեզերք”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Schmitt, Rüdiger (1972 [1974]) “Die Erforschung des Klassisch-Armenischen seit Meillet (1936)”, in Kratylos[6] (in German), volume 17, number 1, page 27 of 1–68
Categories:
- Armenian terms borrowed from Old Armenian
- Armenian learned borrowings from Old Armenian
- Armenian terms derived from Old Armenian
- Armenian terms with IPA pronunciation
- Armenian terms with audio links
- Armenian lemmas
- Armenian nouns
- Old Armenian compound terms
- Old Armenian terms inherited from Proto-Indo-European
- Old Armenian terms derived from Proto-Indo-European
- Old Armenian lemmas
- Old Armenian nouns
- Old Armenian pluralia tantum
- Old Armenian terms with usage examples