बुध

See also: बुध्, बोधि, बाध्, बाधा, and बाँध

Hindi

बुध ग्रह

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit बुध (budha). Cognate with Assamese বুধ (budh), Bengali বুধ (budh), Gujarati બુધ (budh), Konkani बुध (budh), Marathi बुध (budh), Nepali बुध (budh) Punjabi ਬੁਧ (budh).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /bʊd̪ʱ/

Proper noun

बुध • (budh) m (Urdu spelling بدھ)

2. Mercury (planet)
3. Short for बुधवार (budhvār).

Declension

Declension of बुध (sg-only masc cons-stem)

	singular
direct	बुध budh
oblique	बुध budh
vocative	बुध budh

See also

Solar System in Hindi · सूर्य-मंडल (sūrya-maṇḍal) (layout · text)
Star	सूर्य (sūrya), सूरज (sūraj)
IAU planets and notable dwarf planets	बुध (budh)	शुक्र (śukra)	भूमि (bhūmi), पृथ्वी (pŕthvī)	मंगल (maṅgal)		बृहस्पति (bŕhaspati)	शनि (śani)	अरुण (aruṇ)	वरुण (varuṇ), अंधा तारा (andhā tārā)	यम (yam)
Notable moons	—	—	चाँद (cā̃d), चंद्र (candra)		—

Marathi

बुध ग्रह

Etymology

From Sanskrit बुध (budha). Cognate with Assamese বুধ (budh), Bengali বুধ (budh), Gujarati બુધ (budh), Hindi बुध (budh), Konkani बुध (budh), Nepali बुध (budh) Punjabi ਬੁਧ (budh).

Pronunciation

• IPA^(key): /bud̪ʱ/, [buːd̪ʱ]

Noun

बुध • (budh) m

1. Mercury (planet)
2. Short for बुधवार (budhvār, “Wednesday”).

See also

Solar System in Marathi · सूर्यमाला (sūryamālā) (layout · text)
Star	सूर्य (sūrya)
IAU planets and notable dwarf planets	बुध (budh)	शुक्र (śukra)	पृथ्वी (pŕthvī)	मंगळ (maṅgaḷ)	[Term?]	गुरू (gurū)	शनी (śanī)	युरेनस (yurenas)	नेपच्यून (nepacyūn)	प्लूटो (plūṭo)	[Term?]
Notable moons	—	—	चंद्र (candra)	[Term?] [Term?]	—	[Term?] [Term?] [Term?] [Term?]	[Term?] [Term?] [Term?] [Term?] [Term?] [Term?] [Term?]	[Term?] [Term?] [Term?] [Term?] [Term?]	[Term?]	[Term?]	[Term?]

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• বুধ (Assamese script)
• ᬩᬸᬥ (Balinese script)
• বুধ (Bengali script)
• 𑰤𑰲𑰠 (Bhaiksuki script)
• 𑀩𑀼𑀥 (Brahmi script)
• ဗုဓ (Burmese script)
• બુધ (Gujarati script)
• ਬੁਧ (Gurmukhi script)
• 𑌬𑍁𑌧 (Grantha script)
• ꦧꦸꦣ (Javanese script)
• 𑂥𑂳𑂡 (Kaithi script)
• ಬುಧ (Kannada script)
• ពុធ (Khmer script)
• ພຸຘ (Lao script)
• ബുധ (Malayalam script)
• ᠪᡠᢡᠠ (Manchu script)
• 𑘤𑘳𑘠 (Modi script)
• ᠪᠤᢑᠾᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧄𑧔𑧀 (Nandinagari script)
• 𑐧𑐸𑐢 (Newa script)
• ବୁଧ (Odia script)
• ꢨꢸꢤ (Saurashtra script)
• 𑆧𑆶𑆣 (Sharada script)
• 𑖤𑖲𑖠 (Siddham script)
• බුධ (Sinhalese script)
• 𑩲𑩒𑩮 (Soyombo script)
• 𑚠𑚰𑚜 (Takri script)
• பு³த⁴ (Tamil script)
• బుధ (Telugu script)
• พุธ (Thai script)
• བུ་དྷ (Tibetan script)
• 𑒥𑒳𑒡 (Tirhuta script)
• 𑨠𑨃𑨜 (Zanabazar Square script)

Etymology

From बुध् (budh).

Pronunciation

• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈbu.d̪ʱɐ/

Proper noun

बुध • (budha) stem, m

2. Mercury (planet)

Declension

Masculine a-stem declension of बुध (budha)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	बुधः budhaḥ	बुधौ / बुधा¹ budhau / budhā¹	बुधाः / बुधासः¹ budhāḥ / budhāsaḥ¹
Vocative	बुध budha	बुधौ / बुधा¹ budhau / budhā¹	बुधाः / बुधासः¹ budhāḥ / budhāsaḥ¹
Accusative	बुधम् budham	बुधौ / बुधा¹ budhau / budhā¹	बुधान् budhān
Instrumental	बुधेन budhena	बुधाभ्याम् budhābhyām	बुधैः / बुधेभिः¹ budhaiḥ / budhebhiḥ¹
Dative	बुधाय budhāya	बुधाभ्याम् budhābhyām	बुधेभ्यः budhebhyaḥ
Ablative	बुधात् budhāt	बुधाभ्याम् budhābhyām	बुधेभ्यः budhebhyaḥ
Genitive	बुधस्य budhasya	बुधयोः budhayoḥ	बुधानाम् budhānām
Locative	बुधे budhe	बुधयोः budhayoḥ	बुधेषु budheṣu
Notes	¹Vedic

Noun

बुध • (budha) stem, m

1. a wise or learned man, sage

Adjective

बुध • (budha) stem

1. awaking
2. intelligent, clever, wise

Declension

Masculine a-stem declension of बुध (budha)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	बुधः budhaḥ	बुधौ / बुधा¹ budhau / budhā¹	बुधाः / बुधासः¹ budhāḥ / budhāsaḥ¹
Vocative	बुध budha	बुधौ / बुधा¹ budhau / budhā¹	बुधाः / बुधासः¹ budhāḥ / budhāsaḥ¹
Accusative	बुधम् budham	बुधौ / बुधा¹ budhau / budhā¹	बुधान् budhān
Instrumental	बुधेन budhena	बुधाभ्याम् budhābhyām	बुधैः / बुधेभिः¹ budhaiḥ / budhebhiḥ¹
Dative	बुधाय budhāya	बुधाभ्याम् budhābhyām	बुधेभ्यः budhebhyaḥ
Ablative	बुधात् budhāt	बुधाभ्याम् budhābhyām	बुधेभ्यः budhebhyaḥ
Genitive	बुधस्य budhasya	बुधयोः budhayoḥ	बुधानाम् budhānām
Locative	बुधे budhe	बुधयोः budhayoḥ	बुधेषु budheṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of बुधा (budhā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	बुधा budhā	बुधे budhe	बुधाः budhāḥ
Vocative	बुधे budhe	बुधे budhe	बुधाः budhāḥ
Accusative	बुधाम् budhām	बुधे budhe	बुधाः budhāḥ
Instrumental	बुधया / बुधा¹ budhayā / budhā¹	बुधाभ्याम् budhābhyām	बुधाभिः budhābhiḥ
Dative	बुधायै budhāyai	बुधाभ्याम् budhābhyām	बुधाभ्यः budhābhyaḥ
Ablative	बुधायाः / बुधायै² budhāyāḥ / budhāyai²	बुधाभ्याम् budhābhyām	बुधाभ्यः budhābhyaḥ
Genitive	बुधायाः / बुधायै² budhāyāḥ / budhāyai²	बुधयोः budhayoḥ	बुधानाम् budhānām
Locative	बुधायाम् budhāyām	बुधयोः budhayoḥ	बुधासु budhāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of बुध (budha)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	बुधम् budham	बुधे budhe	बुधानि / बुधा¹ budhāni / budhā¹
Vocative	बुध budha	बुधे budhe	बुधानि / बुधा¹ budhāni / budhā¹
Accusative	बुधम् budham	बुधे budhe	बुधानि / बुधा¹ budhāni / budhā¹
Instrumental	बुधेन budhena	बुधाभ्याम् budhābhyām	बुधैः / बुधेभिः¹ budhaiḥ / budhebhiḥ¹
Dative	बुधाय budhāya	बुधाभ्याम् budhābhyām	बुधेभ्यः budhebhyaḥ
Ablative	बुधात् budhāt	बुधाभ्याम् budhābhyām	बुधेभ्यः budhebhyaḥ
Genitive	बुधस्य budhasya	बुधयोः budhayoḥ	बुधानाम् budhānām
Locative	बुधे budhe	बुधयोः budhayoḥ	बुधेषु budheṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• Assamese: বুধ (budh)
• Bengali: বুধ (budh)
• Gujarati: બુધ (budh)
• Hindi: बुध (budh)
• Konkani: बुध (budh)
• Marathi: बुध (budh)
• Nepali: बुध (budh)
• Punjabi: ਬੁਧ (budh)
• → Burmese: ဗုဒ္ဓဟူး (buddha.hu:)
• → Tamil: புதன் (putaṉ)

See also

Solar System in Sanskrit · सूर्य-मण्डल (sūrya-maṇḍala) (layout · text)
Star	सूर्य (sūrya), रवि (ravi), आदित्य (āditya), Thesaurus:सूर्य
IAU planets and notable dwarf planets	बुध (budha)	शुक्र (śukra), भार्गव (bhārgava), भृगु (bhṛgu)	भूमि (bhūmi), पृथ्वी (pṛthvī), Thesaurus:भू	मङ्गल (maṅgala), अङ्गार (aṅgāra), Thesaurus:मङ्गल		बृहस्पति (bṛhaspati), गौर (gaura)	शनि (śani)	अरुण (aruṇa)	वरुण (varuṇa)	यम (yama)
Notable moons	—	—	चन्द्र (candra), इन्दु (indu), Thesaurus:चन्द्र	प्रथम मङ्गलस्य द्वितीय मङ्गलस्य	—

References

• Monier Williams (1899) “बुध”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 734/1.